Huquqiy ong va huquqiy itoat - Falsafa - Referatlar

Huquqiy ong va huquqiy itoat

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

51 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Huquqiy ong va huquqiy itoat 2. Siyosiy ong va siyosiy madaniyat

www.arxiv.uz Ijtimoiy ong shakllaridan yana biri huquqiy ongdir. Xuquqiy ongni to’liq tushunib olish uchun avvalo huquq nima, u qachon paydo bo’lgan va insoniyat hayotida qanday rol o’ynagan degan savollarga javob berish zarurdir. Huquq-bu jamiyatning ijtimoiy tabiatidan kelib chiquvchi va xukmron sinfning, demokratik ko’pchilikning yoki butun jamiyatning yagona irodasini ifodalovchi, qonun bilan mustaxqamlangan va davlatning majburlashkuchi bilan ta‘minlanadigan xulq-atvorning yuridik qoidalari majmuasidir. Huquq atamasi bir tomondan ijtimoiy mazmunga (ahloq, huquq, ma‘lum bir ijtimoiy tashkilot a‘zosining huquqi millatlarning o’z taqdirini o’zi belgilash huquqi) ikkinchi tomondan yuritik mazmunga ( ya‘ni qonun nuqtai nazaridan, hulq atvor erkinligi sifatida huquq) egadir. Huquq davlat paydo bo’lishi kelib chiqdi. Davlat organlari huquqiy norma va qoidalarni belgilaydi, bekor qiladi, o’zgartiradi, majbur qilish choralarini qo’llash yo’li bilan ularning bajarilishini ta‘minlaydi. Huquq inson hayotining ayrim tomonlarini emas, balki uning jamiyatdagi butun hayotini o’z ichiga oladi. -Huquqiy ong ham ijtimoiy ongning boshqa shakllari singari kishilar ijtimoiy borlig’ini o’ziga xos ko’rinishlarida aks ettiradi. Huquqiy ong davlat tomonidan belgilangan huquqiy normalar va munosabatlarga, qonunlarga, sud, prokuratura masalalarini va hokazolarga bo’lgan qarashlarning sistemalashtirilgan nazariy ifodasidir. Huquqiy ong jamiyatning iqtisodiy axvoli bilan chambar-chas bog’liqdir. Huquqiy ong davlat organlariga tayanadi. Huquqiy normalarni bajarish majburiydir, bajarmaganlar jazolanadi. Huquqiy ong huquqiy faoliyat o’zviy aloqador. Huquqiy faoliyatga olimlar, mutaxassislar, organlarning huquqiy normalari, qonunlarni ishlab chiqish, qabul qilish, bosib chiqarish sohasidagi, prokuratura organlarining qonunlarining bajarilishini nazorat qilish, sud organlarining qonunlarini buzuvchi, bajarmovchilarni jazolash, militsiya organlarining ijtimoiy tartibini saqlash sohasidagi faoliyatlari kiradi.

www.arxiv.uz Huquqiy ong huquqiy munosabatlarga ayrim kishilar, ijtimoiy guruhlar, millatlar, siyosiy partiyalar, tashkilotlar, jamoat tashkilotlarining mavjud huquqqa, huquqiy tartiblarga, sud, prokuratura, militsiya organlariga munosabatlari kiradi. Shuningdek, qonunlarni ishlab chiqaruvchi, qabul qiluvchi, amalga oshiruvchi, bajarilishini nazorat qiluvchi organlarning o’zaro munosabatlariga kiradi. Huquqiy ong tomonidan «adolat», «qonunchilik», «jinoyat», «jazo», «ijtimoiy tartib» singari kategoriyalari va xilma-xil huquqiy qarashlar, nazariyalar ishlab chiqiladi. Bularga tayangan holda huquqiy normalar va qonunlar asoslanadi va ishlab chiqilib joriy qilinadi. Huquqiy ong huquqiy madaniyat bilan jambar-chas bog’liqdir. Hozirgi davrda ya‘ni biz huquqiy demokratik davlat qurayotganimizda ayniqsa huquqiy madaniyatni yuksaltirishimiz darkor «huquqiy madaniyat darajasi, deydi. I. Karimov faqatgina qonunlarni bilish, huquqiy ma‘lumotlardan xabardor bo’lishgina emas, u qonunlarga amal qilish va ularga bo’yso’nish madaniyati demakdir. U odil sudni xurmat qilish, o’z haq-huquqlarini himoya qilish uchun sudga murojaat etish demakdir». Ho’sh huquqiy madaniyat o’zi nima degan savol paydo bo’ladi. U umumiy madaniyatning muhim qismidir. Huquqiy madaniyat-bu insonlarning davlat va huquq haqidagi muhim bilimlarni egallab olish darajasidir. Amaldagi me‘yoriy huquqiy xujjatlar: Konstitutsiya, qonunlar, kodekslar, farmonlar, qarorlar va boshqa huquqiy manbalar huquqiy madaniyatning asosini tashkil etadi. mamlakatning davlat va jamiyat hayotidagi qonuni va sud oldida tengligi huquqiy madaniyatning ajralmas qismidir. Huquqiy madaniyatni muntazam boyitib borish uchun izchil huquqiy tarbiya ishlarini olib borish lozim. Buning uchun esa yuksak malakali sud-armiya kadrlarini tayyorlab borish, barcha o’quv yurtlarida, maktablarda huquq haqidagi bilimlarni o’rganish-o’rgatish, huquqiy bilimlarni targ’ib-tashviq qilish lozim.

