Absolyut uzluksiz funksiyalar. Lеbеg tеоrеmasi

Yuklangan vaqt:

16.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

188.5 KB

Ko'chirib olish

Absolyut uzluksiz funksiyalar. L е b е g t ео r е masi Reja: 1. Absolyut uzluksiz funksiyalar 2. Absolyut uzluksiz funksiyalar ustida amallar

Tayanch so`zlar : o`lch о vli to`plam, o`lch о vli funksiya, jamlanuvchi funksiyalar, o`zgarishi chegarlangan funksiya. Absolyut uzluksiz funksiyalar Endi absolyut uzluksiz funksiyalar sinfini kiritamiz. Bu funksiyalar sinfi o`zgarishi chegaralangan funksiyalar sinfidan kengroq bo`lib, jamlanuvchi funksiyalarning aniqmas integrali bilan yaqin bog`langan. 1-ta`rif .  b a, segmentda aniqlangan ) (x f funksiya berilgan bo`lsin. Agar ixtiyoriy 0   uchun shunday 0   mavjud bo`lsaki, soni chekli va har ikkisi o`zaro kesishmaydigan har qanday     n n b a b a b a , , ..., , , , 2 2 1 1 (1) segmentlar sistemasi uchun          n k kkn k kk abbaba 1 1 )(,,,  (2) shartlar bajarilganda     n k kk a f b f 1 ) ( ) ( tengsizlik o`rinli bo`lsa, u holda ) (x f funksiya  b a, segmentda absolyut uzluksiz deyiladi. Ta`rifdan ravshanki, har qanday absolyut uzluksiz funksiya odatdagi ma`noda ham uzluksiz: buni ko`rsatish uchun yuqoridagi ta`rifda 1n deb olish kifoya . Absolyut uzluksiz funksiyaga misol sifatida Lipshis shartini, ya`ni 1212 ) ( ) ( x x M x f x f    tengsizlikni qanoatlantiruvchi funksiyalarni olishimiz mumkin. Haqiqatan ham, agar )1( segmentlar sistemasi uchun )2( shartlar bajarilsa, u holda  M a b M a f b f n k kkn k kk        11 ) ( ) ( bo`lib,  sonni M    deb olsak,     n k kk a f b f 1 ) ( ) ( bo`ladi. 1-teorema: Agar ) (x f va ) (x  funksiyalar absolyut uzluksiz bo`lsa, u holda ularning yig`indisi, ayirmasi va ko`paytmasi ham absolyut uzluksiz bo`ladi. Agar berilgan segmentda ) (x  nolga teng bo`lmasa, u holda ) ( ) ( x x f  ham o`sha segmentda absolyut uzluksiz bo`ladi. Isbot: Yig`indi va ayirmaning absolyut uzluksizligi quyidagi tengsizlikdan bevosita kelib chiqadi:

       ) ( ) ( ) ( ) ( k k k k a a f b b f   .) ( ) ( ) ( ) (kkkk a b a f b f       fH va  H lar bilan mos ravishda ) (x f va ) (x  larning  b a, dagi aniq yuqori chegarasini belgilab,   ) ( ) ( ) ( ) ( k k k k a a f b b f           ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( k k k k k k k k a a f b a f b a f b b f     ) ( ) ( ) ( ) ( k k k k f a f b f H a b H        munosabatlarni yozishimiz mumkin. Bundan esa ) ( ) ( x x f  ko`paytmaning absolyut uzluksizligi kelib chiqadi. 2-teorema: ] , [ b a segmentdagi absolyut uzluksiz funksiya bu segmentda o`zgarishi chegaralangandir. Isbot: ) (x f funksiya  b a, segmentda absolyut uzluksiz bo`lsin. U holda ) (x f funksiya uchun 1  ga mos  son mavjudki, uzunliklarining yig`indisi  dan kichik bo`lgan o`zaro kesishmaydigan va soni chekli intervallarning   n k kknn abbababa 12211 )(),,(...,),,(),,(  sistemasi uchun 1)()( 1   n k kk afbf tengsizlik o`rinli. Bu  son bo`yicha shunday m natural son topish mumkinki,  b a, segmentni har birining uzunligi  dan kichik bo`lgan m ta qismga bo`lish mumkin, ya`ni b c c c c a m       ... 2 1 0 va ).1 ...,,2,1 ( 1      m k c c k k  So`ngra, ] , [ 1k k c с segment o`zaro kesishmaydigan va soni chekli qanday qismlarga bo`linmasin, quyidagi tengsizlik o`rinli bo`ladi: 1 ) ( 1  f Vkc kc va demak, , ) ( m f V ba  ya`ni ) (x f ning o`zgarishi chegaralangan. Teorema isbot bo`ldi. 3-teorema: Har qanday ) (x F absolyut uzluksiz funksiyani ikkita o`suvchi absolyut uzluksiz funksiyaning ayirmasi shaklida ifoda qilish mumkin: ).()(),()()( FVxVxGxVxF x a Isbot: Teoremani isbotlash uchun 2 - va 3- teoremalarga asosan )( xV va ) (x G funksiyalarning absolyut uzluksizligini isbotlash kifoya. Agar )( xV ning absolyut uzluksizligini ko`rsatsak, 1 teoremaga asosan, ) ( ) ( ) ( x F x V x G  

