Ечиб қайта ишлатиладиган қолиплар - Arxitektura - Referatlar

Ечиб қайта ишлатиладиган қолиплар

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

231.72265625 KB

Ko'chirib olish

Ечиб қайта ишлатиладиган қолиплар Режа: 1. Унификациялашган ёғоч металл қолип 2. Қолип блоклари 3. Қолипни остидан ушлаб турувчи леса

Бундай қолиплар катта хажмдаги пойдеворлар, устун, тўсин, рама, ёпма плитаси, девор, бункер, арка ва бошқа буюмларни бетонлашда қўлланилади. Улар майда шитли массаси 70 кг гача, шит юзаси 1 м 2 гача бўлган қўлда ўрнатиш имконлидир. Уларни йиғувчи элементлари бўлиб: устунлар, мустахкамлаш элементлари, тиргаклар хизмат қилади. Қолип шитларини қобирғали, текис, синчли тайёрланади. Уларнинг элементлари қуйидаги расмда келтирилган. Майда шитли қолиплар асосан 19-25 мм қалинликдаги ва эни 150 мм гача бўлган тахтадан планкаларга қоқилиб тайёрланади (расм 2.2.а). Тўсинлар ости қолипни тахтаси қалинлиги 30-40 мм атрофида бўлиши зарур. Тахталар имкони борича шпунт қилиб бириктирилса мақсадга мувофиқ бўлади. Майда шитли қолиплар ёрдамида қуйма рама қолипни тиклаш (расм 2.3.) да келтирилган. Биринчи навбатда қолипни вертикал шитлари ўрнатилиб, улар болт ёрдамида бириктирилади, қолипнинг фазовий мустахкамлигини та o минлаш мақсадида хар 400-600 мм масофага инвентар хомут 2 ўрнатилади. Тўсин қолипни телескопик устун 5 устига блокли струбцина 3 ёрдамида ўрнатилади. Тўсин устки қисмини ўлчами тиргак 4 билан та o минланади. Қолип устиворлигини та o минлаш мақсадида уларни подкос ёки тортгич 6 ёрдамида тортиб қўйилади. Тўсинни ушлаб турувчи элемент бўлиб телескопик устун хизмат қилади. Телескопик устун ва струбцина блоки имкон борича ўлчамни та o минловчи, сижувчан инвентар холда тайрланади.

Расм 2.2. Ечиб қайта ўрнатиладиган ва майда шитли қолиплар элементлари. а- планкага қотирилган ясси шит; б- атрофи ва белдамчиси металл уголникдан тайёрланган металл листли; в- сувга чидамли фанерадан тайёрланган; г- металл ёки ёғочдан тайёрланган хомут. 1- қолип шити; 2- планка; 3- пўлат лист; 4- уголникдан тайёрланган тутгч; 5- ёғоч тутгич; 6- хомут; 7- пона; пона уячаси. Расм 2.3. Қуйма рама қуйиш учун қолип комплекти 1- қолип шити; 2- хомут; 3- блокли струбцина; 4- тиргак планкаси; 5- теплотехник устун; 6- подкос. Йирик шитли қолиплар асосан кранлар ёрдамида йиғилиб, ечиб олинади. Уларнинг массаси ба o зи холларда 500 кг гача етиши мумкин. Уларнинг асосий элементлари: йирик ўлчамли панелли бутун ёки унификацияланган алохида шитлардан йиғилган бўлиши мумкин (расм 2.4. а,б).

Расм 2.4. Панелли ва блокли қолиплар а- инвентар пўлат шитдан тайёрланган панел; б- ёғоч- металлдан тайёрланган унификациялашган қолип шити; в- стакансимон пойдевор блоки йиғиб ечилувчи блоки; 1- қолип пўлат шити; 2- пўлат ушлагич; 3- уголникдан тайёрланган каркас; 4- қолип тахтаси; 5- ичга ўрнайдиган шит; 6- бурчак шити; 7- таянч; 8- тиқин. Қуйма деворларни қуйиш учун уй девори ўлчамидаги ёки устун қадами ўлчамидаги қолип панеллар қўлланилиб улар майда шитлардан йиғилади. Йиғиб қайта ўрнатиладиган йирик шитли унификацияланган қолиплар узунлиги 2,1  5,7 м бўлган шитлардан йиғилади. Қолип комплектига қатор учун шитлар (улардан ташқи ва ички деворлар йиғилади) ён томон ва бурчак шитларидан, шунингдек, сўри, маяк ва қотириш элементларидан ташкил топган. Қолип шитлари ўзаро тортувчи болтлар билан қотирилади. Қолипни йиғиш аниқлигини орттириш учун шитларни понали ўзаро қулфлар ёрдамида бириктирилади.

