Bоrеl –Lеbеg tеоrеmasi. Chеgaralangan оchiq va yopiq to'plamlar - Algebra - Referatlar

Bоrеl –Lеbеg tеоrеmasi. Chеgaralangan оchiq va yopiq to'plamlar

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

198.5 KB

Ko'chirib olish

B о r е l –L е b е g t ео r е masi. Ch е garalangan о chiq va yopiq to`plamlar. Kant о r to`plamlari Rеja : 1. Y o piq to`plamlar. Kantоr tеоrеmasi. Bоrеl-Lеbеg tеоrеmasi. 2. Kantоr to`plami.

Tayanch so`zlar: L imit nuqta , yopiq to`plam, to`plamlar ko`paytmasi, to`plamlar birlashmasi Yopiq to`plam va hosila to`plamlarning xossalari. 1 – Teorema . Har qanday E to`plamning hosila to`plami 'E yopiq to`plamdir, ya`ni   ''' EE  . Isbot . Agar 'E to`plamning limit nuqtalari bo`lmasa, teoremani isbotlab o`tirishning hojati yo`q. Endi 'E uchun 0x biror limit nuqta bo`lsin; bu nuqtaning 'E ga kirishini ko`rsatamiz. Buning uchun 0x nuqtani o`z ichiga olgan ixtiyoriy  2 1,x x oraliqni olamiz. Bu oraliqda 'E ning hech bo`lmaganda 0x dan farqli bitta  elementi mavjud, chunki 0x nuqta 'E uchun limit nuqta .Bu  nuqta E to`plam uchun limit nuqta bo`ladi , chunki 'E   . Shuning uchun ) , ( 2 1 x x oraliqda E to`plamning cheksiz ko`p elementlari bo`ladi .Demak , 0x nuqtaning ixtiyoriy )( 2,1 xx atrofida E to`plamning cheksiz ko`p elementlari mavjud . Bu esa 0x ning E uchun limit nuqta ekanligini ko`rsatadi, yani ' 0 E x  . Quyidagi teorema hosila to`plam ta`rifidan bevosita kelib chiqadi. 2 – Teorema . Agar 2 1 E E  bo`lsa, 2 1 ' ' E E  bo`ladi. 3 – Teorema . Ikki to`plam yig`indisining hosila to`plami ularning hosila to`plamlarining yig`indisiga teng, ya`ni   ''' BABA   . Isbot . Agar  ' ' ' B A B A    va   ' ' ' B A B A    munosabbatlarning o`rinliligi ko`rsatilsa, teorema isbot bo`ladi.  ' ' ' B A B A    munosabat 13.2 – teoremadan kelib chiqadi.   ' ' ' B A B A    munosabatni isbotlaymiz. Aytaylik,  ' B A    ixtiyoriy bo`lsin. U holda  ning ixtiyoriy atrofida B A  to`plamning cheksiz ko`p elementi bo`ladi. Bunda ikki hol bo`lishi mumkin. Birinchi hol:  ning ixtiyoriy atrofida doimo A ning cheksiz ko`p elementi bor; bu holda ''' BAA   bo`ladi. Ikkinchi hol:  ning shunday atrofi mavjudki, unda A ning faqat chekli sondagi elementi bo`ladi; bu holda bu atrofda B ning cheksiz ko`p elementi bo`lib, ''' BAB   bo`ladi. Shunday qilib, hamma vaqt ' ' B A    munosabatga ega bo`lamiz. Bundan   ' ' ' B A B A    munosabat kelib chiqadi.

4 – Natija . Hadlarining soni chekli bo`lgan to`plamlar yig`indisining hosila to`plami ularning hosila to`plamlarining yig`indisiga teng, ya`ni   . ... ' ... ' '1 '1 2 1 n n A A A A A A        5 –Teorema . Har qanday E to`plamning E yopilmasi yopiq to`plamdir. Isbot . 2- va 3-teoremalardan bevosita quyidagilarni olamiz:       '''''' EEEEE   . Endi 1 –teoremaga asosan     E E E E E E E     ' ' ' '' ' '   . E to`plamning yopilmasini E bilan belgilaymiz. 6 – Teorema . Har qanday E to`plam uchun E E  . Isbot. 5 –teoremaga asosan E to`plam yopiq, ya`ni   E E ' . Bundan   E E E E   '  . 7 – Izoh . 4 – natija, umuman, hadlarining soni cheksiz bo`lgan to`plamlar uchun o`rinli emas. 8 – Teorema. Soni chekli yopiq to`plamlarning yig`indisi yopiq to`plamdir . Bu teorema ikki yopiq to`plamlar uchun isbot etilsa kifoya, chunki ikduksiya yo`li bilan umumiy hol ham shu holga keltirilishi mumkin. 1F va 2F yopiq to`plamlar bo`lsin. Bu to`plamlarning yopiq ekanligidan va 3 –teoremadan   2 1 2 1 2 1 ' ' ' F F F F F F      munosabat kelib chiqadi. Bu esa 2 1 F F  to`plamning yopiq ekanligini ko`rsatadi. Lekin hadlarinin soni cheksiz bo`lgan to`plamlar yig`indisi yopiq bo`lmasligi mumkin. Masalan, ..., 1,1 ...,, 43 , 32 , 32 , 21 , 21 ,0 321                      n n nn FFFF n to`plamlarning har biri yopiq to`plamdir. Ammo ularning yig`indisi )1,0[ yarim oraliqqa teng; bu to`plam esa yopiq emas, chunki 1 nuqta bu to`plam uchun limit nuqta bo`lib to`plamning o`ziga kirmaydi. 9 – Teorema. Hadlarining soni ixtiyoriy (ya`ni chekli yoki cheksiz) bo`lgan yopiq to`plamlarning ko`paytmasi yopiq to`plamdir.

