Шўро тузуми ва мустақиллик даврида адабиёт ўқитиш - Adabiyot - Referatlar

Шўро тузуми ва мустақиллик даврида адабиёт ўқитиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

68 KB

Ko'chirib olish

Ш ўро тузуми ва мустақиллик даврида адабиёт ўқитиш Режа: 1. Адабий таълим ва мафкура муносабати. 2. Шўро давридаги д астлабки адабиёт дастурлари. 3. Шўро адабий таълими мазмунига хос хусусиятлар. 4 . Мустақиллик давридаги дастур ва дарсликлар.

Октябрь тўнтаришидан кейин ҳокимиятни эгаллаган болшавойлар сиёсий ҳокимиятни эгаллаш билан кифояланиб қолмай, мафкура соҳасида ҳам якка ҳокимлик ўрнатишга интилди ва жамият аъзоларини ўзларига мос йўсинда тарбиялаш тадбирларини кўрди. Худосизлик, пролетариатдан бошқа ижтимоий синф ва қатлам вакилларига душманлик назари билан қараш болшевистик мафкуранинг асосий хусусиятларидан бири эди. Бу хусусиятни педагогикага ҳам ўтказишди. Педагогикадаги шу ҳолат энг кўп даражада адабиёт ўқитишда намоён бўлди, чунки шахснинг дунёқарашини шакллантиришда адабиёт тенгсиз воситаси эканлиги коммунистларга аён эди. Мактабда ўқитиладиган бадиий асарлар тўлалигича коммунистлар манфаатига хизмат қилишга мувофиқлаштирилган эди. Натижада, ўқувчиларга ҳаёт фақат синфлар ўртасидаги курашлардан иборат, бадиий адабиёт эса ҳамиша ва тўхтовсиз давом этадиган синфий курашларнинг инъикоси деб тушунтирилди. Адабиётга фақат синфий ҳодиса деб қараш, шахснинг таибатидаги ирсий ва биологик жиҳатларни ҳисобга олмаслик,адабиётни одамнинг шахсиятига эстетик таъсир кўрсатиш орқали эзгуликка хизмат қилишдай асосий имкониятидан маҳрум этди. Адабиёт ўқитишга мафкуравий юмуш деб қараш, бу жараёнга сиёсий зуғум ўтказиш ўзбек мактабларида ҳам содир бўлди. Тўғри, шўролар ҳукмронлигининг дастлабки йилларда ўзбек мактабларида адабиёт ўқитишда Россия андозасига кўп ҳам амал қилинавермади, лекин 30-йиллардан эътиборан адабиёт ўқитиш тамомила сиёсий изга туширилди. Табиийки, кўп минг йиллик тарихга эга ўзбек адабиётидан коммунистларнинг дидига ёқадиган асарлар топилмади. Шунинг учун ҳам ўзбек мактабларида ҳам, асосан, рус адабиёти намуналари ўргатилар эди. Олдин айтилганидек, 1917 йилги октябр тўнтаришидан олдин ўзбек мактабларида адабиёт предмети ҳам махсус мажбурий йўриқ, режа, дастур ва дарсликларсиз ўқитилар эди. Жадидлар томонидан тузилган дастур, дарслик ва қўлланмалар мажбурий эмас ва давлат мактабларига татбиқ этилмасди. Бунинг устига, жадид дастур ва дарсликларида чинакам бадиий асарлар

