Urug`li o`simliklar - spermatophyta - Botanika - Referatlar

Urug`li o`simliklar - spermatophyta

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

39 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja : 1. Urug`li o`simliklarni sporali o`simliklardan farq qiluvchi belgilari. 2. Urug`li o`simliklarni bo`limlari. 3. Ochiq urug`li o`simliklarning anatomo-morfologik tavsifi. 4. Ochiq urug`li o`simliklarning kelib chiqishi va tarqalishi. 5. Ahamiyati.

www.arxiv.uz 1. Urug` bilan ko`payadigan barcha o`simliklarga urug`li o`simliklar deb ataladi. Urug` ko`p xujayrali murtak va enospermdan tashkil topgan. Murtak boshlang`ich ildiz, poya va bargdan iborat. Urug`li o`simliklar spora hosil qilib ko`payuvchi o`simliklardan quyidagi belgilari bilan farq qiladi. 1. Spora bilan ko`payuvchi o`simldiklarda gametofit bo`g`ini mustaqil hayot kechiradi. Urug`li o`simliklarda esa gametofit sporofit hisobiga yashaydi. 2. Sporali o`simliklarning hammasida erkaklik gametasi ya`ni spermatozoidlari serharakatchan bo`ladi, urug`li o`simliklarda esa spermasi serharakatchan emas. 3. Sporali o`simliklarda urug`lanish faqat suv yordamida amalga oshadi. Urug`li o`simliklarda esa urg`lanish ko`pchiligida quruqlikda boradi. 4. Sporali o`simliklarda onalik (megaspora) megasporangiylarda etilsa, urug`li o`simliklarda onalik a`zosi urug`kurtakda etiladi. Urug`kurtakning hosil bo`lishi evolyutsiya natijasida megasporangiyning shakl o`zgarishidan hosil bo`lgan deb qaraladi. Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, urug`ni hosil bo`lishiga sporalarning megasporangiylardan ajralmasdan gametofitga aylanishidir, ya`ni sporani o`rab turuvchi megasporangiylar urug`ni qoplab turuvchi qavat bo`lib hisoblanadi. Ochiq urug`lilarda urug` qubbalarda, yopiq urug`lilarda esa mevaning ichida etiladi. 2. Urug`li o`simliklar 2-ta bo`limga bo`linadi: 1. Qarag`aytoifalar (ochiq urug`liklar) bo`limi-Pinophyta (Gimnospermae) 2. Magnoliyatoifalar (yopik urug`li yoki gulli o`simliklar) bo`limi - Magnoliophyta ,Angiospermae ,Anthophyta. 3. Qarag`aytoifalar bo`limining anatomo-morfologik tavsifi. Qaragaytoifalar bo`limiga mansub o`simliklarning urug`i «ochiq» xolda, meva ichida emasligi bilan xarakterlanadi. Bular daraxt va butalar bo`lib, o`t o`simliklari uchramaydi. Poyasi (tanasi) murakkab tuzilishga ega. Kambiy taraqqiy etgan. O`tkazuvchi nay bog`lamlari – ksilema, floema, traxeidlar, ba`zan traxeyalar ham mavjud. Barglari xar-xil: patsimon, qirqilgan, yirik, ba`zilarida esa mayda,