absolyut uzluksiz bo`ladi. )( xV ning absolyut uzluksizligini isbotlaymiz. Ixtiyoriy  ni olib, ) (x F absolyut uzluksizligi shartidan  ni topamiz. Uzunliklarining yig`indisi  dan kichik bo`lgan ) , ( ...,), , (), , ( 2 2 1 1 n nb a b a b a oraliqlar olib      n k n k b akk FVaVbV k k 1 1 ][)()( (3) yig`indini ko`ramiz. Bu yig`indi      1 1 1 1 )()(kn j jk jkm k xFxF (4) yig`indilarning yuqori chegarasiga teng, bu yerda k knkkkk b x x x a      ... 10 esa ) , ( k k b a oraliqlarning ixtiyoriy bo`linmasidir. Ravshanki, .)(1 0 1     kn j jk jkkk xxab Barcha ) , ( k kb a oraliqlarning uzunliklarini yig`indisi  dan kichik bo`lgani sababli ) (x F ning absolyut uzluksizlikligiga ko`ra )3( ifoda )4( ifadalarning yuqori chegarasi bo`lgani uchun har bir )4( ifoda  dan katta emas. Bu holda )3( ifoda ham  dan katta bo`lmaydi, bu esa ) (x V ning absolyut uzluksizligini ko`rsatadi. 4 -Teorema:  b a, segmentda absolyut uzluksiz funksiya berilgan bo`lib, uning qiymatlari   B A , segmentda joylashgan bo`lsin. Agar   B A , segmentda berilgan berilgan ) (y  funksiya Lipshits shartini qanoatlantirsa, u holda murakkab )) ( ( x f  funksiya absolyut uzluksiz bo`ladi. Isbot: ) (y  funksiya Lipshits shartini qanoatlantiradi, ya`ni 1212 )()( yyKyy    tengsizlik o`rinli. Demak, ixtiyoriy o`zaro kesishmaydigan soni chekli va  b a, segmentda joylashgan  ) , ( k k b a oraliqlar sistemasi uchun        n k k k n k k k a f b f K a f b f 1 1 ) ( ) ( )] ( [ )] ( [   munosabat o`rinli. Agar    n k k k a b 1 ) ( yigindi istalgancha kichik bo`lsa, u holda ) (x f ning absolyut uzluksizligiga muvofiq oxirgi munosabatning o`ng tomoni istalgancha kichik bo`ladi. 5 - Teorema . Agar  b a, segmentda aniqlangan absolyut uzluksiz ) (x f funksiyaning hosilasi ) (x f deyarli har bir nuqtada nolga teng bo`lsa, u holda ) (x f o`zgarmas songa teng.

