Funksiyaning differentsiallanuvchanligi koshi riman shartlari - Algebra - Referatlar

Funksiyaning differentsiallanuvchanligi koshi riman shartlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

581.5 KB

Ko'chirib olish

F unksiyaning differentsiallanuvchanligi koshi riman shartlari Reja: 1. F unksiyaning differentsiallanuvchanligi 2. Koshi-Riman shartlarining bajarilishi

F unksiyaning differentsiallanuvchanligi z f W  funksiya C E  to’plamda berilgan bo’lsin. Bu E to’plamda 0z nuqtani olib unga shunday z orttirma beraylikki, E z z  0 bo’lsin. Natijada ) (z f funksiya ham 0z nuqtada   ) ( ) ( 0 0 0 z f z zf z f W      orttirmaga ega bo’ladi. 1-ta’rif . Aagar 0  z da z W   nisbatning limiti   z z f z z f z W z z         ) ( lim lim 0 0 0 0 mavjud va chekli bo’lsa, bu limit kompleks o’zgaruvchili ) (z f funksiyaning 0z nuqtadagi hosilasi deb aytiladi va  0z f kabi belgilanadi:     z z f z zf z f z       ) ( lim 0 0 0 0 2- ta ’ rif : Agar ) (z f funksiya E z 0 nuqta  0z f hosilaga ega bo ’ lsa , funksiya 0z nuqtada differensiallanuvchi deyiladi . Agar ) (z f funksiya E to’plamning har bir nuqtasida differensiallanuvchi bo’lsa, funksiya E to’plamda differensiallanuvchi deyiladi. Aytaylik, ) (z f funksiya 0z nuqtada  0z f hosilaga ega bo’lsin. Unda   00 0 ) ( lim z f z z fz      bo’lib,   z z z z z f z f       , ) (' ) ( 0 0 0  bo’ladi. Bu yerda 0  z da  z z ,0  ham nolga intiladi:   0 ,0  z z  1-teorema . ) (z f funksiyaning E z 0 nuqtada differensiallanuvchi bo’lishi uchun uning orttirmasi ) ( 0z f ni ushbu   z z z z A z f       , ) ( 0 0  Ko’rinishda ifodalanishi zarur va etarli. Bunda A miqdor z hamda  z z ,0  larga bog’liq bo’lmagan miqdordir. Misol. 1) z iy x z f   )(

    iy x iy x zz 0 limmavjud emas 1) iy x z z f iy x z      )( . 1 ) ( ) ( lim 00 0 0 0       z z z z z z z f z fz 2-teorema . Agar ) (z f va ) (z g funksiya 0z nuqtada hosilaga ega bo’lsalar, u holda )0 ) ( ( )( )( ),( )( ),( )( 0    z g z g z f z g z f z g z f funksiyalar ham hosilaga ega bo’ladi. Bu hosilalar analizda o’tilgan formula orqali topiladi. Isboti ham xuddi shunday bo’ladi Natija. 1) Ixtiyoriy z a z a z P n n    ... ) ( 0 ko’pxad kompleks tekislikni ixtiyoriy nuqtasida hosilaga egadir. 2) Ixtiyoriy ) ( ) ( ) ( z Q z P z R  ratsional funksiya 0 ) (  z Q nuqtadan tashqarida hosilaga egadir. Faraz q ilaylik, ) , ( ) , ( ) ( y x iv y x u z f   funksiya biror D sohada (D  S) berilgan bo’lib,  000 iyxz D bo’lsin. 3- ta’rif : Agar haqiqiy o’zgaruvchili ) , ( y x u va ) , ( y x v funksiyalar  0 0,y x nuqta da    2 0 0, R y x  diferensiallanuvchi bo’lsa, ) (z f funksiya 0z nuqta da haqiqiy analiz ma’nosida (kiskacha 2 R ma’noda) diferensiallanuvchi deyiladi. 3-teorema. ) (z f funksiyaning 0z nuqta da ) ( 0z f hosilaga ega bo’lishi uchun 1) ) (z f ning 0z nuqta da haqiqiy analiz ma’nosida diferensiallanuvchi bo’lishi va 2) ushbu x v y u y v x u           , (1) Koshi-Riman shartlarining bajarilishi zarur va etarli. Misol . iy x z f  ) ( y v x u y v x u y v x u              1 ,1 ,

