logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Falsafa
  4. Ekologik ong

Ekologik ong

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

40.5 KB
Ko'chirib olish
Ekologik ong Reja: 1. Ekologik ong 2. Yer osti va usti boyliklari xozirgi zamon texnikasi va texnologiyasi Jamiyat muayyan extiyojlar va ma‘naviy ishlab chiqarishning yangi sohalari vujudga kelishi bilan ijtimoiy ongning yangi shakllari vujudga keladi. Ijtimoiy taraqqiyotning xozirgi bosqichida ijtimoiy ongning yangi shakli ekologik ong paydo bo’ldi. Bu tushuncha endigina ijtimoiy ongning mustaqil shakli sifatida tan olinayapti. Shuning uchun ko’pgina darslik va o’quv qo’llanmalarida biz ekologik ongni ijtimoiy ong shakllari tizimida uchratmaymiz. Ijtimoiy borliqning muayan bog’lanishi va aloqadorliklarini, ifodalovchi ijtimoiy ongning barcha shakllari kabi ekologik ong ham ijtimoiy munosbatlar tizimida «tabiat-jamiyat» munosabatlarining aks etishi sifatida qaralmog’i lozim. Insonning yashab turgan tabiiy atrof muhitiga bo’lgan munosabatlari majmuasi faqat amaliy faoliyat bo’lmasdan, balki ma‘naviy qarashlarni ham o’z ichiga oladi. Boshqacha qilib aytganda, tabiatga nisbatan amaliy va nazariy munosabat dialektik bog’lanishda, aloqadorlikdadir. Insonning barcha amaliy faoliyati ongli faoliyatdir. -Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning turli bosqichlarida insoniyat atrof-muhitga turlicha munosabatda bo’lib kelgan. Mehnat qurollarining takomillashuvi bilan insonning tabiat ustidan «xukmronligi» kuchayib borgan. Natijada «jamiyat-tabiat» munosabatlarining mutanosibligi buzilib, tabiatni muhofaza qilish orqali insonni o’zini muhofaza qilish zarurati paydo bo’ldi. Bu ob‘ektiv zarurat o’z navbatida aynan shu masalani o’rganuvchi yo’nalishlarni (ekologiyani) vujudga keltirdi. -Ekologiya atamasi fanga birinchi marta nemis biolog olimi Ernest Gekkel tomonidan 1867 yilda kiritilgan bo’lib, grek tilidan olingan (ogakos-uy, vatan ogos-tafakkur, ong, ta‘limot ma‘nosini anglatadi). -Ekologik ong tabiatga, uning boyliklariga, o’simlik olamiga, xayvonot dunyosiga kiltiriladigan g’oyat katta zarar, xavf natijasida kishilarda paydo bo’lgan achinish, xafa bo’lish, vahimaga tushush, qaygurish va boshqa his-tuyg’u kayfiyatlarni o’z ichiga oladi. Ekologiya ong tabiatning go’zal olami, ajoyib boyliklaridan unumi, tejab-tergab foydalanib, o’simlik, hayvonot olamini qirilib ketishining oldini olish, suv, havo, tuproq, tog’ jinslarining zaxarlanishini oldini olishga qaratilgan qarashlar, g’oyalar nazariyalardan iborat. -Ekologiya ijtimoiy ongning yangi shakli bo’lishiga qaramasdan, o’ziga xos inikos ob‘ektiga, tadqiqot predmetiga egadir. Uning ob‘ekti «tabiat-jamiyat-inson» majmuasi munosabatlari, ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanish darajalariga mos keladigan tabiiy atrof muhitni muhofaza qilishning amaliy va nazariy yo’nalishlari hisoblanadi. Ekologik ong ijtimoiy ongning alohida shakli sifatida «tabiat-jamiyat-inson№ munosabatlarini bilish, rejalashtirish, o’zgarish, boshqarish, takomillashtirish vazifalarini bajaradi va shu vazifalar doirasida boshqa ijtimoiy ong shakllarining nazariy va amaliy faoliyatini muqobillashtiradi, ularning rivojlanish istiqbollarini belgilab turadi. Bularning hammasi ekologik madaniyat rivojlanishi bilan bog’liqdir. Ekologik madaniyatning o’zi nma degan savol paydo bo’ladi. Ekologik madaniyat insoniyatning ijtimoiy-tarixiy faoliyati jarayonida tabiat atrof muhitni muxofaza qilishga qaratilgan moddiy va ma‘naviy qadriyatlar majmuasidir. Kishilarning, xususan talaba-yoshlarning madaniyati rivojlanish darajasi ularning tabiat muxofazasiga