$Isbot : 0 ) (   x f tenglikni qanoatlantiruvchi nuqtalardan iborat to`plamni E bilan belgilab, ixtiyoriy 0   sonni olamiz. Agar Ex  bo`lsa, u holda yetarli kichik 0  h son uchun   h xfhxf )()( (5) tengsizlik o`rinli bo`ladi. ] , [ h x x  segmentlar sistemasi Vitali ma`nosida E to`plamni qoplaydi. Chunki har bir E x uchun ] , [ h x x x   bo`lib, h h x x   ] , [ va h yetarli kichik son. Shuning uchun har ikkisi o`zaro kesishmaydigan, soni chekli va  b a, segmentda joylashgan shunday ) ( ] , [ ,...], , [ ], , [ 1 2 2 2 2 1 1 1 1         k k n n n n x x h x x h x x h x x    segmentlar sistemasini tuzishimiz mumkinki, E to`plamning bular qoplanmagan qismining tashqi o`lchovi oldindan berilgan ixtiyoriy 0   sondan kichik qilinishi mumkin.  b a, segmentdan n   ,..., , 2 1 segmentlarni chiqarib tashlash natijasida hosil bo`lgan oraliqlar ] , (), , (,...), , (), , (), , [ 1 1 3 2 2 2 1 1 1 1 b h x x h x x h x x h x x a n n n n n       (6) oraliqlardan iborat bo`lib, bular uzunliklarining yig`indisi  dan kichik bo`ladi,chunki                    n k kn k kn k k E E a b 1 11 ) ( ) \ ( ) ( ) (  bundan       abn k k 1 )( Endi ) (x f ning absolyut uzluksizligidan foydalanib, berilgan  bo`yicha  ni shunday kichik qilib olamizki, uning uchun ) (x f funksiyaning )6( oraliqlar sistemadagi orttirmalari yig`indisining moduli  dan kichik, ya`ni                    1 1 1 1 ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( n k n n k k k h x f b f h x f x f a f x f (7) bo`lsin. Ikkinchi tomondan, k  segmentlarning tuzilishiga ko`ra , ) ( ) ( kkkk h x f h x f     bundan:   ) ( ) ( ) ( 1 a b x f h x fn k kkk        (8) chunki a b h n k kn k k       11 ) (  (7) va (8) lardan: ) 1( ) ( ) ( a b a f b f      va  ni ixtiyoriyligidan$

)()( afbf  tenglik kelib chiqadi. Ammo yuqoridagi mulohazlardan xar qanday )(],[ bxaxa  segment uchun joriy etishimiz mumkin edi. Shuning uchun  b a, segmentdan olingan ixtiyoriy x uchun ham ), ( ) ( a f x f  ya`ni ) (x f funksiya o`zgarmas songa teng ekan. Bu teoremadan quyidagi natija kelib chiqadi. 6-natija: Agar ikki absolyut ) (x f va ) (x g funksiyalarning hosilalari ) (x f va ) (x g o`zaro ekvivalent bo`lsa, u holda bu funksiyalarning ayirmasi o`zgarmas songa teng bo`ladi. 7-teorema: Lebegning aniqmas integrali ) (x F absolyut uzluksiz funksiyadir . Isbot: Lebeg integralining absolyut uzluksizligi haqidagi teoremaga asosan har qanday 0   son mavjudki, agar e to`plamning o`lchovi  dan kichik, ya`ni   ) (e bo`lsa, u holda    e dtt f )( Xususiy holda, ya`ni o`zaro kesishmaydigan soni chekli   .) ,...2,1 (,) , ( n k b a k k  oraliqlar sistemasi uzunliklarining yig`indisi  dan kichik bo`lsa, u holda .)( 1     n k kb ka dttf ammo ); ( ) ( )( kkkb ka a F b F dtt f    Bulardan:   , ) ( ) ( 1    n k kk a F b F ya`ni ) (x F absolyut uzluksiz. Teorema isbot bo`ldi. 8-teorema(Lebeg).  b a, segmentda aniqlangan absolyut uzluksiz ) (x F funksiyaning hosilasi ) ( ) ( x x F   jamlanuvchi va har bir x uchun    x a a F x F dx x ) ( ) ( ) ( (9) Isbot: 3-Teoremaga asosan absolyut uzluksiz funksiyaning ikkita kamaymaydigan absolyut uzluksiz funksiyaning ayirmasi shaklida ifodalash mumkin;shuning uchun teoremani kamaymaydigan absolyut uzluksiz funksiyalar uchun isbotlash kifoya. 2-teoremaga asosan ) (x F funksiyaning o`zgarishi chegaralangan. 6-natijaga asosan esa ) (x F funksiyaning xosilasi deyarli har bir nuqtada mavjud; uni ) (x  bilan belgilaymiz. Endi ) (x  ning jamlanuvchiligini ko`rsatamiz.