Teorema isboti . Zarurligi.) (z f funksiya 0z  D nuqtada )( 0zf  hosilaga ega bo ’ lsin . Hosila ta’rifiga ko’ra ), ( ) ( lim 0 0 0 z f z z f z      ya’ni z z z f z f        ) ( ) ( 0 0 (2) bo’ladi. Bu erda . ) ( ) ( ) ( ) ( 0 0 0 0 0 y i x y yi x x iy x iy x z z z                          ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( ) ( ) ( ) ( 0 0 0 0 0 0 y x iv y x u y x iv y x u z f z f z f     v i u y x iv y x vi y x u y x u        ) , ( ) , ( ) , ( ) , ( 0 0 0 0 bo’lib,  esa x va y larga boglik va ular nolga intilganda nolga intiladi 0 lim 0 ,0     y x . Endi )( 0zf  hamda  larni              0 lim lim , ) ( 2 00 1 00 2 1 0      yx yx i iв a z f deb, (2) tenglikni quyidagiga yozamiz: 1 2 ( )( ) ( )( ) u i v a ib x i y i x i y               Bu tenglikdan, haqiqiy hamda mavhum qismlarini tenglab topamiz: 1 2 2 1 u a x b y x y v b x a y x y                      (3) Demak, ) , ( y x u va ) , ( y x v funksiyalar  0 0,y x nuqtada differensiallanuvchi. Ayni paytda ) (z f funksiya 0z nuqta da 2 R ma’noda differensiallanuvchi bo’ladi. Modomiki, ) (z f funksiya 0z nuqta da ) ( 0z f hosilaga ega ekan, unda 0  z , jumladan ),0 ( 0 ),0 ( 0           x y z y x z bo’lganda ham z zf  )( 0 nisbatning limiti har doim ) ( 0z f ga teng bo’laveradi. (3) tengliklar ),0 (     y x z bo’lganda

1 2u a x x v b x x            (4) ),0 (     x y z bo’lganda esa y y a v y y в u           1 2   (5) tengliklarga keladi. (4) munosabatdan в x v a x u       , (5) munosabatdan esa a y v в y u       , bo’lishini topamiz. Bu tengliklardan , , x v y u y v x u          bo’lishi kelib chiqadi. Etarliligi . Aytaylik ) (z f funksiya 0z nuqta da 2 R ma ’ noda differentsiallanuvchi bo ’ lib , teoremada keltirilgan ikkinchi shart bajarilsin . ) , ( y x u va ) , ( y x v funksiyalar  0 0,y x nuqtada differentsiallanuvchi bo’lgani uchun y x y y v x x v v y x y y u x x u u                           2 1 2 1     bo’ladi. Bu erda 0 ,0     y x da 2 1 2 1 , ,     larning har biri nolga intiladi. U holda                               y x y y v x x v i y x y y u x x u v i u z f 2 1 2 1 0) (     bo’ladi. Teoremani ikkinchi sharti , , x v y u y v x u          dan foydalanib topamiz:                    y i x i y i x y u i y i x x u z f ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( 2 2 1 1 0     z z y i z x i z y u i x u                         ) ( ) ( 2 2 1 1     Bu tenglikdan esa