ўргатилиши кўзда тутилиб, сўз гўзаллигини ҳис қилдириш орқали ўқувчиларга миллий ғурур, юрт озодлигига интилиш, ўз қадрини билиш сингари юксак инсоний фазилатлар сингдиришга қаратилар эди. Октябрь тўнтариши туфайли Туркистондаги маориф ишларида ҳам туб бурилиш ясалди. Қисқа вақт ичида эски мактаб, мадраса, рус-тузем мактаблари дастур ва дарсликлари, иш юритиш йўсини билан бирга йўқлик сари кетказилди. Адабиёт ўқитиш иши ҳам мутлақо янгича тарзда ҳал этиладиган бўлди. Янги тузум янги мактаб, янги адабиёт ва янги ўқитувчини талаб этарди. Тўғри, инсоният тақдири учун ғоят фожиали бўлган шўролар тузуми маорифни ривожлантириш борасида бир қатор ижобий ишлар ҳам қилди. Бепоён СССР бўйлаб саводсизликка қарши оммавий юриш эълон қилинди. Мамлакатда бирорта ҳам саводсиз одам қолмаслиги учун ялпи кураш уюштирилди. Ўзбекистонда ҳам кўплаб ўқитувчилик курслари очилди. Бундай курсларнинг илкинчиси Тошкентда 1918 йил 10 июлда руслар учун, 1918 йилнинг 12 сентябрида мусулмонлар учун очилди. Туркистон халқ комиссарлари Советининг 1917 йил 30 декабрдаги 3- буйруғига кўра ўқитувчи маълумотига эга бўлган офицерлар фронтдан озод қилинди. Ўлкада замонавий маънодаги олий мактаб очиш учун жадидлар қатор йиллардан буён курашаётган бўлишларига қарамай, Туркистондаги ҳокимиятни эгаллаб олган руслар 1918 йилнинг 21 апрелида ўз фарзандларини ўқитиш учун “Туркистон халқ университетини” ташкил этдилар. Орадан 21 кун ўтказиб, 12 майда Мунавварқори етакчилигидаги миллат фидойиларининг ташаббуси билан Тошкентда “Туркистон мусулмон халқ дорулфунуни” ташкил этилди. “Туркистон халқ университети” мустамлакачилар манфаати ифодаси ўлароқ ташкил қилинган бўлса, тамомила ўзгача тамойиллар асосида дунёга келган “Туркистон мусулмон халқ дорулфунуни”ни бошлича ерли миллатлар фойдасига хизмат қилишни кўзда тутар эди. Университетнинг “мусулмон”лигига урғу берганда жадидлар динни эмас, миллатни, миллий

тилни, юрт тараққийсини кўзда тутган эдилар. Улар илк замонавий олий мактабнинг шўро сиёсатидан, ҳукмрон коммунистик мафкурадан холи бўлишини орзулаб, дорулфунунга “халқ” аниқловчисини бергандилар. Гарчи, шўро ҳукумати дорулфунуннинг миллий йўналишини йўқотиш мақсадида уни зўрлик билан “Туркистон халқ унитверситети”га қўшиб юборган бўлсада, амалда биринчи замонавий ўзбек университетига жадидлар асос солдилар ва ўзини танишга уринаётган миллат сифатида айни шу санани тан олиш тарих хақиқатига мосдир. Зўравон шўро ҳукумати бир йилга етар-етмас муддатда унитверситетни “Туркистон давлат университети”га айлантирди ва уни тўлиғича ўз йўриғига солиб, ҳукмрон мафкура ва коммунистик тузум манфаатига хизмат қилдирди. Шўро ҳукмронлигининг дастлабки йилларида Ўзбекистонда кўплаб педагоглар тайёрлайдиган техникумлар, курслар ташкил қилинди. Шунингдек, ўлкада кўплаб бошланғич мактаблар очилди. Улар кейинчалик етти йиллик мактаблар ташкил қилинишига асос бўлдилар. Миллий республика аҳолисининг билимга чанқоқлиги, аввало тил-адабиёт ўқитишни яхшилаш йўли билан қондирилди. Шўро ҳукумати таълим тизимидаги барча муассасаларнинг сўзсиз коммунистик мафкура измида бўлишини истарди. Бунинг учун эса ўқув режаси, дастур, дарсликларни бир хиллаштириш ва мажбурий қилиш керак эди. 1918 йилда ҳамма учун мажбурий бўлган илк адабиёт дастури ишлаб чиқилди. Шу йил “Маориф ва ўқитғувчи” журналида , бошқа предметлар қатори , биринчи адабиёт дастури ҳам босилди. Бу дастурда 5-7- синфларда адабиёт предмети ўқитилиши қандай амалга оширилиши белгилаб берилганди. Бунда ўтиладиган мавзулар, оғзаки ва ёзма нутқ малакаларини ўсдириш йўллари кўрсатилганди. Дастурда ёзма ишларга, ўқувчиларнинг ёзув малакаларини шакллантиришга катта эътибор қаратилганди. Мазкур дастурда мактаб адабиёти эски анъанага кўра поэтика (шеършунослик) тарзида талқин этилган, бирор бадиий асар билан танишишдан олдин адабиёт назариясидан маълумот бериш мўлжалланган