) (x F ning hosilasi h x F h x F x h ) ( ) ( ) (     nisbatning limitiga teng. ) (x F kamaymaydigan bo`lgani uchun 0  h bo`lganda ) (x h  manfiy emas va 0  h da  b a, segmentning deyarli har bir nuqtasida ) (x  ga yaqinlashadi. ) (x  ning jamlanuvchiligini ko`rsatish uchun Fatu teoremasidan foydalanamiz. Buning uchun ) (x h  funksiyalardan  b a, segment bo`yicha olingan integrallarning chegaranganligini ko`rsatamiz. Darhaqiqat,           hh h hh dxxF hdxxF h dxxF hdxxF hdxx           )(1 )(1 )(1 )(1 )( ifoda 0  h da ) ( ) (   F F  ga intiladi. Chunki ) (x F ning absolyut uzluksizligiga asosan ixtiyoriy 0   son uchun 0   sonni shunday tanlaymizki,   h bo`lganda har bir ] , [ h x     uchun     ) ( ) ( F x F bo`ladi. Shuningdek, agar ] , [ h x     bo`lsa,     ) ( ) ( F x F bo`ladi. Bulardan        )) ( ) ( ( ) ( 1 ) ( 1       F F dx x F h x F h hh    hh dxFxF hdxFxF h       ))()((1 ))()((1          2)()(1 )()(1     h h dxFxF hdxFxF h . Bundan, 0   sonning ixtiyoriyligidan 0 h da ) ( ) ( ) ( 1 ) ( 1       F F dx x F h dx x F h h h        munosabat kelib chiqadi. Demak, ) (x h  ning integrali chegaralangan bo`ladi. Shunday qilib, Fatu teoremasini tadbiq qilish mumkin. Bu teoremada ) ( ) ( x x F   ning jamlanuvchiligi bilan birga

)()()(    FFdxxF   tengsizlik ham kelib chiqadi. Agar ba    , bo`lsa, u holda ) (x F hosila  b a, da jamlanuvchi va ).0 ( )0 ( ) (       a F b F dx x F b a ) (x F funksiya a va b nuqtalarda uzluksiz bo`lgani uchun ). ( ) ( ) ( a F b F dx x F b a     ) (x F absolyut uzluksiz bo`lganda (9) tenglik o`rinli bo`lishini ko`rsatamiz. Ushbu   x a dx x x G ) ( ) (  funksiyani kiritamiz. ) (x G funksiya 7-teoremaga asosan absolyut uzluksiz teoremaga asosan deyarli har bir nuqtada ) ( ) ( x x G   Amm ikkinchi tomondan ) ( ) ( x x F   ;shuning uchun )()()( xGxFxH  ayirmaning hosilasi deyarli har bir nuqtada nolga teng. Demak 5-teoremaga asosan )( xH o`zgarmas 0С songa teng. U holda 0 ) ( ) ( ) ( ) ( C d x H x G x F b a         . Agar 0 x bo`lsa, ) ( 0 a F С  . Shu bilan teorema to`la isbot etildi. 7- va 8- teoremalardan quyidagi muhim natija kelib chiqadi. 9-natija: ) (x F funksiya biror jamlanuvchi funksiyaning aniqmas integrali bo`lishi uchun absolyut uzluksiz bo`lishi zarur va yetarli.

O'xshashlar

Uzluksiz funksiyalar va ularning хоssalari. Uzluksiz funksiyalar kеtma-kеtligi

Bоrеl –Lеbеg tеоrеmasi. Chеgaralangan оchiq va yopiq to'plamlar

Lеbеg - stiltеs o`lchоvi

Chegaralangan funksiyaning lеbеg intеgrali