Табиатшунослик фанига кириш - Botanika - Referatlar

Табиатшунослик фанига кириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Табиатшунослик фанининг мақсади ва вазифаси. 2. Ўсимликларнинг озиқланиш хусусиятлари.

www.arxiv.uz 1. Ер шарини умумий майдони 510 млн км 2 бўлиб, шундан 149 млн км 2 ни қуруқлик ва 361 млн км 2 ни океан ва денгизлар ташкил этади. Ана шу қуруқликда ва сувда ўсувчи ўсимликларни тузилишини, уларни ташқи муҳит билан ўзаро муносабатларини, ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишида бўладиган ҳаёт жараёнлари жумладан озиқланиш, нафас олиш, кўпайиш, транспирация, фотосинтез ва ҳокозоларни. Ҳозирги кунда планетамизда 1 млн. га яқин ҳайвон ва 500 мин. га яқин турли ўсимликлар борлиги аниқланган. Уларнинг келиб чиқишини, ер юзида тарқалиш қонуниятларини ҳамда ўсимликлар дунёсини уларнинг яқин ва узоқ белгиларига асосланиб маълум бир системага (филогенетик система) солишни ва ниҳоят ўсимликлардан онгли равишда фойдаланиш ҳамда уларни муҳафоза қилиш йўлларини ботаника фани ўргатади. “Ботаника” сўзи грекча “ботанэ” сўзидан олинган бўлиб, кўкат, сабзавот деган маънони билдиради. Демак, ботаника умуман ўсимликлар тўғрисидаги фан бўлиб, биологиянинг бир қисми ҳисобланади. Бактериялар ва замбуруғлар гетеротроф ўсимликлар ҳисобланади. Уларнинг айрим вакиллари мохлар ва лишайниклар ҳатто Антриктидадаги музламаган очиқ жойларда ҳам ўсади. Ҳозирда ботаника фанининг олдида тўрган муҳим вазифалардан бири табиий шароитда учрайдиган ўсимлик гуруҳларини; чўл дашт, ўрмон, ўтлоқ ва шу кабилар бўйича ўрганиб, улардан ҳалқ хўжалигида онгли равишда фойдаланишдан иборатдир. 2. Ер юзидаги ўсимликлар озиқланиш хусусиятларига кўра 2 гуруҳга: автотроф ва гетеротрофларга бўлинади. Автотрофлар -хлорофилл доначаларига эга бўлган яшил ўсимликлар автотроф ўсимликлар дейилади. Бу гуруҳга кирувчи ўсимликлар озиқланиши учун керакли органик моддаларни ўзлари тайёрлайди. Автотрофлар ҳам ўз навбатида иккига бўлинади: яшил автотрофлар; хлорофилсиз автотрофлар. Яшил

www.arxiv.uz автотрофларга қуруқликда, денгиз, океанларда ҳамда чучук сувларда яшовчи барча яшил ўсимликлар киради. Афтотроф ўсимликлар анорганик моддалардан органик моддаларни синтез қилсалар, гетеротроф ўсимликлар эса унинг аксини, яъни автотроф ўсимликлар томонидан тайёрланган органик моддаларни парчалаб минерал моддаларга айлантиради. Ана шу икки гуруҳ ўсимликлар иштирокида табиатда биологик модда алмашиниш жараёни бўлиб туради. 3. Ботаника фани ва унинг асосий бўлимлари. Ботаника фани бир бири билан узвий боғлиқ бўлган қуйидаги бўлимларни ўз ичига олади. 4. Ўсимликларнинг сезувчанлиги. Айрим ўсимликларда сезиш хусусиятлари жуда ҳам юқори бўлади. Масалан: мимоза ўсимлигида, хашоратхўр ўсимликлардан мухоловкада ( Dionaea ) , росянка ( Drosera ) , непентесда ( Wepenthes ) , пузирчаткада ( utriculata ) . Мимоза ўсимлигининг яшнаб тўрган баргига тегишингиз билан барглари шалпаяди ва бутун ўсимлик сўлиган кўринишга эга бўлади. Бироз вақт ўтгач барглар яна ўз ҳолига қайтади. МДҲнинг Европа қисмидаги ботқоқликларда ўсадиган росянка ўсимлиги кичик бўлиб, баландлиги 10 -15 сантиметрга етади. Унинг илдиз бўғизидаги барглар тўдасида майда суюқлик чиқарувчи туклар жойлашган. Хашоратлар баргга қўниши билан уларни ўраб олади. Туклар чиқарган суюқлик таркибидаги пепсин ферменти ёрдамида “асир” нобуд бўлади. Ундаги моддалар парчаланиб хазм бўлиб кетади. Кейин туклар яна қайта очилиб навбатдаги ўлжани овлашга тайёргарлик кўради. Замбуруғларнинг хужайра пўсти таркибида ҳайвонлар хужайрасида учрайдиган хитин моддасига ўхшаш моддалар бўлса, баъзи бир ҳайвонлар хужайрасида (асцидий) клетчатка (ўсимликлар хужайрасида бўладиган) учрайди. Ўсимликлар ҳам ҳайвонлар ҳам метоболизм (модда алмашиниш) натижасида углеводлар, оқсиллар ва ёглардан ажралиб чиққан энергиядан

www.arxiv.uz фойдаланадилар. Ана шу модда алмашиниш жараёнини ўсимлик ва ҳайвонларда ферментлар, гормонлар ва витаминлар тартибга солиб туради. Жинсий хужайраларнинг ҳосил бўлиши, уларнинг хатти- ҳаракати ҳайвонлар ва ўсимликларда деярли бир хил, уларни хужайраларини физикавий ва химиявий тузилишлари ҳам ўхшашдир.

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. Бурыгин. В. А. Жонгуразов. Ф. Х. Ботаника “Ўқитувчи” Т.: 1977. 2. Курсанов. В. А. Камарницкий Н. А ва бош.- Ботаника “Ўқитувчи” 1977. I II том. 3. Ҳамдамов И, Шукруллаев П ва бошқалар- ботаника асослари “Меҳнат” Т.: 1990. 4. Сохабиддинов. С. “Ўсимликлар систематикаси” I II боб. “Ўқитувчи” Т.: 1976. 5. Ҳамидов “Ўсимликлар географияси” “Ўқитувчи” Т.: 1984. 6. Белолипов. И. В. Шералиев. А. Ахадова. М. А. “Ўрта Осиё ўсимликлари марфалогияси” ЦОП, ТИПО, Т.: 1991. 7. Ҳолдаров. Х. Хожиматов. К. Х.“Ўзбекистон ўсимликлари”, “Ўқитувчи” Т.: 1992. 8. www . ziyonet . uz

O'xshashlar

Табиатшунослик фанининг мақсади, вазифаси, аҳамияти

Усимликлар экологиясига кириш. Экологик омиллар ҳақида тушунча

Тут дарахти систематикаси

Ўсимлик органларининг ҳосил бўлиши

Тукималар