эди. Дастур муаллифлари мавжуд ан ъаналар таъсирида унда тўлиғича мумтоз адабиёт намуналарини ўргатишни кўзда тутгандилар. Шўро ёзувчиларининг ижоди мутлақо акс эттирилмаганди. Зеро, бу даврда шўро адабиётининг ўзи йўқ даражада эди. Машҳур ижодкорларнинг кўпчилиги жадидчилик йўналишида бўлиб, совет позициясига мос келмасди. Бу ҳол коммунистик мафкура шоввозларининг манфаатларига зид эди , албатта . Шу боис тез орада бу дастурни ўзгартириш пайи г а тушилди. Педагогика билим юртлари ва техникумларида адабиёт ўқитиш ўша даврнинг долзарб педагогик вазифаларидан эди. Чунки бу даврда мактабларни очишдан кўра, уларда ишлайдиган ўқитувчи кадрларни тайёрлаш муҳимроқ эди. Шу туфайли 1922 йилда проф. А. Саъдий педагогик техникумлар учун ўзбек тили ва адабиётидан дастур тузиб, “Билим ўчоғи” журналининг 1923 йил 2-3 сонларида эълон қилдирди. Кейинроқ бу дастур ўрта мактабларга ҳам татбиқ этилди ва шу асосда дарслик ҳам ишлаб чиқилди. Мазкур дастурда адабий таълимни йўлга қўйишда талабалар билим савияси ва ёш хусусиятларини ҳисобга олишга уриниш унсурлари бор. А. Саъдий дастурида дарслик яратишда асосий ўрин тутиши керак бўлган адабий ўқиш ва адабиёт тарихи тушунчалари назардан четда қолган. Дастурда мавзулар кўрсатилади, лекин шу мавзуда ўқилиши лозим бўлган адабиий матн аниқ белгилаб берилмайди. Бу дастурда ҳам аввал назарий қоидалар берилиб, сўнгра шу асосида бадиий асар текширилиши кўзда тутилган. Дастур синфда ва синфдан ташқарида қандай машғулотлар олиб бориш бўйича ҳеч қандай йўл-йўриқ бермаган. А. Саъдий ўз дастурида ўзбек адабиётини қуйидагича даврлаштиради: 1. Бурунги давр (Уйғур ҳам Яссавий ва Боқирғоний даврлари шунга киради) ва бу даврнинг адиб ва шоирлари. 2. Чиғатой ёхуд, Чиғатой ўзбек даври (Чиғатой хондан яъни 13-асрдан бошлаб 1905 йилга қадар) ва бу даврнинг шоирлари ва адиблари: Темурланг, Лутфий, Саккокий, Машраб, Ҳусайн Бойқаро, Навоий, Бобир, Муҳаммад

Солиҳ, Шайбоний, Абдулғозий, Сўфи Оллаёр ва бошқа сўнги замоннинг, яъни 1905 йилга қадар бўлган ўзбек шоирлари. 3. Уйғониш даври ва бу даврнинг шоирлари (1917 йилга қадар). 4. Инқилоб даври. 20-йилларда бошланғич ва етти йиллик мактаблар учун адабиётдан дастлабки мажмуалар тузилди. Тўғри, ХХ аср бошларида ҳам Мунавварқори («Сабзазор»), А. Авлоний («Биринчи муаллим», «Иккинчи муаллим», «Мактаб гулистони», «Адабиёт ёхуд миллий шеърлар»), Ҳамза («Енгил адабиёт», «Қироат китоби») каби жадидлар турли мажмуалар тузишганди. Лекин улар, асосан, бошланғич мактабга аталган бўлиб, тарбиявий йўналишдаги матнларнигина ўз ичига олиб, зарур дидактик аппаратлар билан таъминланмаган дидактик ашёлар эди. 1924 йилда Элбек “Гўзал ёзғичлар” , 1926 йилда Чўлпон ”Адабиёт парчалари” хрестоматияларини туздилар. 1924 йилда А. Саъдий ўзи ишлаб чиққан дастур асосида “Амалий ҳам назарий адабиёт дарслари” дарслигини яратади. Булар Оврўпо андазаларига бир қадар мос келадиган ўқувликлар бўлиб, миллат бадиий тафаккури ўсишига сезиларли таъсир кўрсатди. Бу дарсликда ҳам олдинги анъаналарга кўра, адабиёт назариясига катта эътибор қаратилиб, бадиий асар матни бирор назарий қарашни асослаш учун келтириларди холос. 1926 йилда Фитратнинг “Адабиёт қоидалари” китоби чиқди. Бу адабиёт бўйича дастлабки илмий маълумотларни беришга қаратилган назарий йўналишдаги дарслик эди. Китобда муаллифнинг соҳани ғоят пухта билиши, адабиёт назарияси, мумтоз адабиёт тарихи ва намуналари, халқ оғзаки ижоди ҳамда ўқувчиларнинг кўркам адабиёт бўйича эгаллашлари лозим бўлган тушунчалар ҳақида аниқ тасаввури бор эканлиги сезилиб турарди. Бу китоб ўз аҳамиятини кўп жиҳатдан бугунги кунда ҳам йўқотмаган дейиш мумкин. ХХ асрнинг 20-йиллари иккинчи ярмидан бошланиб, 30-йилларда ғоят авж олган вульгар-социологик ёндашув туфайли воқеликни холис бадиий тадқиқ