www.arxiv.uz Xulosa qilib aytganda, Mustaqil O’zbekistonda huquqiy davlatni qaror toptirish jarayonida huquqiy ongning, huquqiy madaniyatning roli keskin oshib boryapti. Bu esa o’z navbatida huquqiy tarbiya oldida g’oyat jiddiy vazifalarni qo’ymoqda. Siyosiy ong va siyosiy madaniyat Ijtimoiy ongning muhim shakllaridan biri siyosiy ongdir. Siyosiy ong-turli ijtimoiy guruhlarning davlat xokimiyatiga siyosiy tashkilotlarga ularning jamiyat hayotidagi roliga, boshqa davlatlar va milatlarlar bilan munosbatlar va shu kabilarga qarashlarning sistemalashtirilgan nazariy ifodasidir. Siyosiy ong siyosiy faoliyat bilan o’zviy bog’langan. Siyosiy faoliyat jamiyatning ob‘ektiv tarzda mavjudsiyosiy tuzumini tartiblarini saqlash, mustaxkamlash, takomillashtirish, rivojlantirishga qaratilgan bo’ladi. Siyosiy faoliyat muayyan siyosiy maqsadni amalga oshirish orqali namayon bo’ladi. Siyosat grekcha «politika» so’zidan olingan bo’lib, «davlatni boshqarish san‘ati» degan ma‘noni anglatadi. Siyosiy ijtimoiy guruhlarning iqtisodiy manfaatlarini ifodalaydi siyosiy iqtisodiyotiga, iqtisodiy bazisga faol ta‘sir ko’rsatish xususiyatiga ega. Shuning uchun kishilarning siyosiy ongini shakllantirish va rivojlantirish katta axamiyat kasb etadi. «agar iqtisodiy o’sish, taraqqiyot, - deydi I.Karimov, -jamiyatimizning tanasi bo’lsa, ma‘naviyat-ma‘rifat va siyosiy ong yetukligi uning ruhi, aqli va jonidir». -Siyosiy ichki va tashqi siyositga bo’linadi. Ichik siyosatga mamalakatning ichkarisida o’tkaziladigan siyosat, shu jumladan iqtisodiyotni boshqarish, ilm-fan, madaniyatni rivojlantirish, davlat, xalq mulklarini qo’riqlash, ijtimoiy tartib, osoyishtalikni saqlash fuqarolarni huquqlarini himoya qilish va boshqalar kiradi. Tashqi siyosat davlat xududini, manfaatlarini himoya qilish, boshqa davlatlar bilan iqtisodiy, madaniy va boshqa aloqalar o’rnatishdan iborat. Siyosiy ong siyosiy munosabatlar bilan ham uzviy bog’liq. Siyosiy munosbatlar deb, ijtimoiy guruhlar, ijtimoiy xarakatlar, siyosiy partiyalar, siyosiy tashkilotlar, millatlar, davlatlar o’rtasidagi davlat tizimini siyosiy tartiblar, ichki

www.arxiv.uz va tashqi siyosat va boshqalar bilan bog’liq bo’lgan munosabatlarga aytiladi. Siyosiy munosabatlar jamiyat hayotidagi g’oyat muhim rol o’ynaydi. Siyosiy ong tizimida siyosiy qarashlar, g’oyalar, nazariyalarning roli g’oyat katta. Ular muayyan ijtimoiy guruh va uning siyosiy faoliyatidagi strategik vazifalari va tiktikasini belgilaydi. Siyosiy ong siyosiy madaniyat bilan chambarchas bog’liqdir.siyosiy madaniyat nima? Siyosiy madaniyat-umumiy madaniyatning muhim turi bo’lib, jamiyat a‘zolari, millat, ijtimoiy guruhlar hamda har bir fuqaroning davlatning ichki va tashqi siyosatini tushuna bilish qobiliyati, taxlil qila olish darajasi va siyosiy vaziyatga qarab, mustaqil ravishda o’z hatti-xarakatlarini amalga oshirish faoliyatidir. Oldindan ko’ar bilish iste‘dodi, xarakat yo’nalishini o’zgartirish, ijtimoiy jarayonlarning tezligiga ta‘sir o’tkazish siyosiy madaniyatning muhim jihatlaridir. Har bir fuqaroning siyosiy madaniyati mamlakatda barqarorlik, fuqarolar totuvligi va millatlararo murosa, iqtisodiy muvoffaqiyatlarni ta‘minlash, farovon hayot kechirish uchun sharoit yaratishga qaratilgan bo’lishi kerak. Mahalliy o’zini- o’zi boshqaruvda, parlament saylovlarida mustaqil siyosiy kuch sifatida siyosiy partiyalarning ishtirok etishi O’zbekistonda yuksak siyosiy madaniyatga erishish uchun jiddiy qadamlar qo’yilayotganidan dalolat beradi. Mustaqil O’zbekiston aholisi siyosiy madaniyat yuksakligining yana bir jihati yurtning barqarorligida, turli siyosiy oqimlarning ijobiy tarzda o’zaro hamjihat bo’lib qilishida namoyon bo’lmoqda. Siyosiy madaniyatning asoslari xalq erki-irodasi bilan beliglanishi lozim. Jamiyat siyosiy madaniyatining eng yuksak ko’rsatkichi kishilarning davlat olib borayotgan ichki hamda tashqi siyosatini, uning asosiy yo’nalishlari va mazmuni, uni amalga oshirish usul va uslublarini to’la tushuntira bilishdadir. Siyosiy madaniyat siyosiy tizimning eng muhim belgisi sifatida kishilarning davlat va jamoat ishlarini boshqarishda bevosita ishtirokini ifoda etadi. Siyosiy madaniyat jamiyatning barcha a‘zolariga ta‘luqlidir. Fuqarolarning davlat va jamoat ishlarida faol ishtiroksiz demokratik jamiyat qurib bo’lmaydi.