z y i z x i y u i x u z z f                ) ( ) ( ) ( 2 2 1 1 0     (6) bo’lishi kelib chiqadi. Keyingi tenglikdagi z y i z x i        ) ( ) ( 2 2 1 1     ifoda uchun                 z y i z x i z y i z x i ) ( ) ( ) ( ) ( 2 2 1 1 2 2 1 1                           2 2 1 1 2 2 1 1 ) ( ) ( i i bo’ladi, chunki 0  z da ya’ni 0 ,0     y x da ,0 ,0 , 0 ,0 2 2 1         Shuni e’tiborga olib (6) tenglikda 0  z da limitga utib y u i x u z z f z          ) ( lim 0 0 bo’lishini topamiz. Demak., ) (z f funksiya 0z nuqta da )( 0 zf  hosilaga ega va y u i x u z f        ) ( 0 bo’ladi. Teorema isbot bo’ldi. Eslatma. Yuqorida keltirilgan teorema ) (z f funksiya hosilasining mavjudligini tasdiqlabgina qolmasdan, uni hisoblash yo’lini ko’rsatadi: x v i y v y u i x u y u i y v x v i x u z f                          ) ( 0 Misol. 2 ) ( z z f  funksiya ixtiyoriy C z nuqtada hosilaga ega bo’ladimi? xy v y x u xy i y x iy x z f 2 , 2 ) ( ) ( )( 2 2 2 2 2         bu funksiyalar   2 , R y x   nuqtada differensiallanuvchi. Ikkinchi tomondan . 2 , 2 . 2 , 2 x y v y x v y y u x x u              bo’lib, , , x v y u y v x u          Demak, 2 ) ( z z f  funksiya C z  nuqtada hosilaga ega.

Faraz qilaylik, ) , ( ) , ( ) ( y x iv y x u z f   funksiya    0 0 0 iy x z D, D  S nuqta da 2R ma’noda differensiallanuvchi bo’lsin. Ushbu ) , ( ) , ( 0 0 0 0 y x idv y x du  ifoda ) (z f funksiyaning 0z nuqtadagi differensiallanuvchi deyiladi va ) ( 0z df kabi belgilanadi: ) , ( ) , ( ) ( 0 0 0 0 0 y x idv y x du z df   Ravshanki, , , dyy v dxx v dv dyy u dxx u du             Shuni etiborga olib topamiz: dyy f dxx f dy y u i y v dx x u i x v dyy v dxx v i dyy u dxx u df                                             Demak, dyy f dxx f df       Quyidagi iy x z iy x z     , o’zgaruvchilarni olaylik. Ravshanki, . , idy dx zd idy dx dz     Bu tengliklardan ) ( 2 1 ), (2 1 zd dz i dy zd dz dx     bo’lishini topamiz. (7) va (8) tengliklardan zd y f i x f dz y f i x f zd dz i y f zd dz x f dyy f dxx f df                                       2 1 2 1 ) ( 2 1 ) (2 1 bo’lishi kelib chiqadi. Agar                                     y u i x v y f i x f y f i x f z f 2 1 2 1 2 1                                     y u i x v y f i x f y f i x f z f 2 1 2 1 2 1

ko’rinishda belgilansa unda ) (z f funksiya differesiyali uchun ushbu zdz f dzz f df       tenglikka kelamiz. Aytaylik, ) , ( y x u va ) , ( y x v funksiyalar biror nuqtada Koshi-Riman shartlarini bajarsin: , , x v y u y v x u          Unda (9) tenglikka ko’ra, shu nuqtada 0    z f . Aksincha, ) (z f funksiya uchun biror nuqtada 0    z f bo’lsin. Ravshanki (9) tenglikka ko’ra shu nuqtada , , x v y u y v x u          bo’ladi. Demak, biror nuqtada Koshi-Riman shartlarining bajarilishi shu nuqta da 0    z f tenglikning o’rinli bo’lishiga ekivalent ekan. Agar  z f W  funksiya 0z nuqtada hosilaga ega bo’lsa, shu nuqtada 0    z f bo’lib, funksiyaning hosilasi z f z f     ) ( 0 differensiyali esa dz z f dzz f df ) (0      ko’rinishda bo’ladi. Kompleks analizda hosilaga ega bo’lgan funksiyalar C-differensiyallanuvchi funksiyalar deyiladi. Faraz qilaylik,  z f W  funksiya biror D  S sohada berilgan bo’lsin. 4-ta’rif: Agar ) (z f funksiya 0z  D nuqtaning biror ) , ( 0  z U D atrofida C- differensiyalanuvchi bo’lsa, ) (z f nuqtada gollomorf (yoki analitik) deb ataladi. 5-ta’rif: Agar ) (z f funksiya D soxoning har bir nuqtasida golomorf bo’lsa, funksiya D sohada golomorf deyiladi. Odatda D sohada golomorf bo’lgan funksiyalar sinfi   D kabi belgilanadi.

