Qator yaqinlashishining zaruriy sharti - Algebra - Referatlar

Qator yaqinlashishining zaruriy sharti

Yuklangan vaqt:

12.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

143 KB

Ko'chirib olish

Qator yaqinlashishining zaruriy sharti Reja: 1. Sonli qatorlar 2. Qator yaqinlashishining zaruriy sharti

1. SONLI QATORLAR Faraz qilaylik, biror sonlar to’plamining barcha elementlari [1,n] oraliqda tartib bilan nomerlangan bo’lsin. U holda, bunday ketma – ketlikka sonlar ketma – ketligi deyilib, a 1 , a 2 , … a n (1) kabi ifodalanadi va umumiy holda  na kabi belgilanadi. Ta’rif: a n sonli ketma - ketlikning hadlaridan tuzilgan a 1 + a 2 +…+ a n +…= n k 1 n а  (2) ifodaga sonli qator deyiladi. Sonli qatorning umumiy hadi a n dan iborat bo’lib, a 1 , a 2 ,… lar (2) qatorning hadlari deyiladi. S 1 =a 1 ; S 2 =a 1 +a 2 ; S 2 =a 1 +a 2 + a 3 ;…; S n =a 1 + a 2 +…+ a n (3) larga berilgan (2) qatorning xususiy yig’indilari deyiladi. Quyidagi              1л 1nk k 2n 1n kn a ... a a а (4) qatorga (2) ning n qoldig’i deyiladi. Bunda k – hadi a n+1 ga teng. Qator yig’indisi deb (2) qatorning n → ∞ dagi limitiga aytiladi va yig’indi 1 2 1 lim lim( ... ) limn n n k n n n k S S a a a a             (5) kabi ifodalanadi. Qatorlar ketma – ketlikning alohida ko’rinishlaridan iborat bo’lganligi sababli, ularning yaqinlashuvchi yoki uzoqlashuvchi ekanligini aniqlash qatorlar nazariyasining asosiy maqsadlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Agar n ning cheksiz o’sishi bilan (2) qatorning (3) xususiy yig’indilari chekli limitga ega bo’lsa, (2) qatorga – yaqinlashuvchi qator deyiladi. Agar xususiy yig’indilari chekli limitga ega bo’lmasa, (2) qatorga – uzoqlashuvchi qator deyiladi. 1-misol. Quyidagi    1k k q qatorning yaqinlashuvchi yoki uzoqlashuvchi ekanligini aniqlang.

Yechilishi: Berilgan qator geometrik progressiyaning umumiy formulasidan iborat. Bunda barcha n lar uchun       n k n k n q q q q S 1 1 1 yig’indi 1  q bo’lganda 1 lim 0 n n q     bo’lib, 1 lim lim 1 1n n n n q q q S S q q            bo’ladi. Demak, 1  q bo’lsa, berilgan qator yaqinlashadi hamda quyidagi      1 1 л n q q q o’rinli bo’ladi. Agar 1  q bo’lsa, 1 limn n q     bo’ladi. Shuning uchun  1nq ketma – ketlik chegaralanmagan. U holda, limitga ega bo’lmaydi. Bundan   nS ketma – ketlikning ham limitga ega emasligi kelib chiqadi. Demak, 1  q da berilgan qator uzoqlashuvchi bo’ladi. Agar 1 q  bo’lsa, S 1 =1; S 2 =2; … S n =n;… bo’lib, berilgan qator uzoqlashadi. Agar 1  q bo’lsa, S 1 =-1; S 2 =-1+1=0; S 3 =-1; S 4 =0;… ya’ni, toq nomerli xususiy yig’indilar O ga teng bo’ladi. Bunday ketma –ketlik limitga ega emas, demak, qator uzoqlashuvchidir. 1-Teorema. Agar berilgan   1k ka qator yaqinlashuvchi bo’lsa, uning ixtiyoriy qoldig’i     1k k Na ham yaqinlashuvchi bo’ladi. Shuningdek, berilgan qatorning ixtiyoriy qoldig’i yaqinlashsa – qator ham yaqinlashuvchi bo’ladi. (Teoremaning isboti talabalarga havola qilinadi). Quyidagi teoremani ham isbotsiz keltiramiz:

2-Teorema. Agar hadlari manfiy bo’lmagan qatorning xususiy yig’indilari ketma – ketligi chegaralangan bo’lsa, u holda qator yaqinlashadi. Agar hadlari manfiy bo’lmagan qatorning xususiy yig’indilari ketma – ketligi chegaralanmagan bo’lsa, u holda qator uzoqlashuvchi bo’ladi. 2-misol. Qatorning yaqinlashishini ko’rsating: 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 2 2 3 3 4 ( 1) ( 1)n n n n n              Yechilishi: Berilgan qatorning  n,1 dagi xususiy yig’indisining shaklini o’zgartiramiz, ya’ni: 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ... ... 1 2 2 3 3 4 ( 1) 1 2 2 3 3 4 1 1 1 1 1 . 1 1 n S n n n n n n                                                   Bunda, 1 lim lim 1 1 1 n n nS n             . Demak, berilgan qator chekli limitga ega ekan. MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASHQLAR № 1. Umumiy had na berilgan bo’lsa, uning 5 ta hadini toping: a) ;2 3 1 2 2 2    n n an b) 10 500 318 17 2 2      n n n n an № 2. Qatorning umumiy hadini toping: a) ...; 5 4 4 3 3 2 2 1     b) ... 8 7 6 5 4 3 2 1     v) ...; 16 7 8 5 4 3 2 1     g) ... 1875 20 375 12 75 6 15 2     № 3. Xususiy yig’indilarini toping va yaqinlashishini tekshiring. Yaqinlashuvchi bo’lsa, uning yig’indisini toping. ... 1 1 ln ... 2 4 ln 1 3 ln 2 ln        n n № 4. Yaqinlashish i ni tekshiring.

1 3 3 1 1 ln 2 ln ln ... ln ... ln 2 4 n n n n n           № 5. Qatorning yaqinlashishini tekshiring, yaqinlashuvchi bo’lsa, S ni toping: ... 6 3 2 ... 36 13 6 5 2 6 3 2 0            n n n n n n n № 6. Quyidagi qator yaqinlashuvchimi: 2+2 2 +2 3 +…+2 n +…? № 7. Qatorni tekshiring: 1 1 1 1 ... 1 3 3 5 5 7 (2 1)(2 1) n n          2. Qator yaqinlashishining zaruriy sharti Teorema. Agar na umumiy hadli qator yaqinlashuvchi bo’lsa, u holda n→∞ da na =0 bo’lishi zarur. Isboti: Berilgan qator   1n na bo’lib, u yaqinlashuvchi hamda uning yig’in-disi S ga teng bo’lsin. U holda , 1 1 2 lim lim( ... ) ,n n n n S a a a S           ya’ni, chekli S limitga ega. U holda, (n-1)→∞ bo’lganda ham quyidagi o’rinli bo’ladi: n n n n n n n n a S S a a a S a a a a S                 1 1 2 1 1 1 2 1 ... ... Teoremaga ko’ra na =0, shuning uchun S n - S n-1 =0 bo’ladi. U holda, 1 1 lim lim( ) lim lim 0 n n n n n n n n n a S S S S                Teorema isbot bo’ldi. 1–misol. Quyidagi qatorning yaqinlashuvchi ekanligini ko’rsating: 4+2+1+ 3 2 1 ... 4 1 2 1     n Yechilishi:

3 31 1 8 1 1 8 lim lim lim 8 lim 8 8 0 0 2 2 2 2 2 2n n n n n n n n n a                        Demak, qator yaqinlashuvchi ekan, chunki teoremaga asosan lim 0 n n a    . Berilgan qator elementlari cheksiz kamayuvchi geometrik progressiyadan iborat bo’lganligi sababli, quyidagi o’rinlidir, ya’ni:n n n n q q a a 2 8 8 2 1 1 2 1* 2 1 4 1 ... 2 1 ... 4 1 2 1 1 2 4 3 1 3                  Bunda, 8 lim lim 8 8 0 8 2 n n n na               Demak, berilgan qator ikkala holda ham yaqinlashuvchi ekan. 2- misol. Quyidagi qator yaqinlashuvchi bo’la oladimi: ...1 1... 31 1 21 1 11 1 222                      n n ? Yechilishi: Ushbu qator uzoqlashuvchi, chunki ikkinchi ajoyib limitga asosan: 1 lim 1 0 n n e n          . MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASHQLAR № 8. Qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajariladimi: 3 1 2 2    n n an ? № 9. Berilgan qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajariladimi: ... 16 7 8 5 4 3 2 1     ? № 10. Ushbu qator uchun yaqinlashishning zaruriy sharti bajariladimi:         1 1 1 n n n ? № 11. Quyidagi garmonik qator uchun yaqinlashishning zaruriy sharti bajarilishini tekshiring:

  1 1 n n№ 12. Qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajarilishini tekshiring: 1 1 1 ... 1 2 2 3 ( 1) n n     

O'xshashlar

Qator yaqinlashishining yetarli sharti

Trеskning plastiklik sharti va oqish sirti tеnglamasi. Mizеsning yuklanish sirti va plastiklik sharti

Sonli Qatorlar. Funktsional Qatorlar

Sonli qatorlar 2

Kompleks sonlar nazariyasi 2