Йирик шитли қолипларда узун қуйма деворлар, резервуарлар, тонеллар деворлари, я o ни девор баландлиги 2,8 ва ортиқ бўлганда шунингдек, девор қалинлиги 20 см гача ва қават аро ёпма қалинлиги 10  16 см бўлган тзилмалар қуйилади. Қават аро ёпма ва ёпма плиталар остки қолипларини телескопик устунлар ушлаб туради. Бундай устунлар ўртача 1-1,5 м 2 майдонга 1 та хисобида қуйилади. Унификациялашган ёғоч металл қолип шитлар қалинлиги 28 мм рандаланган тахтадан шпунт тарзида бириктириб тайрланади. (расм….. б) Улар (63х40х4) ли уголокдан тайёрланган каркасга ва мустахкамлик қобирғасига қотирилади. Қолип шит ён томонлари эса (28х28х8) уголок билан қотирилади. Шитлар баландлиги 300, 400, 500 ва 600 мм ва узунлиги 1200, 1800 ва 200 мм ли қилиб тайрланади. Агар бундай шитлар ёғоч ўрнига металлдан тайёрланган бўлса, у холда қалинлиги 1,5  2,0 мм пўлат варақлардан тайёрланиб, атрофи ва мустахкамлик қобирғалар уголникдан тайёрланади. Уголник ўлчами лойихада кўрсатилади. Қолип блоклари – фазовий конструкция бўлиб, унинг ички юзалари, бетон билан ишлайди. Бундай қолипларга устун ости пойдеворлари қуйилади (расм 2.4.в). Уларни массаси 5 тоннагача бўлганлиги сабабли кран рдамида ўрнатилади. Блоклар шарнирли ёки осон егилувчан қотиргичлар билан ўзаро бириктирилади. Агар бундай қолиплар бир неча маротаба қайта қўлланиладиган жойларда эса блокларни электр пайвандланган яхлитларини ишлатиш мақсадга мувофиқдир. Қолипни остидан ушлаб турувчи леса - инвентар ёғоч ёки металл телескопик устундан ташкил топган. Улар бевосита грунтга ёки қаватаро ёпмаларга таяниши мумкин. Бундай конструкциялар кўп қаватли бино қаватаро ёпмалари ёки баландлиги 6 метргача бўлган бир қаватли бинолар ёпмалар қолипларини ушлаб туриш учун хизмат қилади. Бундай қолип остидан ушлаб турувчи леса комплектига пролети 3  4 ва 4-6 метргача ригеллар хам кўзда тутилган.

Устунсимон лесалар диаметри 12-14 см бўлган ходаларни ўзаро улаб керакли баландликкача ўрнатилиши мумкин. Лентасимон пойдеворлар қолиплари пойдевор бутун баландлиги бўйича шитлардан ёки олдин остки поғона шити йиғиб, уни бетон қуйилиб қотгач кейинги устки поғона қисми қолиплари ўрнатилади (расм 2.5). Кичик хажмдаги устун ости поғонали пойдевор блоклар қолиплари ёғоч шитлардан йиғилади. Бундай шитлардан дурадгорлар пойдевор қолипини йиғишда икки қарама-қарши ўзаро параллел икки шитни ўрнатиб, улар орасига оралиқ шитларни ўрнатишади. Ички шитлар распорка билан тиргалади. Расм 2.5. Пойдевор қолипларини ўрнатиш схемаси. а- лентасимон пойдевор қолипини ўрнатиш; б- поғонали пойдевор пўлат блок қолипини ўрнатиш; в- устун ости асоси қолипини ўрнатиш; 1- биринчи поғона қолипи; 2- арматура; 3- қуйилган остки қисми; 4,5- четки поғона қолиплари; 6- тортгич пўлат сим; 7- пойдевор арматураси; 8- пойдевор қолип блоки; 9- кран; 10- устун ости пойдевори қолип блоки. Ташқи шитлар эса ўзаро арматура сими билан бойлаб тортилади, бу эса қолипни кенгайиб кетиш олдини олади. Бундай қолиплар жойида йиғилади. Пойдевор стакани ичи қолипи устки қолип распоркасига осилган холда мих ёрдамида қотирилади. Қолипга бино ўқлари ўтказилади. Худди шундай ўқлар пойдеворни стаканига хам туширилади.