6-ta’rif: Agar      z f z g 1 ) ( funksiya z=0 nuqtada golomorf bo’lsa, ) (z f funksiya  nuqtada golomorf deyiladi. 7-ta’rif: Agar ) (z f funksiya 0z  D nuqtada golomorf bo’lsa, ) (z f funksiya 0z nuqta da antigolomorf deyiladi. Aytaylik, 2R fazodagi 2R E  sohada ) , ( y x F F  funksiya berilgan bo’lib, u shu sohada ikkinchi tartibli uzluksiz hususiy hosilalarga 2 2 2 2 ) , ( ,) , ( y y x F x y x F     ega bo’lsin. 8-ta’rif: Agar E sohaning har bir nuqtasida 0 2 2 2 2      y F x F tenglik bajarilsa, ) , ( y x F funksiya E sohada garmonik funksiya deyiladi. Odatda (10) Laplas tenglamasi deyiladi va quyidagicha yoziladi: ,0 F bunda 2 2 2 2 y x        Loplas operatori uchun z z y i x y i x y x                              2 2 2 2 2 4 bo’lishini etiborga olsak, unda (10) tenglikni quyidagicha yozish mumkin. 0 2     z z F 4-teorema. D  S sohaga golomorf bo ’ lgan har qanday ) (z f funksiyaning haqiqiy hamda mavhum qismlari shu sohada garmonik bo ’ ladi . Isbot. Aytaylik, ) , ( ) , ( ) ( y x iv y x u z f   funksiya D sohada golomorf bo’lsin. Unda , , x v y u y v x u          tengliklar bajariladi. Bu tengliklardan foydalanib topamiz: , , 2 2 2 2 2 2 y x v y u x y v x u             Agar

, 2 2 y x v x y v       bo ’ lishini e ’ tiborga olsak , u holda yuqoridagi tengliklardan ,0 2 2 2 2       y u x u bo’lishi kelib chiqadi. Bu esa ) , ( y x u funksiyaning garmonik ekanini bildiradi. Xuddi shunga o’xshash ) , ( y x v funksiyaning garmonikligi ko’rsatiladi. Teorema isbot bo’ldi.

Adabiyоtlar : 1. Шабат Б.В. Введение в комплексный анализ. 2-nashri, 1- ч .- М , “ Наука ”, 1976. 2. Xudoyberganov G., Vorisov A., Mansurov X. Kompleks analiz. (ma’ruzalar). T, “Universitet”,1998. 3. Sadullaev A., Xudoybergangov G., Mansurov X., Vorisov A., Tuychiev T. Matematik analiz kursidan misol va masalalar to’plami. 3-qism (kompleks analiz) “O’zbekiston”,2000. 4. Волковыский Л.И., Лунц Г.Л., Араманович И.Г. Сборник задач по теории функций комплексного переменного. 3- nashri . – М. “Наука”, 1975. 5. Евграфов М.А, Бежанов К.А., Сидоров Ю.В., Федорюк М.В., Шабунин М.И. Сборник задач по теории аналитических функций, 2- nashri. –М., “Наука” 1972.

O'xshashlar

Fundamental ketma-ketliklar. Koshi kriteriyasi Funksiyaning limiti

Kompleks o`zgaruvchili funksiyaning hosilasi

Kompleks o’zgaruvchili funksiyaning integrali va uning xossalari koshi teoremasi

Murakkab funksiyaning hosilasi. Teskari funksiyaning hosilasi. Ko‘rsatkichli funksiyaning hosilasi

Funksiyaning uzluksizligi