Chiziqli bo`lmagan algebraik tenglamalar tizimini echish usullari. Ketma-ket yaqinlashish usuli - Algebra - Referatlar

Chiziqli bo`lmagan algebraik tenglamalar tizimini echish usullari. Ketma-ket yaqinlashish usuli

Yuklangan vaqt:

12.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

72 KB

Ko'chirib olish

Chiziqli bo`lmagan algebraik tenglamalar tizimini echish usullari. Ketma-ket yaqinlashish usuli Reja: 1. CHiziqli bo`lmagan tenglamalar tizimining moxiyati va axamiyati. 2. Ketma – ket (boshlang’ich) yaqinlashish usuli. 3. Usulning ishchi algoritmi.

Tayanch iboralar: Xususiy hosila, chiziqli tenglama, oddiy iteratsiya, chiziqli bulmagan tenglama, uzluksiz tizim, boshlangich yaqinlashish, kvadrat to`g’ri turtburchak, birinchi yaqinlashish, ikkinchi yaqinlashish. 1. CHIZIQLI BO`LMAGAN TENGLAMALAR TIZIMINING MOXIYATI VA AXAMIYATI Shu paytgacha biz faqat chiziqi tenglamalar tizimini echish usullari bilan tanishdik. endi tenglamalar tizimi chiziqli bulmagan hol ustida tuxtalamiz. Soddalik uchun ikki noma`lumli ikkita chizimi bulmagan tizimni oddiy iteratsiya usuli bilan echishga tuxtalamiz. Bunday tizim quyidagicha yoziladi:       0 , 0 , y x y x f  (34) Faraz kilaylik boshlangich x , u yaqinlashishlar berilgan bo`lsin. Berilgan tizimni quyidagicha yozamiz:        y x Ф y y x F x , , (35) hamda bu tizimning ung tomonidagi x va u lar o`rniga boshlangich yaqinlashish x , u larni kuyib, birinchi yaqinlashishni aniqlaymiz:          0 0 1 0 0 1 , , y x Ф y y x F x (36) Xuddi shuningdek ikkinchi yaqinlashishni aniqlaymiz: x 2 = F (x 1 , y 1 ) y 2 = F (x 1 , y 2 ) (37) va umuman              , , , , 1 1 1 1 n n n n n n y x Ф y y x F x (38) Agarda (x, u) va F(x, u) funktsiyalar uzluksiz, hamda x 1 , x 2 , …, x n , … va y 1 , y 2 , …, y n , … ketma-ketliklar yaqinlashuvchi bo`lsa, u xolda ularning limitlari berilgan tenglamaning echimi bo`ladi. 2. KETMA – KET (BOSHLANG’ICH) YAQINLASHISH USULI

Yuqorida keltirilgan iteratsion jarayonning yaqinlashuvchi bo`lish shartlariga tuxtalamiz. Teorema, x va  u (34) tizimning aniq echimlari, a <  x < b, c <  y < d bo`lib, x=a,x=b, y=c va y=d to`g’ri chiziqlar bilan chegaralangan to`g’ri turtburchak ichida boshqa echimlar yo`q bo`lsa, u xolda ko`rsatilgan turri turtburchakda quyidagi2 2 1 1 , , , q ду дФ P дx дФ q дy дF P дx дF     (R 1 + R 2  M < 1 va q 1 + q 2  M < 1) tengsizliklar bajarilsa, iteratsion jarayon yaqinlashuvchi bo`ladi va boshlangich yaqinlashish x,u sifatida turri turtburchakning ixtiyoriy nuqtasini olish mumkin. Teoremaning isbotini keltirib utirmaymiz. Misol                  0 6 , 0 3 6 , 3 3 3 3 K x y x y x x y x y xf  tizimning musbat echimini iteratsion usul bilan uch xona aniqlikda toping. Berilgan tizimni quyidagi ko`rinishda yozib olamiz:    y x Ф y x y y x F y x x , 3 1 6 , 2 1 6 3 3 3 3         0  x  1, 0  y  1 kvadratni karaymiz. Agarda x 0 , y 0 nuqta shu kvadratga tegishli bo`lsa, u xolda 0<F (x 0 , y 0 ) < 1 va 0 <F (x 0 , y 0 ) < 1 bo`ladi. (x 0 , y 0 ) boshlangich yaqinlashish qanday tanlanishidan kat`i nazar (x k , y k ) yaqinlashishlar kvadratga tegishli bo`ladi, chunki     6 1 6/ 6/1 3 1 6/ 0 30 30 30 30        y x y x Bundan tashqari (x k , y k ) nuqtalar 21 61 , 65 21  yx kvadratga tegishli. Bu kvadrat nuqtalari uchun : 1 72 34 2 2 1 72 34 2 4 1 36 25 2 2 2 2 2 2             y x дy дФ дx дФ y x дy дF дx дF bajariladi.

Demak, ko`rsatilgan kvadratda tizim yagona echimga ega va uni iteratsion usulda aniqlash mumkin.2 1 0 x va 2 1 0 y deb olamiz, u xolda 333,0 6 8 1 8 1 3 1 , 542,0 6 8 1 8 1 2 1 1 1         y x 351,0 6 351,0 533,0 3 1 532,0 6 351,0 533,0 2 1 351,0 6 354,0 533,0 3 1 533,0 6 354,0 533,0 2 1 354,0 6 333,0 542,0 3 1 533,0 6 333,0 542,0 2 1 3 3 2 3 3 4 3 3 2 3 3 3 3 3 2 3 3 2                         y x y x y x Bu erda q 1 = q 2 = 34/72 <0,5 bo`lgani sababli birinchi uchta unlik rakamlarning mos tushganligi kerakli aniqlikdagi echimni topish imkoniyatini beradi. Shunday kilib kuyndagi echimga ega buldik. x = 0,532; y = 0,351 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI 1. Isroilov M. «Hisoblash metodlari», T., "O`zbekiston", 2003 2. Shoxamidov Sh.Sh. «Amaliy matematika unsurlari», T., "O`zbekiston", 1997 3. Boyzoqov A., Qayumov Sh. «Hisoblash matematikasi asoslari», O`quv qo`llanma. Toshkent 2000. 4. Abduqodirov A.A. «Hisoblash matematikasi va programmalash», Toshkent. "O`qituvchi" 1989.

5. Vorob`eva G.N. i dr. «Praktikum po vichislitel’noy matematike» M. VSh. 1990. 6. Abduhamidov A., Xudoynazarov S. «Hisoblash usullaridan mashqlar va laboratoriya ishlari», T.1995. 7. Siddiqov A. «Sonli usullar va programmalashtirish», O`quv qo`llanma. T.2001. 8. Internet ma`lumotlarini olish mumkin bo`lgan saytlar: www.exponenta.ru www.lochelp.ru www.math.msu.su www.colibri.ru www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Chiziqli algebraik tenglamalar tizimini echish. Iteratsion usullar. Oddiy itiratsion usul

Algebraik va transtsendent tenglamalarni taqribiy echish usullari

Fredgol’mning ikkinchi tur integral tenglamarini ketma-ket yaqinlashish usulida yechish

Chiziqli tenglamalar Chiziqli tenglamalar sistemasi

Chiziqli tenglamalar sistemasini. yechish usullari