Vegetativ a`zolar. Ildiz va uning vazifasi - Botanika - Referatlar

Vegetativ a`zolar. Ildiz va uning vazifasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

41.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Ildiz va uning xususiyatlari. 2. Ildiz sistemasi va uning klassifikatsiyasi. 3. Ildiz metomorfozi.

www.arxiv.uz 1. Ildiz o`sishi chegaralanmagan, asosiy vegetativ organ hisoblanadi. Ildiz rinevidlar, psilofitlar va moxsimonlardan tashqari barcha yuksak o`simliklar uchun xosdir. Bu o`simliklarda ildiz vazifasini rizoidlar bajaradi. Ildiz yuksak o`simliklarning ayrim vakillari: shumg`iya va zarpechakda bo`lmaydi. Ularning parazitlik bilan hayot kechirishi ildizni yo`qolishigi olib kelgan. Ildiz poyadan quyidagi belgilari bilan farq qiladi: 1. Yerning magnit maydonining tortish kuchiga qarab intilib o`sadi. 2. Geotropizm xodisasi yaxshi ifodalangan. 3. O`sish konusi ildiz qini bilan o`ralgan. 4. Ildiz xech qachon barg hosil qilmaydi. O`simlik hayotida ildiz quyidagi fiziologik va maxanik vazifani bajaradi. 1. Tuproqdan suv va unda erigan mineral moddalarni qabul qiladi. Bu vazifani ildizning birlamchi tuzilishga ega bo`lgan yosh qismlari, ildiz tukchalari va mikoriza xasil qilgan qismi amalga oshiradi. 2. O`simlikni tuproqqa biriktirib turadi. Natijada o`ziga xos mustaxkamlik amalga oshadi. Masalan 4 oylik makkajo`xorini sug`irib olish uchun 130 kg kuch kerak bo`ladi. 3. Organik moddalarni sintez qiladi. 4. O`simlikni tuproqdagi mikroorganizmlar bilan munosabati amalga oshadi. 5. Zapas oziq moddalarni to`planishiga xizmat qiladi. Masalan: sabzi, lavlagi, turp, sholg`omda va hokozo. 6. Vegetativ ko`payishga xizmat qiladi. Ildizning tuproqda tarqalishiga qarab yuzada joylashgan, chuqurda joylashgan guruhlarga ajratish mumkin. A. P. Modestov fikricha, makkajuxori, bug`doy, suli kabi o`simlik ildizlari 200-250 sm, kungaboqar va lavlagi 270-280, beda 10-15 m, yantoqda undan ham chuqurda joylashadi. Bir tup kuzgi bug`doy ildizi uzunligi 600 km, yon va ildiz tukchalari bilan birgalikda 10000 km uzunlikni 200 m2 yuzani tashkil qiladi. Ildizning chuqurlikda joylashish xususiyatini o`simlikka agrotexnik ishlov berishda nazarda tutish lozim.

www.arxiv.uz 2. Ildiz sistemasini klassifikatsiya qilishda uning kelib chiqishi, shoxlanishi va morfologik tuzilishi nazarda tutiladi. Kelib chiqishiga ko`ra ildizlar 3 guruhga bo`linadi. 1. Asosiy ildiz. 2. Yon ildiz. 3.Qo`shimcha ildizlar. Asosiy ildiz urug`ning murtak qismidagi murtak ildizchasining rivojlanishidan hosil bo`ladi. Asosiy ildizdan hosil bo`ladigan ildizlarni birinchi tartibli yon ildizlar, birinchi tartiblidan hosil bo`lganlarni ikkinchi tartibli, uchinchi tartibli va hokazo. qushimcha ildizlar yer osti o`zgargan novdalar, piyozboshlar, tuganaklar va ildizpoyalardan hosil bo`ladi. Asosiy, qushimcha va yon ildizlar o`simlikning ildiz sistemasini hosil qiladi. Tuzilishiga ko`ra o`q va popuk ildizlar hosil bo`ladi. O`q ildiz ikki pallali o`simliklar uchun xos bo`lib unda asosiy ilidz yaxshi rivojlangan bo`ladi. Popuk ildizda asosiy ildiz yaxshi rivojlanmaydi, uning o`rniga yon ildizlar taraqqiy etgan bo`ladi. Bunday ildizlar bir pallali o`simliklar uchun xosdir. 3. Ildiz metomorfoziga ildiz mevalar kiradi (sabzi, lavlagi, turp, sholg`om). Ildizmevalar 3 qismdan tuzilgan bo`ladi. Bosh, bo`yin va haqiqiy ildiz qismidan. Ildizmevaning bosh qismida barg va bargli kurtaklar joylashgan bo`ladi. Morfologik nuqtai nazardan bu qism qisqargan poya bo`lib unda cheksiz barglar mutevka shaklida joylashadi. Ildizmevaning bo`yin qismi poyadan kelib chiqqan, silliq barg va ildiz hosil qilmaydi. Ildizmevaning haqiqiy ildiz qismi boshqa qismlaridan ko`p miqdorda yon ildizlar hosil qilishi bilan farqlanadi. Ikki yillik yovvoyi o`simliklar ildizmevalari tuproqda kishlab ikkinchi yili gul. meva va urug` hosil qiladi. Ildizmevalar anotomik tuzilishiga ko`ra bir kambiyli va ko`pkambiyli bo`ladi. Bir kambiyli ildizmevalarning ayrimlarida zapas oziq moddalar ikkilamchi po`stlarida to`planadi (sabzida), ayrimlarida; masalan: turipda oziq moddalar ksilemada to`planadi. Ko`p kambiyli ildizmevalar kandlavlagida hosil bo`ladi. Bunday tuzilishda ildizmevaning markazida kselma joylashib uni tashqi qismidan kambiy o`rab

