Gidroenergetika zaxiralari. Dengiz suvining ko’tarilish va pasayishidan hosil bo’ladigan energiya zaxiralari hamda boshqa energiya zaxiralari - Energetika - Referatlar

Gidroenergetika zaxiralari. Dengiz suvining ko’tarilish va pasayishidan hosil bo’ladigan energiya zaxiralari hamda boshqa energiya zaxiralari

Yuklangan vaqt:

30.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

722 KB

Ko'chirib olish

Gidroenergetika zaxiralari. Dengiz suvining ko’tarilish va pasayishidan hosil bo’ladigan energiya zaxiralari hamda boshqa energiya zaxiralari Reja: 1.Gidroenergetika zaxiralari. 2.Dengiz suvining ko’tarilish va pasayishidan hosil bo’ladigan energiya zaxiralari. 3.Geotermal energiya zaxiralari. 4.Rivojlangan mamlakatlarda boshqa turdagi energiya zaxiralari.

1.Gidroenergetika zahiralari. Gidroenergetika zahiralari. Erda gidroenergetika yiliga 32900 TVch / soat qiymat kattaligi bilan baholanadi. Biroq bu energiyaning 25% ni texnik va iqtisodiy talablarga binoan amaliyotda foydalansa bo’ladi. Bu kattalik hozirgi zamon dunyo elektr stansiyalarida yil davomida ishlab chiqarilayotgan energiya miqdoridan taxminan ikki marotaba katta. Quyidagi jadvalda turli mamlakatlardagi gidroenergetik manbalari ko’rsatilgan. Jadval 4. Davlatlar Quvvat, GVt Quvvat. GVt Suvning yil davomida o’rtacha sarfi (50% ta’minlangan) Minimal suv sarfi(95% ta’minlangan) AQSH 53.9 25.0 Kanada 25.1 15.85 Yaponiya 13.2 5.6 Norvegiya 20.0 12.0 Shvetsiya 8.9 2.9 Fransiya 5.8 3.4 Italiya 5.2 2.8 Shvetsariya 3.8 2.4 Ispaniya 5.0 2,9 Germaniya 3.7 1.5 Angliya 1.2 0.6 Dengaz suvining ko’tarilish va pasayishidan hosil bo’ladigan energiya. Hozirgi zamonda bu energiyadan bir necha quvvatga ega bo’lgan elektr stansiyalari qurilgan. Lekin bu stansiyalarni qurish qimmatligi va ulardan foydalanish notekisligi uchun, samaradorligi kam va ularning rivojlanishi sekin kechmoqda. O’zbekiston gidroenergetika resurslariga boy mamlakat hisoblanadi. Bu borada respublikamizda o’zlashtirilishi mumkin bo’lgan gidroenergetika resurslari yiliga 27,4 milliard kilovatt/soat elektroenergiya ishlab chiqarish hajmiga tengligini aytishning o’zi kifoya. Shu bilan birga, hozirda mamlakatimiz gidroenergetika salohiyatining atigi 6,5 milliard kilovatt/soati yoki 23,7 foizi o’zlashtirilgan, xolos.