Isbot. F yopiq to`plam bo`lib, uning indeksi  ixtiyoriy quvvatli biror  to`plamning elementlari bo`yicha o`zgarsin deylik. Ushbu F       (1) to`plamni tuzib, uning yopiq ekanligini ko`rsatamiz. Teoremaning shartiga muofiq har bir    uchun F to`plam yopiqdir. (1) munosabatdan      F munosabat bevosita kelib chiqadi. Bundan esa  F ' bo`ladi (chunki F yopiq). Bu munosabat ixtiyoriy    uchun o`rinli bo`lganligi sababli ushbu F    ' munosabat kelib chiqadi. Bu esa  to`plamning yopiq ekanini ko`rsatadi. 10 – Teorema. (Kantor). Faraz qilaylik, ,... ,..., , 2 1 nF F F chegaralangan, yopiq va bo`sh bo`lmagan to`plamlar ketma – ketligi bo`lsin. Agar   ,..2,1 1    n F F n n bo`lsa, u holda bu to`plamlarning ko`paytmasi n n F      1 bo`sh bo`lmagan yopiq to`plam bo`ladi . Bu teorema matematik ana lizdagi bir-birining ichiga joylashgan kesmalar haqidagi lemmning umumlashmasidir . Isbot .  to`plamning yopiq ekani 9-teoremadan kelib chiqadi .Agar  ning hech bo`lmaganda bitta elementi borligi ko`rsatilsa, teorema isbot etilgan bo`ladi. Avval (2) ketmaketlikdagi o`zaro teng to`plamlardan bittsini qoldirib ,boshqalarinichiqarib tashlaymiz .buning natijasida  to`plam o`zgarmaydi . (2) ketma- ketlikda qolgan to`plamlarni )1 , ,...( ,..., , 1 2 1    n F F F F F nk nk nk n n (3) Ko`rinishda yozamiz . Bunda ikki hol bo`lishi mumkin : 1. (3) ket ma- ketlikdagi to`plamlarning soni chekli .

2. (3) ket ma- ketlikdagi to`plamlarning soni cheksiz. Birinchi holda  to`plam (3) ket ma-ketlikdagi so`ngi to`plamga teng bo`ladi va teoremaning shartiga muvofiq u bo`sh to`plam bo`lmaydi . demak , bu hol uchun teorema isbot bo`ldi . Ikkinchi holda 1nF to`plamdan 2nF to`plamga kirmaydigan 1x elementni olamiz , 2nF to`plamdan 2nF to`plamga kirmaydigan 2x elementni olamiz va hakozo. ) ,...( ,..., , 2 1 nk k k F x x x x  (4) Elementlar keym-ketligi hosil bo`ladi va elementlarning ixtiyoriy ikkitasi bir-biriga teng emas . (2) ketma-ketlikdagi to`plamlarning har biri chegaralangan bo`lgani uchun (4)ketma- ketlik ham cheksiz va chegaralangan to`plamni tashkil etadi . Bu to`plamni M bilan belgilaymiz .Bal`sano-Veyershtrass teoremasiga asosan M to`plamning kamida bitta limit nuqtasi bor .Bu limit nuqtalardan biri 0x bo`sin .Shu 0x limit nuqta  to`plamning elementi ekanligini ko`rsatamiz .buning uchun 0x nuqta nF to`plamning har biriga tegishli ekanligini isbotlah kifoya . nk nk F F  1 munosabatdan ,... , 1k k x x (5) Ketma-ketlikning barcha elementlari nk F to`plamga kirishi kelib chiqadi .(5) ketma- ketlikning elementlaridan iborat to`plamni k M bilan belgilaymiz . M va k M to`plamlarning farqi 1 k elementdan iborat bo`lgani uchun 0x nuqta k M to`plam uchun ham limit nuqta bo`ladi . Demak , 0x nuqta nk F to`plam uchun ham limit nuqta bo`ladi ,chunki nk k F M  .Lekin nk F yopiq to`plam bo`lganligi uchun nkF x 0 , ya`ni 0x nuqta (2) ketma-ketlikdan olingan ixtiyoriy nk F to`plamning elementi ekan , demak , 0x nuqta , ko`paytmaning ta`rifiga ko`ra ,  to`plam uchun xam element bo`ladi . 1-Ta`rif . E biror nuqtali to`plam va M biror oraliqlar sistemasi bo`lsin . Agar E ning har bitta nuqtasi uchun M sistemada bu nuqtani o`z ichiga oladigan oraliq mavjud bo`lsa , u holda E to`plam M oraliqlar sistemasi bilan qoplangan deyiladi; M sistema esa E nto`plamni qoplovchi sistema deyiladi .