этишга уринган ижодкорлар, адабий асарларни синфий-партиявий йўналишда эмас, илмий изоҳлашга уринган олимларга қарши хуружлар авж олдирилди ва шу вақтга қадар яратилган дарслик ҳамда хрестоматияларнинг ҳаммаси йўққа чиқарилди. Уларнинг муалифлари майда буржуа қарашларида, социализмдан тойиниш каби “ жиноят ” лар да айбландилар. 20-йиларда Россия маорифи долғали даврни бошдан кечирди. 1923 йилда “Комплекс программа”нинг 1-навбати (варианти) тузилди. Бу да с турга кўра мактабда ўргатиладиган ўқув предметлари уч бўлимда бўларди: 1. Меҳнат. 2. Табиат. 3. Жамият. Мактаблардаги барча ўқув предметлари анна шу уч бўлимга мослаштирилган бўлиб, мустақил ўқув фанлари саналмасди. Адабиёт “Жамият” бўлимига кирар ва жамият тараққиётини кўрсатишнинг иллюстратив воситаси ҳисобланарди. Шунинг учун ҳам Россия мактабларида адабиёт дастлабки йилларда алоҳида предмет сифатида эмас, балки “Жамият” бўлимининг ёрдамчи тармоғи саналарди. Ўтган асрнинг 30-50-йилларда адабий таълим тамомила мафкуравий йўналишга солинди. Унда социализмни мадҳ этишга, унинг энг тўғри, адолатли ва дунёдаги барча халқлар алалоқибат келадиган ижтимоий марра эканлиги тасвирланган асарларгина мактабларда ўрганиладиган бўлди. Бадииятнинг асл намуналари бўлган асарлар мактабдан четга сурилди. Айниқса, минг йиллик ўзбек адабиёти намуналарига социализмга ёт деган назар билан қараш авж олди. Натижада, бу йилларда мактабларда адабиёт эмас, балки сиёсий чақириқлар ўрганилди дейиш мумкин. 30-йиллардан эътиборан ўзбек мактабларидаги ўзбек адабиёти дарсларида рус адибларининг ижодини ўрганиш кенг йўлга қўйилди. Ҳатто, ижоди рус мактабларининг ўзида ҳам ўқитилмайдиган Серафимович, Гладков, Фурманов сингари адибларнинг асарларини ўрганишга “Ўзбек адабиёти” дарсларида катта вақт ажратилди. Шу хилдаги тенденция 60-80-йилларга ҳам давом этди. Адабиёт дарслари интернационализм деб аталган тушунчани бир томонлама тарғиб қилиш воситасига айлантирилди. Ўқувчиларга Яссавий, Убайдий, сўфи Оллоёр,