www.arxiv.uz turadi. Kambiyni tashqi tomonidan floema o`rab turadi. Kandlovlagida uchlamchi tuzilishi xarakterli bo`lib, zapas oziq moddalar halqalarida to`planib boradi. Halqalar soni 8....10 tagacha bo`lishi mumkin. Bunday tuzilish tabiatda kam uchraydi. Uni sho`radoshlar oilasi vakillarida ham uchratish mumkin. Ildiztuganaklar yon va qo`shimcha ildizlarda zapas oziq moddalarni to`planishidan hosil bo`ladi. Tashqi ko`rinishiga ko`ra ildiz tuganaklari kartoshka tuganaklarini eslatadi, lekin ularda kurtakni yo`g`onlashgan qismi yo`qligi bilan farq qiladi. Kurtaklar faqat ildiz bo`yin qismida joylashadi. Ildiz tuganaklari faqat, kartoshka gul kabi o`simliklarda uchraydi. Nafas oluvchi ildizlar tropik botqoqliklarda o`suvchi o`simliklarda hosil bo`ladi. Havo ildizlari tropik o`rmonlarda o`suvchi o`simliklarda hosil bo`ladi. Bunday ildizlar qushimcha hosil bo`lib atmosferadan havo parlarini qabul qilib ba`zan tuproqqa borib taqaladi va o`simlikka suyanchiq vazifasini bajaradi. Bunday ildizlar epifit o`simliklarda kam hosil bo`ladi. Epifit o`simlik deb boshqa o`simlik tanasidan substrat tarikasida foydalanadigan, parazitlik qilmay hayot kechiradigan o`simliklar tushuniladi. Masalan: uzum- tok, qo`ypechak. Ilashuvchi ildizlar havo ildizlarining o`zgarishi natijasida hosil bo`ladi. Bunday ildizlar tropik o`rmonlarida o`suvchi o`simliklarda hosil bo`lib, ko`pchilik lianalar ular vositasida tik o`suvchi daraxtlarga yopishib ularni vertikal tutib turadi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. Burigin. V. A. Jongurazov. F. X. Botanika “O`qituvchi” T.: 1977. 2. Kursanov. V. A. Kamarnitskiy N. A va bosh.- Botanika “O`qituvchi” 1977. I II tom. 3. Hamdamov I, Shukrullayev P va boshqalar- botanika asoslari “Mehnat” T.: 1990. 4. Soxabiddinov. S. “O`simliklar sistematikasi” I II bob. “O`qituvchi” T.: 1976. 5. Hamidov “O`simliklar geografiyasi” “O`qituvchi” T.: 1984. 6. Belolipov. I. V. SHeraliyev. A. Axadova. M. A. “O`rta Osiyo o`simliklari marfalogiyasi” SOP, TIPO, T.: 1991. 7. Holdarov. X. Xojimatov. K. X.“O`zbekiston o`simliklari”, “O`qituvchi” T.: 1992. 8. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Vegetativ a`zolar. Ildizning vazifasi va morfologik tuzilishi

Yuksak o’simliklarning vegetativ organlari. Ildiz. Ildiz morfologiyasi va vazifalari

Generativ a`zolar. Gul va to`pgullar

O`simliklarninig vegetativ a`zolari va ularda uchraydigan shakl o`zgarishlar (metamorfoz)

Ildiz mevalilar. Kand lavlagi ekini