11-Teorema.( Borel-Lebeg). Agar yopiq va chegaralangan F to`plam soni cheksiz oraliqlar sistemasi bilan qoplangan bo`lsa , u holda bu sistemadan F ni qoplaydigan chekli qism sistemani ajratib olish mumkin . Isbot. Yopiq va chegaralangan F to`plam M cheksiz sistema bilan qoplangan bo`lib , , M sistemada F ni qoplaydigan chekli qism sistema yo`q deb faraz qilamiz . Bundan , xususan , F nming cheksiz to`plam ekanligi kelib chiqadi. F chegaralangan to`plam bo`lganligi uchun shunday  b a, segment mavjudki , bu segment F to`plamni o`z ichiga oladi , ya`ni   baF , . Endi 2 b a с   nuqtani olib ,  c a F F , 1   va  b c F , 1    to`plamlarni tuzamiz. Farazimizga muvofiq , bu to`plamlarning har birini xam birdaniga M sistemaning chekli qism sistemasi bilan qoplam bo`lmaydi , chunki aks holda F to`plam ham M sistemaning biror qism sistemsi bilan qoplangan bo`lar edi . Agar 1F (yoki 1 ) to`plam M sistemaning chekli qism sistemasi bilan qoplangan bo`lsa , u holda  1 1,b a bilan  c a, (mos ravishda  b c, ) segmantni belgilaymiz . Agar 1F va 1 to`plamlarning har ikkalasi ham M ning chekli qism sistemasi bilan qoplangan bo`lsa , u holda  1 1,b a sifatida  c a, va  b c, segmentlardan ixtiyoriy bittasini olishimiz mumkin . Ravshanki ,  1 1,b a F  to`plam cheksiz bo`ladi.Endi 2 1 1 1 b a с   nuqtani olib, ] , [ 1 1 2 c a F F   va ] , [ 1 1 2 b c F    to`plamlarni tuzamiz.Agar 2F (yoki 2  ) toplam M ning chekli qisim sistemasi bilan qoplammagan bo`lsa,(farazimizga muvofiq, 2F yoki 2  to`plam M ning hech qanday chekli qism sistemasi bilan qoplammaydi ),  2 2,b a bilan  1 1,с a (mos ravishda  1 1,b с ) segmentni belgilaymiz. Bu jarayonni davom ettirish natijasida ichma-ich joylashgan   ... ] , [ ] , [ , 2 2 1 1    b a b a b a (6) Segmentlar ketma-ketligi hosil bo`ladi va   ,...)2,1 ( ,    n F b a F n n n to`plam farazimizga muofiq M sistemaning hech qanday chekli qism sistemasi bilan qoplanmaydi;bundan xususan bu to`plamlarning har biri cheksiz to`plam ekanligi kelib chiqadi.