Йирик поғонали пойдеворлар қолиплари металлдан тайёрланган блок форма тарзида бўлиб, (расм 2.5.б ва в) кран ёрдамида бетон тўшама устига ўрнатилади. Агар пойдеворга йиғма темирбетон устун ўрнайдиган бўлса охирги поғонага устун уячаси махсус металдан ёки ёғочдан қолип қилиб ўрнатилади. Агар пойдевор жуда энли бўлиб, остки поғонаси икки қават арматураланган бўлса, у холда қолип пўлат листлар уголниклар билан қотирилиб тайёрланиб ўрнатилади. Йирик панелли ёғоч шитли қолиплар кран ёрдамида ўрнатилиб, ичидан распорка, ташидан эса тиргак ўрнатилиб йиғилади. Агар пойдевор баланд бўлса уни икки ярусда қолип ўрнатиб қўйиш мақсадга мувофиқдир. Устунлар қолипи – ёғоч шитни ёки унификацияланган пўлат шунингдек, сувга чидамли фанерадан йиғиб ўрнатиш мумкин. Қолипни йиғиш усули устунни арматуралаш даражси ва устун турига боғлиқ. Биринчи навбатда устун арматура каркасини устун ости пойдевори арматураси чиқиб турган қисмига ўрнатилиб, улар лойиха холатга келган ўзаро маҳкамланади. Щрнаган арматура каркасига ўқ чизиғи тушириб олинади, сўнг қолип ишларини ўрнатишга киришилади. Кўп холларда тайр йиғиб олинган қолипни кран ёрдамида ўрнаган арматура каркаси устидан туширилиб ўрнатилади. Агар устун арматураси алохида стерженлардан жойида йиғилиб, ўрнатиладиган бўлса у холда устун қолипини уч томони ўрнатилиб олинади, ичида эса арматуралаш ишлари олиб борилади. У иш тугагач ва тўсин қолипи ўрнагач қолипни тўртнчи томонини шити ўрнатилади. Щрнатилган қолипга хар 400-600 мм масофага (устунни остки қисмларида эса масофа қисқартирилади) ёғоч ёки металл хомутлар ўрнатилиб борилади. Бу хомутлар бетон қоришмасининг оғирлигидан қолипни кенгайиб кетиши олдини олади. Қобирғали ёпма қолипи – ёпма плита, тўсин ва уларни ушлаб турувчи телескопик устун хамда винтсимон домкратлардан ташкил топади. Бунда тўсин ости устунлари лага устига ўрнатилади, бунга сабаб тўсин орқали устунга тушган юкни тарқатишдир. Агар тарқатилмаса устундан тушган юк

қаватаро ёпмага марказлашган юк тарзида та o сир қилиб, уни деформацияланишга олиб келиши мумкин. Устуннинг устига ёғочдан оголовник ўрнатилиб, у махсус рейкалар ёрдамида устунга қотирилган. Оголовник устига эса тўсин қолипи асоси ўрнатилади. Қолипни устки қисмига эса хар 500-1000 мм да кружала ўрнатилади Қолип силжиб кетишининг олдини олиш учун қолип оголовникка қисқич рейка билан қотирилади. Қолип чокидан бетондаги цемент сути оқиб кетмаслиги учун чок ёпгич рейка қоқилиб чиқилади, у ўз навбатида тўсин қиррасини ўткирланишидан сақлайди. Горизонтал харакатланувчи қолиплар ёғочдан ёки металлдан инвентар холда тайёрланган хамда темир йўл изига ўрнаган аравагача устидан қоплаб ўрнатилган консрукциядир. Бу усул билан узун йўлаклар, йўлак панеллар, коллекторлар, катта кесим юзали тонеллар бетони қуйилади. Бундай иншоотларни бетонлари аслида алохида қуйиб олинади, я o ни аввало асос қуйилиб, унга излар ўрнатилиб, унда аравача харакатланиши та o минлангач сўнгра девор ва ёпмалар бетонлари қуйлади. Унча катта бўлмаган тоннел ёки коллекторлар учун ёғоч – блокли қолиплар ишлатилиши мумкин. Йирик тонеллар учун қолип йиғиладиган металл секциядан тайёрланиши мумкин. Бунда секцияли металл қолип шарнир ёрдамида из бўйлаб харакатланаётган аравачага қотирилган. Қолипни лойиха холатига келтириш домкрат ёрдамида амалга оширилади. Бетон қуйиб бўлингач қолип домкрат ёрдамида амалга оширилади. Бетон қуйиб бўлингач қолип домкрат ёрдамида туширилиб, навбатдаги холатга слжитиб келтирилади. Ва яна домкрат ёрдамида лойиха холатга келтирилади. Бу хол цикл бўйича қайтарилиб боради. Қолип қоплама – барпо қилинаётган конструкциянинг ташқи доимий қисми бўлиб қолади. Ундай қолиплар бетон қоришмаси билан брикиб бир бутун конструкция хосил қилади. Улар ечиб олинмайди. Фуқаро қурилишида бундай қолип сифатида асбест-цемент қувурлар хизмат қилиб, улар

