To`plamning tashqi o`lchоvi

Yuklangan vaqt:

14.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

167.5 KB

Ko'chirib olish

To`plamning tashqi o`lch о vi Reja: 1. To`plamning tashqi o`lch о vi 2. Tashqi o`lshovning xossalari

Tayanch so`zlar : ch е garalangan to`plam, aniq quyi ch е gara, To`plamning tashqi o`lch о vi To`g`ri chiziqda biror  b a, oraliq (yoki segment ) berilgan bo`lsa, bu oraliqning (segmentning) uzuligi yoki o`lchovi deb, odatda, a b ga aytiladi. Endi to`g`ri chiziqdagi ihtiyoriy nuqtali to`plam uchun o`lchov tushinchasi kiritish masalasi kiritadi. To`plamning o`lchovi tushinchani turlicha kiritish mumkin; o`lchov tushinchasi uzinlik tushinchasini umumlashtirish natijada kelib chiqadi. E chegaralangan va  b a, shu to`plamni o`z ichiga olgan eng kichik segment bo`lsin. Faraz qilaylik , ,... ,..., , 2 1 n   soni chekli yoki, sanoqli oraliqlar sistemasi bo`lib, E ning har bir x nuqtasi i   ,...2,1i oraliqlarning birortasida joylashgan bo`lsin. i bilan i oraliqning uzunligini belgilaymiz. Bunday oraliqlar sistemasini cheksiz ko`p usullar bilan kiritish mumkin. U holda i i yig`indi ham cheksiz ko`p qiymatga ega bo`ladi, ammo  i i 0 chunki i  -oraliqning uzunligi.Demak i i yig`indilar sistemasi quyidan chegaralangan va shuning uchun u aniq quyi chegaraga ega. 1-Ta`rif . i i yig`indilar sistemasining aniq quyi chegarasi E to`plamning tashqi o`lchovi deyiladi va uni  E* bilan belgilanadi,ya`ni  E* = i i inf 1-Izoh .a)  i i 0 bo`lgani uchun   0 *  E  bo`ladi. b)   a b E   * tengsizlik o`rinli; haqiqatan, har qanday 0 uchun       b a E , Bunda:     2 *    a b E Bu yerda  ixtiyoriy bo`lganligi uchun

$  a b E   *  Ushbu     CE a b E * *         E b a CE \ ,  son E to`plamning ichki o`lchovi deyiladi. 0 ) (*  E  , chunki, ],[ baCE  va o`z navbatida . ) (* a b CE    . Tashqi va ichki o`lchovining bir nechta xossalarini ko`rib o`tamiz. 1-Teorema . E to`plamning tashqi o`lchovi uning ichki o`lchovidan kichik emas, y`ani ) ( ) ( * * E E    Isbot . Aniq quyi chegaraning tarifiga muvofiq, har qanday kichik musbat 0  son uchun E to`plamni o`z ichiga olgan shunday ... , , 3 2 1    oraliqlar sistemasi mavjudki, ushbu      i i E    * 1 ( i son I oraliqning uzunligi) . Shunga o`xshash, CE to`plamni o`z ichiga olgan ,... , '2 '1   oraliqlar sistemasi mavjudki, ushbu        j j CE* '  2 ( ' i  son 'i oraliqning uzunligi) tengsizliklar bajariladi. { i } va { 'i } oraliqlar sistemasi tuzulishiga ko`ra i i E   va i i CE '   Demak,             i i b a CE E  ,       i i '  (3) (1),(2)va (3) munosabatlarga muofiq:        i i ii CEEab .2**'      Bundan:$

      . 2 ** *         E CE a b E Bu tengsizlik ihtiyoriy kichik 0  uchun bajarilganligi sababli undan    E E * *    munasabat kelib chiqadi. 2-Teorema . Agar A va B to`plamlar uchun B A  bo`lsa, u holda     B A * *    ,    . ** B A    Isbot . Bu tengsizliklarni isboti o`hshash bo`lganligi sababli ularni birinchisini isbotlash bilan chegaranamiz. B A  bo`lganligi uchun B to`plamni qoplaydigan har qanday ... , , 3 2 1    oraliqlar sistemasi A to`plamni ham qoplaydi. Malumki, bunday oraliqlar sistemasini cheksiz ko`p usullar bilan tuzish mumkin. Natijada  i i yig`indi ( bu yerda i son i oraliqning uzunligi ) cheksiz ko`p qiymatga ega bo`ladi. Agar B to`plamni qoplaydigan oraliqlar sistemasi uchun tuzilgan  i i yig`indining qiymatlar to`plami 0B bilan, A to`plamni qoplaydigan oraliqlar sistemasi uchun tuzilgan  i i yig`indining qiymatlar to`plami 0A bilan belgilasak, 0 0 A B  munasabatga ega bo`lamiz. Bundan aniq quyi chegaraning ta`rifiga ko`ra ) ( * inf inf ) ( * B A i i i B i A i i i i                o`rinli bo`ladi. Tashqi o`lshovning xossalari 3-Teorema . Agar chegaralangan E to`plam chekli yoki soni sanoqli ,... , 21E E to`plamlarning yig`indisidan iborat, ya`ni  k kE E  bo`lsa, u holda    . * *   k kE E  