www.arxiv.uz Davlatning ichki va tashqi siyosatidan, boshqarish tizimlarini faoliyatidan, kundalik ijtimoiy hayotdan yaxshi xabardor bo’lish, davlat va jamoat boshqarishda bevosita va bilvosita ishtirok etish orqali fuqarolar o’zida siyosiy madaniyat shakllantiradi. Siyosiy madaniyatni shakllantirish va yuksaltirish davlatning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. Maxalla qo’mitalari, oqsoqollari kengashlari, xotin-qizlar qo’mitalari, yoshlar tashkilotlari, kasaba uyushmalari, san‘atkorlar, ijodkorlar, tibbiyot va maorif xodimlarining ko’ngilli birlashmalari kabilarning faoliyati orqali ham aholining siyosiy madaniyati namoyon bo’ladi. Siyosiy madaniyatning muhim bir xususiyati shundan iboratki, u xar bir mamlakatning xar bir davlatning muayyan va ma‘lum shart-sharoitlarida shakllanadi. Shu boisdan xar bir mamlakat va xar bir millatning siyosiy madaniyati o’ziga xos tomonlar va xususiyatlarga ega. Mastaqil O’zbekiston sharqona siyosiy madaniyat yo’lidan bormoqda. Milliy ananalarimiz, hamda tariximiz saboqlari asosida yaratilgan tadrijiylik, yani sekin-asta bosqichma-bosqich o’zgarish va takomillashish orqali rivojlanmoqda. Xulosa qilib shuni aytish lozimki, siyosat bu davlatni, jamiyatni boshqarish san‘ati va maxorati, turli tabaqa va guruhlarning o’zaro munosabatlari bilan bog’liq faoliyat doirasidir. Siyosiy madaniyat esa uning ajralmas qismidir. Siyosiy ong va siyosiy madaniyat tushunchalar darajasi jamiyat hayotida inson ishtirokida qandayligini belgilaydi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi-xalq e‘tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. T. O’ zbekiston 2000 2. Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni-xalq millatni-millat qilishga xizmat etsin.T. O’ zbekiston 2000 3. Karimov I.A. O’zbekiston XXI asrga intilmoqda. T. O’ zbekiston 2000 4. Karimov I.A. Istiqlol va ma‘naviyat. T. O’zbekiston 1994. 5. Spirin A.G. filosofiya Moskva 2000 Gardariki uchebnik. 6. Radugin A.A. kurs lektsiya Moskva 1999 «Izdatelstvo» tsentr. 7.Falsafa ma‘ruzalar matni Toshkent 2000 8.Tulenov J. G’offurov Z. Falsafa o’quv qo’llanma Toshkent, «O’qituvchi» 1997 y 9.Falsafa. O’quv qullanma E.Yusupov taxriri ostida T. «SHarq» 1999. 10.Mamshokirov S. Ekologiya ta‘lim-tarbiyaning metodalogik masalalari O’zbekiston xalq akademiyasi «Nur» Toshkent 1993 11.Falsafadan fa‘z mantlari Toshkent 1995. 12.Xudoyqulov A. Iqtisodiy tafakkur maxsuli muloqat jurnali №1999. 13. Umarov E. «Estetika» o’quv o’qllanma T. «O’zbekiston» 1995 y. 14. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlari shaxri T 1995y 15. Mustaqillik izohli ilmiy ommabop lug’at «SHarq» nashriyoti matbaa kontserni T. 1998 y. 16. Karimov O.G’afforov Z. Davlat va xuquq asoslari. Darslik Toshkent «O’qituvchi» 1995 y

O'xshashlar

Ong - in‘ikos va faoliyat

Diniy ong

Ekologik ong

Diniy ong

Ekologik ong