(6) segmentlar ketma-ketligida  n n b a , segmentning n n n a b a b 2    uzunligi  n da nolga intiladi. Kantor teoremasiga asosan bu segmentlar ketma-ketligi segmentlarning hammasi uchun umumiy bo`lgan yagona nuqtaga ega bo`ladi.Bu nuqtani 0x bilan belgilaymiz va uning F to`plam elementi ekanligini isbot qilamiz.Buning uchun  1 1,b a F  to`plamdan 1x nuqtani ,  2 2,b a F  to`plamdan ) ( 1 2 2 x x x  nuqtani,  3 3,b a F  to`plamdan ) , ( 2 3 1 3 3 x x x x x   nuqtani va hokazo nuqtalarni olamiz. Endi, (1) ga asosan 0lim x nx n   bo`ladi.Lekin F yopiq to`plam bo`lgani uchun F x 0 . Bundan foydalanib,teoremani isbot qilamiz.Buning uchun yuqorida qilgan farazimizga zid natija keltirib chiqarishimiz kifoya . Darhaqiqat , teoremaning shartiga muvofiq , , teoremaning shartiga muvofiq , 0x nuqtani M sistemadagi biror ) , (     oraliq qoplaydi , n yetarli katta bo`lganda  n n b a , segmentning uzunligi istalgancha kichik qilinishi mumkinligidan va har bir  n n b a , segment 0x nuqtani o`z ichiga olganligi sababli yetarli katta n uchun munosabatning bajarilishi kalib chiqadi . Bu munosabatdan esa    ] , [ n n b F kelib chiqadi ; demak , ] , [ n n b F  t`oplam M sistemadan olingan birgina oraliq bilan qoplanadi. Bu natija esa  n n b a , segmentlarning yuqorida aytilgan xossasiga zid . Kant о r to`plami. Endi   1,0 0  sеgmеntni оlib, uning ustida quyidagi amallarni bajaramiz. Avval bu sеgmеntni 3 1 va 3 2 nuqtalar bilan 3 qismga bo`lib, undan uning o`rta qismi bo`lgan )3 2,3 1( оraliqni chiqarib tashlaymiz. Natijada      31 ,0 00 va      1, 32 01 cеgmеntlar ҳоsil bo`ladi. Bu sеgmеntlarning ҳar birini yana 3 qismga bo`lamiz. Ҳamda ularning o`rta qismlari bo`lgan     9 2,9 1 va     9 8,9 7 оraliqlarni chiqarib tashlaymiz. Natijada

  9 7,9 6 , 3 1,9 2 , 9 1,0 010 001 000          ,      1,9 8 011 sеgmеntlar ҳоsil bo`ladi. bu sеgmеntlarning ҳar birini yana tеng uch qismga bo`lib, mоs ravishda o`rta qismlari bo`lgan to`rtta оraliqni chiqarib tashlaymiz. Natijada sakkizta sеgmеnt ҳоsil bo`ladi. Bu jarayonni chеksiz davоm ettiramiz. k -amal natijasida k2 ta sеgmеnt ҳоsil bo`ladi. Ularni ki i......1  оr q ali bеlgilaymiz (bunda k s is ,1 ;1,0   ) natijada   1,0 0  sеgmеntdan ushbu   ...) 27 26 , 27 25 () 27 20 , 2719 () 27 8 , 27 7 () 27 2 , 27 1 () 98 , 97 () 9 2 , 91 () 32 , 31 ( 0    G о chi q to`plam chi q arib tashlangan bo`ladi. U ҳо lda 000 / GP  to`plam mukammal to`plamdir. 0 G va 0P to`plamlar Kant о r to`plami d е yiladi. 4–T ео r е ma. 0P to`plamlar san о q sizdir. Isb о t. 0P to`plam san о q li bo`lsin d е b faraz qilaylik, u ҳо lda 0P to`plam  ... ,..., , 2 1 nx x x (1) ko`rinishida yoziladi. Bunda ikki ҳоl bo`lishi mumkin: 1x nuqta yo 00 da, yoki 01 da yotadi. ( ki ii ,...,2,1  sеgmеntlar yuqоrida kiritilgan) 1x nuqta yotmagan i0 sеgmеntni 1  bilan bеlgilaymiz. 1  ga kiruvchi ҳamda х 2 ni o`z ichiga оlmagan ij0 sеgmеntni 2 bilan bеlgilaymiz va хakоzо. Natijada bir-birining ichiga jоylashgan ҳamda n si nx nuqtani o`z ichiga оlmagan. .... ,..., , , 2 1 n   sеgmеntlar kеtma-kеtligiga ega bo`lamiz. Bularning umumiy qismi bo`sh emas. Ҳ amda 0P to`plamning yasalishiga ko`ra bu umumiy qism 0P ga t е gishli. D е mak, umumiy qismning barcha el е m е ntlari (1) k е tma-k е tlikda uchrashi k е rak, masalan, umumiy qismning u el е m е nti (1) k е tma-k е tlikda n o`rinda uchrasin, ya`ni n x y . Amm о n ning yasalishiga ko`ra nx nuqta n ga kirmaydi, d е mak, umumiy qismga ҳ am kirmaydi. Ziddiyat k е lib chi q di.

O'xshashlar

Bоrеl –Lеbеg tеоrеmasi. Chеgaralangan оchiq va yopiq to'plamlar

Absolyut uzluksiz funksiyalar. Lеbеg tеоrеmasi

Lеbеg intеgralining - additivligi va absоlyut uzluksizligi

Lеbеg - stiltеs o`lchоvi

Chegaralangan funksiyaning lеbеg intеgrali