Gidroenergetika resurslari tabiiy, ekologik toza va qayta tiklanuvchi energiya manbai bo’lgani sababli ulardan foydalanishni har tomonlama kengaytirish respublikamizning zamonaviy taraqqiyot strategiyasiga mosdir. Bu sanoat va kommunal korxonalari, qishloq xo’jaligi va hududlarda axolining elektr energiyasiga bo’lgan oshib borayotgan ehtiyojini kafolatli qoplashni, mamlakatimizdagi organik yoqilg’i zaxiralaridan oqilona foydalanish va ularni tejashni, shuningdek, atrof-muhitga zararli chiqindilar chiqarilishi kamaytirilishini ta’minlaydi. Bugungi kunda O’zbekiston gidroenergetika sohasi 36 ta gidroelektrostansiyalarni o’z ichiga oladi, ulardan 25 tasi qirq-sakson yil muqaddam ishga tushirilgan va o’zining texnik resurslarini deyarli o’tab bo’lgan, asbob-uskunalar va inshootlar modernizatsiya va rekonstruksiyaga muhtojdir. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 2 maydagi 2017- 2021 yillarda gidroenergetikani yanada rivojlantirish chora-tadbirlari dasturi to’g’risidagi PQ-2947-sonli qarori respublikamizning gidroenergetika salohiyatidan samarali foydalanish, elektr energiya ishlab chiqarish tarkibida qayta tiklanuvchi gidroenergetik resurslar ulushini oshirish, yangi ekologik toza ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish hamda mavjud gidroelektrostansiyalarni texnik va texnologik qayta jihozlash maqsadida qabul qilindi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qabul qilingan qarori va Farmoni amalga oshirilishi quyidagilarga imkon yaratadi: birinchidan, respublikamizda mavjud barcha gidroelektrostansiyalarning moddiytexnik bazasini va ularga xizmat ko’rsatuvchi qurilish, montaj, ta’mirlash, sozlash, ilmiy-loyihalashtirish tashkilotlarini yagona gidroenergetika sohasiga birlashtirish; ikkinchidan, elektr energiyasini ishlab chiqarish tartibini muvofiqlashtirish, gidroelektrostansiyalarning asbob-uskunalari va inshootlaridan ko’p yillik xavfsiz foydalanish strategiyasini amalga oshirish,

sohani dinamik rivojlantirish, huquqiy va normativ-metodik bazasini takomillashtirish, yuqori malakali mutaxassislarni shakllantirish orqali gidroenergetikaning tashkiliy, moliyaviy va texnologik boshqaruvini amalga oshirish; uchinchidan, zamonaviy texnologiyalar va jihozlarni qo’llab, ularni ehtimoliy mujassamlashtirish va standartlashtirish, gidroelektrostansiyalarni loyihalashtirish, qurish va nazorat qilishda xalqaro ilmiy-texnik yutuqlarni qo’llash orqali yuqori energetika ko’rsatkichlarini va gidroelektrostansiyalarning maqbul ish tartibi va samaradorligini ta’minlash; to’rtinchidan, mamlakatdagi gidroenergetika resurslaridan to’laqonli foydalanish, mavjud bo’lgan gidroelektrostansiyalarni yangilash va to’liq ishlashini ta’minlash, O’zbekiston energetika balansi tarkibida gidroenergetika ulushini oshirish uchun turli quvvatlardagi gidroelektrostansiyalarni qurishni ta’minlovchi gidroenergetikani bosqichma- bosqich rivojlantirish dasturini tatbiq etish; beshinchidan, mavjud tabiiy salohiyat va atrof-muhitga ehtiyotkorona munosabat orqali respublikamizda suv va energetika manbalari kompleks o’zlashtirilishini ta’minlash, energetika, suv xo’jaligi, irrigatsiya, ichimlik suvi hamda hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish manfaatlari yo’lida ulardan oqilona foydalanish; oltinchidan, yuqori texnologik mehnat faoliyatining nufuzini rag’batlantirgan holda, gidroenergetika sohasida bilim olishga, ko’nikma va malakalarini oshirishga, turmush tarzi va sifatini ko’tarishga intiladigan malakali muhandis-texnik va kasb-hunarli kadrlarni amaliy tayyorlash, o’stirish va tarbiyalash. Gidroenergetika, bugungi kunda dunyoda qayta tiklanadigan energiya manbalarining eng ko’p ishlatiladigan turidir. Shuningdek, bu elektr energiyasini ishlab chiqarishning eng qadimgi usuli. Statistik ma’lumotlarga ko’ra, dunyoda gidroenergetika tomonidan ishlab chiqarilgan elektr energiyasi 21% ni tashkil etadi va gidroelektrostantsiyalar tomonidan ishlab chiqariladigan energiya bilan ta’minlanganlarning soni 1,250,000,000 ga teng. Rekord darajadagi 25 mamlakat elektr energiyasining 90 foizi uchun