Машраб, Фитрат, Қодирий, Чўлпон, Усмон Носир каби ижодкорларнинг номлари ҳам айтилмаган ҳолда “Ўзбек адабиёти” дарсликларидан рус адабиёти намуналари янада кўпроқ ўрин олди. Аҳвол шу даражага бориб етдики, 1993 йилга қадар ўқитиб келинган 7-синф “Ватан адабиёти” дарслик- мажмуаси 317 бет бўлса, шундан роппа-роса 202 бети рус адабиётига оид асарлардан иборат эди. Ачинарлиси шундаки, Ҳ. Ёқубов, А. Зуннунова, Р. Усмоновлар тузган бу дарслик 14 марта нашр этилган ва шу тарзда миллат болаларига “ўзбек адабиёти” ҳақида “тасаввур” бериб келган. Адолат юзасидан, бошқа дарсликлар ҳам бундан узоққа кетмаганлигини қайд этиш керак. 30-йилларда қатағон қилиниб, 50-йилларнинг иккинчи ярмида оқланган Қодирий, Чўлпон, Фитрат, Усмон Носир сингари адибларнинг асарлари мутлақо ўрганилмасди. Шулар орасида фақат А. Қодирийнинг “Меҳробдан чаён” романигина минг хил танқидий ёндашувлардан сўнг ўргантиларди. Энг ачинарлиси, бадиий адабиётга эстетик дид, адабий таъб, маънавий сифат шакллантириш воситаси деб қаралмас, балки адабиёт ғоявий-сиёсий тарбиянинг йўли деб ҳисобланиларди. Шунинг учун, ҳатто, мактаб дарсликларига киритилган мумтоз асарлар ҳам ўқувчиларга мафкуравий йўсинда, шўро даврининг тенгсиз даражада яхшилигини, миллий ўтмишимизнинг қоп-қора зулматдан иборатлигини таъкидлашга бўйсундириларди. Бадиий адабиётни оддийгина насиҳат, қандай яшашни ўргатиш воситаси деб англаш кенг ёйилганди. Шу боис ҳам ўқувчиларнинг бадиий матнни ўқиш ва ундаги эстетик жозибани туйишларига эмас, балки асалардан чиқарилиши лозим бўлган хулосаларни билиб олишларига алоҳида эътибор қаратиларди. Шўро даврида бир миллатнинг битта яхлит адабиёти прогрессив, диний- мистик ва феодал-сарой адабиёти тарзида қарама-қарши қутбларга бўлиб ташланган ва улар бир-бирларига қарши қўйиб талқин этилар эди. Мактаб ўқувчилари ва олий маткаб талабаларига диний-мистик ва феодал-сарой адабиёти намуналари мутлақо ўргатилмасди. Айни вақтда, мумтоз адабиёт

намуналарига носоғлом, сунъий муносабат мавжуд эди. Чунончи, ижодкорларни сунъий равишда саройга, мавжуд тузумга, ислом динига қарши кишилар тарзида кўрсатиш кенг ёйилган эди. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, энг қаттол даврларда ҳам жамият муайян йўналишда тараққий этишдан тўхтамайди. Чунки жамият ичидаги ижобий кучлар табиий равишда унинг ривожига таъсир кўрсатаверади. Шу маънода, шўро даврида ҳам адабиёт ўқитиш амалиёти ўз ҳолига ташлаб қўйилмагани каби адабиёт ўқитиш методикаси илми ҳам, маълум даражада, тараққий этди. Биринчи навбатда, ўзбек илмига “адабиёт ўқитиш методикаси» атамаси шу даврда олиб кирилганини таъкидлаш керак. 1952 йилда “Ўздавнашр” нашриёти томониданбадиий матнни нозик ҳис этадиган адабиётчи, мумтоз адабиётнинг билимдон тадқиқотчиси, ўзбек мактабларида адабиёт ўқитиш муаммолари билан илмий асосда шуғулланган биринчи мутахассис Субутой Долимовнинг “Адабий ўқиш методикаси” китоби чоп этилди. Китобнинг шундай номланишига асосий сабаб шунда эдики, у вақтларда республикада ўрта мактаблар жуда кам бўлиб, ўқувчиларнинг асосий қисмини етти йиллик мактаблар қамраб олганди. Шунинг учун ҳам етти йиллик мактабларда адабиёт ўқитишни йўлга қўйиш муҳим саналарди. Маълумки, тўлиқсиз ўрта мактабларда адабиёт ўқув фани адабий ўқиш шаклида ўргатилади. 1955 йилда С. Долимов ўзбек методистлари орасида биринчи бўлиб, “5- синф “Ватан адабиёти” хрестоматияси учун методик қўлланма” асарини яратди ва ўзбек методикаси амалиётида ўқитувчилар учун қўлланма ёзиш тажрибасига асос солди. Шундан кейин бу туркумда бир қатор қўлланмалар яратилди. 1967 йилда С. Долимов, Қ. Аҳмедов ва Ҳ. Убайдуллаевлар томонидан олий мактаб талабалари учун “Адабиёт ўқитиш методикаси” дарслиги яратилди. Унда илк бор мактаб адабий таълимини уюштиришнинг универсал жиҳатлари илмий тизимга солинган ҳолда тақдим этилди. Тўғри, бу дарслик ва ўша вақтда адабиёт ўқитиш бўйича яратилган бошқа методик ашёларда бугунга унчалик ҳам тўғри келавермайдиган, ҳукмрон мафкура