$Isbot . Aniq quyi chegaraning ta`rifiga asosan har qanday 0   son va har bir k natural son uchun shunday  ,... , 2 1 k k   oraliqlar sistemasi topiladiki,   j kj kE   bo`lib,    k j kj E 2 *       bo`ladi ( bu yerda kj  son  k j  oraliqlarning uzunligi ).  k j  oraliqning tanlanishidan va teorema shartidan quyidagiga ega bo`lamiz: .    k j k j k k E E    Bundan         . 2inf ***                 k kk kk k j k j k j k j EEE  ihtiyoriy bo`lganligi tufayli bu tengsizlikdan ushbu tengsizlikni olamiz:    . * * k k E E     4-Teorema . Agar chegaralangan E to`plam uchun  k kE E  ,   n k E E , n k  bo`lsa, u holda     . ** k k EE    Isbot. Teoremani daslab ikki to`plam uchun isbotlaymiz. Faraz qilaylik, 21 EEE  ,    21 E E bo`lib E to`plamni o`z ichiga olgan eng kichik segment  b a, bo`lsin.   11\ , E b a CE  va   22\ , E b a CE  to`plamlarni ko`ramiz. Har qanday 0   uchun shunday  i va  i  oraliklar sistemasini topish mumkinki, ular uchun ushbu  i i CE  1 va  j j CE   2 (4)$

hamda         1 * CE i i va         2 * CE j j (5) munosabatlar bajariladi; bu yerda i va j   sonlar mos ravishda i va j  oraliqlarning uzunliklari. 1E va 2E to`plamlar o`zaro kesishmaganligi tufayli, 1 CE va 2 CE to`plamlar  b a, oraliqlarni qoplaydi:   . , 21 CE CE b a   Bundan (4) munosabatga asosan, ushbu munosabatga ega bo`lamiz:   . ,                  j j i i b a   (6) i va j  oraliqlarning kesishmasi j i     ham oraliq bo`lganligi uchun (6) munosabatdan ushbu   a b ji j i j j i i          ,      (7) tengsizlik kelib chiqadi, bu yerda  j i      son j i     oraliqning uzunligi . Endi, ushbu           ji j i j j i i CE CE E E C CE , 2 1 2 1                       munosabatdan         ji j i CE , *     tengsizlik kelib chiqadi. Bundan (7) tengsizlikka asosan, ushbu      a b CE j j i i ji ji                 ,* tengsizlikni olamiz. Bundan (5) tengsizlikka asosan, ushbu        a b CE CE CE     2 * 1 * *    2  tengsizlikni olamiz. 0   ning ihtiyorligidan esa        a b CE CE CE     2 * 1 * *    tengsizlik kelib chiqadi. Bundan

           2 * 1 * * CE a b CE a b CE a b            tengsizlikni olib, ushbu natijaga kelamiz:      .2 * 1 * * E E E      Har qanday chekli n uchun teorema induksiya usuli orqali isbotlanadi. Faraz qilaylik, endi     1k kE E ,  j i E E  , j i bo`lsin. Ixtiyoriy n naturol son uchun ushbu  n k k n E S 1  belgilashni kiritamiz. Bundan E Sn munosabat kelib chiqadi. 3-teoremaga asosan     E Sn * *    tengsizlikka ega bo`lamiz. Hozirgina isbotlaganimizga asosan esa      n k k n E S 1 * Demak,      n k kE E 1 * Natural n son ihtiyoriy bo`lganligi uchun, bundan   n da ushbu       1 * k kE E  tengsizlik kelib chiqadi. 2-Izoh. Bu teoremada k E to`plamlarning kesishmaydigan qilib olinishi muhim, chunki, agar   baE , 1  ,      2, 2 1 2E bo`lsa u holda   1 1 *  E  ,   2 3 2*  E  .  , 2,0 2 1   E E E  Bundan esa   .2 *  E  Lekin

   25 2 *1*  EE   Endi to`plam o`lchovining ta`rifini beramiz. 2-Ta`rif ( A.Lebeg). Agar E to`plamning  E* tashqi o`lchovi uning  E *  ichki o`lchoviga teng bo`lsa, u holda E o`lchovli to`plam deyiladi va uning o`lchovi  E  bilan belgilanadi, ya`ni      . * * E E E      Bu ta`rif ma`nosidagi o`lchovli to`plamni  L o`lchovli to`plam deyiladi. Yuqoridagi mulahazalardan     a b b a   ,  va     a b b a   ,  tengliklarning o`rinli ekanligi bevosita ko`rinadi.

O'xshashlar

Lеbеg - stiltеs o`lchоvi

O`lchоvni lеbеg o`lchоvi bo`yicha davоmi

O`lchоvli to`plamlar sinfi. O`lchоvsiz to`plam

To`plamlar. To`plamlar ustida amallar

To`plamlar nazariyasi