gidroenergetikaga ishonadi. Ushbu statistik ma’lumotlarning barchasi shundan dalolat beradiki, gidroenergetika hali ham dunyoni boshqaradi, ammo quyosh va shamol kabi qayta tiklanadigan energiya turlari bug’ni tez to’playdi. Geotermal energiya zaxiralari Er yuzasi quyosh singari issiqlik energiyasini nurlantiradi. Bu energiya geotermal energiya deb atalib, u odamlarni issiqlik va elektr energiyasi bilan ta’minlashi mumkin. Uni ishlab chiqarish atrof-muhitni ifloslantirmaydi, ya’ni ekologik toza hisoblanadi. Geotermal energiya erda yonuvchi gazlar va kosmik changlar aralashish jarayoni natijasida 4 milliard yil avval paydo bo’lgan. Er

yadrosining 6,5 ming kilometr atrofidagi chuqurligida temperatura 5000 gradusgacha ko’tarilishi mumkin. Qadimda odamlar er ostidan otilib chiqqan qaynoq va issiq suv manbalaridan davolash maqsadida foydalanganlar. Vaqt o’tishi bilan bu shifobaxsh suvlardan boshqa maqsadda ham foydalana boshlagan. Qadimgi rimliklar Pompey shahrida geotermal suv yordamida o’z binolarini isitish tizimini yaratgan. Amerikalik hindular esa deyarli 10000 yil avval issiq suv manbalaridan ovqat pishirish uchun foydalanganlar. Er ostidagi issiq suv, issiq havo yoki bug’ energiyalaridan, hozirgi texnologiyalar bilan elektr energiyasi ishlab chiqarish va xonani isitish uchun foydalanish mumkin. Yer osti geotermal - issiq suvlaridan issiqlik energiyasining manbai sifatida foydalanish atrof – muhitni toza bo’lishida juda katta ahamiyatga ega. Sobiq ittifoq hududida 50 dan ortiq er osti suv havzalari topilgan edi. Topilgan har bir er osti issiqlik manbalari har kuni kamida 15 mln m 3 issiqlik bug’i va suv olish mumkin. Bu esa bir yilda olinadigan 100-150 mln. t ko’mir demakdir. Uning 3 km chuqurligidan 8*1017 kdj geometral energiya olish mumkin. Yer osti issiqlik suvlari hisobida birinchi elektrostansiya asrimizning boshida Italiyaning Toskana Provinsiyasida, keyinchalik esa Yangi Zellandiya, AQSh, Yaponiyada qurilgan. Dunyo bo’yicha 100 dan ortiq geotermal elektrostansiyalar bor. Ularning umumiy kuchi 3 mln.kvt ga teng. Qurilgan bu turdagi elektr stansiyalar tabiiy qulay erlarda joylashgan, ya’ni erdan issiq suv o’zi oqib chiqadi. Undan tashqari erdan chiqadigan ko’pchilik issiq suvlar sho’r turli tuzlarga boy. Qazib chiqarilgan suv tejamkorlik bilan ishlatilmasa, atrof- muhitni, ayniqsa, tuproqni sho’rlab, atrofdagi ko’kalamzor erlarni turli foydali o’simlik va hayvonlarni yo’qolib ketishiga sabab bo’lishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Fedorov A.A. Kameneva V.V. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatlmizdat 1984 2. Yermilov A.A. Osnovi elektrosnabjeniya promishlennix predpriyatiy. M.: Energoatomizdat,1983 3. Gladilin L.V. Osnovi elektrosnabjeniya gornix predpriyatiy. M.: Nedra, 1980 4. Konavalova L.L., Rojkova L.D. Elektrosnabjeniya promishlannix predpriyatiy i ustanovok. M.: Energoatomizdat, 1989 5. Pravila ustroystva elektroustanovok. M.: Energoatomizdat, 1985 6. Spravochnik po elektrosnabjeniyu i elektroobrudovaniyu. T.1 i 2. M.: Energoatomizdat, 1986, 1987 7. Nasritdinov Sh.G. Kon elektrotexnikasi, III kism, Toshkent-1995.

O'xshashlar

Ko’mir, neft, tabiiy gaz va atom energiyalari zaxiralari. Shamol va quyosh energiyalari zaxiralari

Quyosh elektr stansiyalari (qes)

Energetika zaxiralaridan foydalanish jarayonlari

O’zbekiston elektr energetika sohasining rivojlanish istiqbollari

Sanoat korxonalarida energiya ta’minoti va muqobil energiya manbali elektr stansiyalarni energetik samarali ishlashi