ўрнатилгач, ичига арматура каркаси ўрнагач бетон қуйилиб, устун хосил қилинади. Металлдан тайёрланган қолип-қопламалар пўлат листлардан пайвандланиб тайёрланади. Улар хажмий махкам блок тарзида бўлиб, кран ёрдамида ўрнатилади. Бундай қолиплар конструкцияни грунт сувлардан хам сақлайди. Темирбетон супасимон пойдеворлар колипни хам завод шароитида тайрланган қолип – қопламалрдан бўлиб, уларни ички юзаларидан арматуралар чиқариб қўйилган. Қолип ичига бетон қуйилгач бетон билан қолипдан чиқиб турган арматуралар бирлашиб, бир яхлит тузилмани хосил қилади. Арматуралар 250х250 мм уячалар шаклида чиқиб туради. Темирбетон қолип қоплама ўрнатилган вақтинча тиргак билан ушлаб турилади, қолип ўзаро электр пайвандланиб олингач бу тиргаклар олиб ташланади. Қолип қопламаларни завод шароитида юқори сифатли бетон қоришмасидан тайёрланганлиги ва уни қулай шароитда қотирилиши уларни юзаларини сифатли, сув ўтказмаслик, совуққа (музлашга чидамлилик) ва мустахкамлигини та o минлайди. Кейинги пайтларда ечиб олинмайдиган қолип сифатида армоцемент плиталар ва ойнацемент қолиплар қўлланилмоқда. Ъажмий фазовий горизонтал тортиб чиқариладиган қолип – девор ва ёпмани бир вақтда қуйиш имконини яратадиган П ва Г шаклини фазовий секцияларини йиғиб, улар ёрдамида хонанинг бутун узунлик бўйича ёки эни бўйича девор ва ёпмасини қуйиш мумкин. Секция энининг ўлчамини ўзгарувчанлигини хона планировкаси бўйича ўлчамини ўзгартириш имкониятига эга.

Расм 2.6. Хажмий – фазовий қолип секцияси. 1-Г симон ярим секция; 2- ечиш механизми; 3- марказий улагич; 4- механик домкрат; 5- ғилдировчи таянч. Ундай хажмий қайта қуйиладиган қолипларни тури жуда кўп бўлиб, уларни фарқи бирикиш тугунларида. Уларни бу ўзгаришларига қарамай уларни барчаси етарли сифатда конструкция олиш имконини яратади. Қуйидаги (расм 2.6) да Г симон ярим секция 1, улагич 3 билан бирлаштирилган. Бундай қолипни ечиш учун махсус механизм 2 кўзда тутилган. Бу механизм кронитейнларни қувурчасимон уланганлиги туфайли уларни чўзиш ёки қисқартириш туфайли ярим секциялар холатини ўзгартириш ва зарур холга келтириш мумкин. Секцияларни лойиха холатга келтириш учун домкрат 4 кўзда тутилган. Йиғиш ва ечиб олиш ишларини амалга оширишни енгиллаштириш мақсадида харакатланувчи ғилдировчи таянч 5 кўзда тутилган. Бундай қолиплар хона баландлиги 2,8 ва 3,0 метр бўлган ўқлар бўйича пролет 2,7  3,0 м бўлишини та o минлайди. Секция эни 1,2; 1,5 ва 1,8 м. бундай қолип секцияларни йиғиш ёрдамида девор қалинлигини 12,16 ва 20 см пардадевор қалинлиги 112, 16, 20, 22, 26, ва 30 см шунингдек ёпма қалинлигини 14 ва 16 см бўлишга эришиш мумкин. Бундай қолип комплектига ўрнатиш ва йиғиштириб олишда ишлатиладиган подмост кириб, унда ишчилар харакати учун қулай шароит яратади. Сирпанувчи қолиплар режада турли кўринишдаги бино ва иншоотлар деворларини барпо қилишда қўлланилади (расм 2.7.) Расм 2.7. Унификацияланган сирпанувчи қолип. 1-ишчи тўшамали ташқи подмост; 2- горизонталликни та o минловчи гидравлик домкрат; 3- домкрат рамаси; 4- боғлаб турувчи брус; 5-қолип шити; 6- домкрат стержени; 7- осгич; 8,9- осма подмостлар; 10- айланма тахта.