qo’shayotgan amaliy faoliyatlari bilan belgilanadi. Afsuski, bizning ko’pchiligimizda ekologik madaniyat to’la shakllanmagan. Ekologik madaniyatsizlik oqibatida tabiatni muhofaza qilish bilan moddiy ishlab chiqarishni doimiy kengaytirish o’rtasida ziddiyat uzluksiz kuchayib bormoqda. Yer osti va usti boyliklari xozirgi zamon texnikasi va texnologiyasi orqali axddan tashqari katta miqiyosida, tinimsiz ravishda aql bovar qilmaydigan sur‘atlar bilan ko’p foizi chiqindiga aylantirilmoqda. Ular havo, tuproq, suv, tog’ jinslarining bekiyos daraja zaxarlamoqdalar. Tonna-tonna yadro chiqindilari, biologik, ximik qurollarning eskirganlari, chiqindilari okeanlar, dengizlar, daryolarning suvlariga tashlamoqda, tuproq ostiga ko’milmoqda. Minglab tonna neft maxsulotlari katta miqdordagi gaz ayrim kishilarning o’ta ma‘suliyatsizligi, nazaratsizligi natijasida okean, dengiz, daryolarga, yerlarga to’kilib suvlarni, yerlarni , o’simliklar, hayvonlarni, kishilarni zaxarlamoqda. Tonna-tonna yadro chiqindilari, biologik, ximik qurollarning eskirganlari, chiqindilari okeanlar, dengizlar, daryolarning suvlariga tashlanmoqda, tuproq ostiga ko’milmoqda. Minglab tonna neft maxsulotlari katta miqdordagi gaz ayrim kishilarning o’ta ma‘suliyatsizligi, nazoratsizligi natijasida okean, dengiz, daryolarga, yerlarga to’kilib suvlarni, yerlarni, o’simliklar, xavonlarni kishilarni zaxarlamoqda. Bular insoniyatni daxshatli xalokat yoqasiga olib kelib qo’ydi va bir qator ekologik muammolarni keltirib chiqardi. Yuqorida aytib o’tilganimizdek, bularning asosida ekologik madaniyatsizlik va ma‘suliyatsizlik yotadi. Xulosa qilib shuni aytish lozimki, tabiatni e‘zozlash, muhofaza qilish, inson ongining yetukligi bilan bevosita borg’liq ekan. Shuning uchun ham xozirgi vaqtdakishilarda ekologik ong va madaniyatni shakllantirish nixoyatda muhim ahamiyat kasb etadi. bu borada ayniqsa oilaning roli katta. Yoshlarimizda ekologik madaniyatni tarbiyalashda bolalar bog’chalari, maktab, kollejlar, oliy o’quv yurtlari ham jonbozlik ko’rsatishlari zarur. Mehant jamoatlari, jamoat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari doimiy ravishda axolining ekologik ongi va madaniyatini shakllantirishga oid ishlarni olib borsalar, bu borada jiddiy o’zgarishlarga erishish mumkin. Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. Milliy istiqlol mafkurasi-xalq e‘tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir. T. O’ zbekiston 2000 2. Karimov I.A. Jamiyatimiz mafkurasi xalqni-xalq millatni-millat qilishga xizmat etsin.T. O’ zbekiston 2000 3. Karimov I.A. O’zbekiston XXI asrga intilmoqda. T. O’ zbekiston 2000 4. Karimov I.A. Istiqlol va ma‘naviyat. T. O’zbekiston 1994. 5. Spirin A.G. filosofiya Moskva 2000 Gardariki uchebnik. 6. Radugin A.A. kurs lektsiya Moskva 1999 «Izdatelstvo» tsentr. 7.Falsafa ma‘ruzalar matni Toshkent 2000 8.Tulenov J. G’offurov Z. Falsafa o’quv qo’llanma Toshkent, «O’qituvchi» 1997 y 9.Falsafa. O’quv qullanma E.Yusupov taxriri ostida T. «SHarq» 1999. 10.Mamshokirov S. Ekologiya ta‘lim-tarbiyaning metodalogik masalalari O’zbekiston xalq akademiyasi «Nur» Toshkent 1993 11.Falsafadan fa‘z mantlari Toshkent 1995. 12.Xudoyqulov A. Iqtisodiy tafakkur maxsuli muloqat jurnali №1999. 13. Umarov E. «Estetika» o’quv o’qllanma T. «O’zbekiston» 1995 y. 14. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlari shaxri T 1995y 15. Mustaqillik izohli ilmiy ommabop lug’at «SHarq» nashriyoti matbaa kontserni T. 1998 y. 16. Karimov O.G’afforov Z. Davlat va xuquq asoslari. Darslik Toshkent «O’qituvchi» 1995 y

O'xshashlar

Ekologik ong
Diniy ong
Diniy ong
Ijtimoiy ong shakllari
Ijtimoiy ong shakllari