www.arxiv.uz ninasimon tuzilishiga ega. Ko`pchilik ninabarglilar poyasi tarkibida smola (elim) va boshqa organik moddalar saqlovchi naychalar bo`ladi. Bularda ham asosiy o`simlik sporofit nasl, qonuniy ravishda gometofit bilan gallanib turadi. Ko`payish a`zolari, mega va mikrosporofil bargchalarining yig`ilishidan hosil bo`lgan qubbalar hisoblanadi. Qubbalar ayrim jinsli ba`zilarida ikki jinsli (Bennettitlarda). Ayrim jinsli qubbalardagi mikrosporofil bargchalarda mikrosporalar etilib, u o`sib, changga aylanadi. Mazmun jihatdan erkak gametofit hisloblanuvchi chang tuzilishi bo`yicha ikki qavatdan: ekzina va intinadan iborat. Chang tarkibida protoallial, anteredial xujayralar va havoda uchib yurishga yordam beradigan havo pufakchalari shakllangan. Urg`ochi gametofit, bu urg`ochi qubbalardagi megosporofil bargchalarda joylashgan urug` kurtaklardan iborat. Urug` kurtak endosperm va arxegoniydan tashkil topgan. Uning tashqi tomoni integument va ichki nutsellus qatlamlaridan tuzilgan. Urug` kurtak otalangandan so`ng megosporofillarda ochiq holda urug` hosil bo`ladi. Qubbalar shakli jihatdan tuxumsimon bo`lib, erkak qubbalari kichikroq, urg`ochi qubbalari yirikroq bo`ladi. Bularda jinsiy ko`payish jarayonida changdan chang naychasini o`sib chiqishi, bu muhim evolyutsion rivojlangan belgi hisoblanadi. 4. Kelib chiqishi. Ochik urug`lilar Paleozoy erasida dastlabki yirik bargli paporotniklardan paydo bo`lgan deb qaraladi. Bularda barglarining yirikligidan tashqari, sodda vakillarida harakatchan spermotozoidlarning bo`lishi ham ularni paporotniklardan kelib chiqqanligini ko`rsatadi. Ular Mezozoy erasida eng yuksak darajada taraqqiy etgan. Mezozoy erasi oxiri-bo`r davridan boshlab juda ko`p ochiq urug`lilarning yirik bargli vakillari: urug`li paporotniklar, bennettitlar, sagovniklarning ma`lum bir qismi yo`qolib ketgan. Shimoliy yarim sharda sovuqqa chidamli ninabargli vakillari va tropik mintaqalarda ba`zi bir yirik bargli vakillari saqlanib qolgan. Yirik barglilaridan Ginkgo (Ginkgo biloba) hozirgi vaqtda Xitoy hududlarida uchraydi.

www.arxiv.uz Bennettitlar va urug`li paporotniklarning yo`qolishi bilan, ular o`rniga gulli o`simliklar paydo bo`lgan. Hozirda 800 ga yaqin turni birlashtiruvchi bu bo`limni bizgacha etib kelgan vakillari deyarli ninabargli o`simliklar hisoblanadi. Ular sovuqqa chidamli bo`lib, har ikkala yarim sharning shimoliy qismida keng tarqalgan. Sagovniklar esa Amerika, Afrika, Janubiy-Sharqiy Osiyoning tropik hududlaridagina tarqalgan. 5. Ahamiyati: Ochik urug`li o`simliklar hozirgi vaqtda ham tabiatning muhim bir qismi bo`lib, ular bepayon o`rmonzorlarni hosil qiladi. Ular qaragay, qoraqaragay, archalar hisoblanadi. Bu o`simliklar o`zining turli hususiyatlari (qurilish materiali, turli-xil elimlar, efir moylari, dori-darmon, hayvonlar uchun ozuqa va boshqalar) bilan muhim ahamiyatga ega.

www.arxiv.uz Adabiyotlar : 1. Salobiddinov S. S. Gulli o`simliklar sistematikasi. T. «O`qituvchi» 1966 2. Hamdamov I va boshqalar. Botanika asoslari. T. «Mehnat». 1990 3. Xrjanovskiy V. Ch. Kurs obshey. Botanika. M. Vo`sshaya shkola. 1982 4. Kursanov L. I. va boshqalar. Botanika (O`simliklar sistematikasi). Toshkent. «O`rta va Oliy maktab» 1963 5. Mustafoev S. M. Botanika. Toshkent. «O`zbekiston» 2002 6. Maxmedov A., Tog`aev I. U. Yuksak o`simliklar bo`yicha amaliy mashg`ulotlar. Toshkent «Universitet». 1994y 7. Maxmedov A. M. Botanika fanidan ma`ruzalar. F. 2003 8. Shostakovskiy S. A. Sistematika vo`sshix rasteniy. M. Vo`sshaya shkola. 1971 9. Komarnitskiy V. A. va boshqalar. Botanika. Moskva «Prosvehenie» 1977. t. 2 10. Tog`aev I. U. va boshqalar. Botanikadan amaliy mashg`ulotlar. T. «ToshDAU» 2002 11. Gordeeva T. N. i dr. Prakticheskiy kurs sistematiki rasteniy. Moskva «Prosvehenie» 1986 12. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Urug`li o`simliklar

Ochiq va yopiq urug`li o`simliklar

Magnoliyatoifa (Magnoliophyta) - Gulli yoki yopiq urug`li o`simliklar

Yopiq urug`li o`simliklar tasnifi.Bir va ikkipallali o`simliklar. Magnoliyadoshlar, ayiqtovondoshlar, ko`knoriguldoshlar, chinniguldoshlar, sho`radoshlar va grechixadoshlar oilalari

Yog`li urug`larni tozalash