Қолип айланма тахта 10 гача бириктирилган фазовий жойлашган шитлар 5, девор периметри бўйича хар 2,0-2,5 метрга ўрнатилган домкрат раммаси 3 дан ташкил топган. Бетон қуйилиш давомида қолип домкрат 2 ёрдамида суткасига 1,5-2 метр тезликда кўтарилади. Домкрат ўз оралиғидан ўтказилган диаметри 22-28 мм бўлган даври изли стержени 6 бўйлаб вертикал харакатланади. Ишни хавфсиз ва қулай олиб бориш мақсадида қолип ишчи тўшама 1 билан жихозланган. Ишни сифатини назорат қилиш, зарур холларда деворга ички ва ташқи томондан пардоз бериш ва нуқсонларни йўқотиш мақсадида ички ва ташқи томонга металл осмаларга осилган 8 ва 9 подмостлар кўзда тутилган. Асосий юкни кўтарувчи конструкция – бу домкрат рамаси 3. қолип шитларини кўтарилишини осонлаштириш мақсадида конуссимон, я o ни шит 1 м баландликка 5-6 мм қиялик билан ўрнатилган. Бундай қолиплар ёрдамида режада девор кўриниши думалоқ, авалсимон, тўғри тўртбурчак шаклидаги девор қалинлиги 12 см дан кам бўлмаган ва девор баландлиги 12 метрдан ортиқ бўлган бино ва иншоот деворларининг бетонларини қуйиш мумкин. Расм 2.8. Пневматик қолипларнинг конструктив схемаси а- складка турда қолип; б- купола ёпммаси; в- шеда турли ёпма; г- цилиндрик ёпма. 1- пневмоқолип; 2- пойдевор цоколи; 3- хаво хайдагич; 4- пойдевор; 5- девор; 6- сирпанувчи қолип.

Пневматик қолиплар диаметри 36 метргача бўлган купола, девор оралиғи 112-18 м бўлган юпқа конструкцияли сводларни барпо қилишда ишлатилади. Бундай иншоотлар тўрсимон арматураланиб, арматура сифатида стеклоткан ёки оддий арматура ишлатилади. Бундай қолиплар ёрдамида омборлар, ишлаб чиқариш бинолари, техникаларни, дон, ўғит сақлаш жойлари, турли коллекторлар тизими, спорт иншоотлари, ёзги болалар дам олиш иншоотларни в.х.к.ларни барпо қилиш мумкин (расм 2.8).

Фойдаланилган адабиётлар: 1. 7473-94 Уз. Дав.Ст. «Бетон қоришмаси», Тошкент, 1995. 2. 866-98 Уз.Дав.Ст. «Темирбетон конструкциялар ва махсулотлар учун пайвандланма арматура тўрлари». Тошкент, 1999. 3. КМК. 1. 01.04-98 «Меъморий қурилиш атамалар». Тошкент, 1998. 4. С.С.Атаев и др. «Технология, механизация и автомотизация строителства». М. «Вқсшая школа», 1990. 5. С.С.Атаев, Н.Н.Данилов, Б.В.Прқкин. «Технология строителного производства». М.Стройиздат, 1984. 6. А.А.Афаносғев. «Бетонне работ» . М. «Вусшая школа», 1991.

O'xshashlar

Темирбетон буюмларни тайёрлашда қолиплар ва қолиплаш ишлари

Устун қолипларини ўрнатиш

Қурилишда ишлатиладиган металлар

Бетон қоришмасини кувурлар ёрдамида ташиш

Қолип ишларини бажариш технологияси