талабларига мувофиқлаштирилган қирралар, илмий холислик бузилган ўринлар, сунъий талқинлар бўлиши табиий. Лекин, барча камчиликларига қарамай, замонавий маънодаги адабиёт методикаси фани айнан ўша даврда шаклланганлиги аён ҳақиқатдир. Ўзбекистон мустақилликка эришувидан олдинроқ, қайта қуриш, ошкоралик деб аталувчи даврлар бошланиши билан ўзбек зиёлиларининг катта қисми мактаб адабиётини тамомила бошқача ўқитиш лозимлигини англаб етган эдилар. Шу йўлда,аввал, қарашлар ўртасидаги курашлар, кейинчалик ташкилий ишлар бир неча йил давом этди. 1991 йилнинг 13 мартида Республика Вазирлар кенгаши раисининг ўша пайтдаги ўринбосари ёзувчи Эркин Самандар ташаббуси билан проф. У. Норматов бошчилигида ўн уч олимдан иборат ишчи гуруҳи тузилиб, мустақилликдан олдинроқ мактаб адабиёт дарсликларини янгилаш вазифаси қўйилди. 1991 йилнинг ёзида биринчи марта чинакам миллий асослардаги мактаб адабиёт дастури тузилди. Йил мобайнида ўқитувчилар, ота-оналар, мутахассислар томонидан қизғин муҳокама қи линган дастур 1992 йилда қайта ишланиб, маориф вазирлиги томонидан тасдиқланди ва шу асосда яратилган дарсликлар 1993 йилдан бошлаб мактаб амалиётига жорий этилди. Мустақиллик арафасида ва ундан сўнг яратилган адабиёт дарсликларида асосий эътибор ўқувчиларга ўзбек адабиётининг нақадар бой ва жозибали эканини англатишга қаратилди. Шунингдек, бир миллий адабиёт намуналарига “меҳнаткашлар адабиёти”, “сарой адабиёти” ва “диний мистик адабиёт” тарзида қарама-қарши қўйиб ёндашиш анъанаси барҳам топди. Кўп асрлик ўзбек адабиётига умумий бадиий бойлик ва миллат маънавиятини шакллантиришда бараварига қатнашиши мумкин эстетик имконият тарзида ёндашилди. Алоҳида таъкидланиши керакки, 1999 йилда “Адабиёт ўқитиш бўйича давлат таълим стандарти” ҳамда “Адабиётдан умумий ўрта таълим ўқув дастури” тайёрланиб чоп этилди ва уларда илк марта бадиий адабиётга ўқувчилар маънавиятини шакллантириш воситаси тарзида қаралди. Яъни

ўзбек педагогикасида биринчи бор билим эмас, балки ўқувчи шахси асосий қадрият саналиши тан олинди. Адабий далилларни ўзлаштириб олиш, бадиий матнни ёд билишнинг ўзи эмас, балки бадиий асардаги қаҳрамонларнинг туйғулари ва муаллифнинг сезимларини ҳис этиш, уларнинг дардларини англаш, уларга туйғудош бўла олиш муҳим эканлигига эътибор қаратилди. Шунингдек, адабиёт бўйича яратилган дарслик ва методик қўлланмаларда ўқувчилар ўқитувчидан эшитган ёки берилган матндан ўқилган нарсаларни қайтадан айтиб беришга эмас, балки бадиий матн замиридаги яширин жиҳатларни илғаш, бадиий сўз қатидаги жозибани оча билишга йўналтирилдилар. Таъкидлаш керакки, 1997 йилда барча ўқув фанлари орасида биринчи бўлиб, 7-синф “Ўзбек адабиёти” дарслигидан фойдаланиш бўйича “Ўқитувчи китоби” чоп этилди. Шу номдаги китоб 2001 йилда 6-синф “Адабиёт” дарслигидан фойдаланиш бўйича, 2003 йилда 8-синф “Адабиёт” дарслигидан фойдаланиш йўллари тадқиқ этилган “Адабий сабоқлар 8” китоби нашр қилинди. 2004 йилдан бошлаб эса, ҳар битта адабиёт дарслиги ўз методик қўлланмаси билан биргаликда яратила бошланди. Албатта, мустақиллик даврида ҳам адабиёт ўқитиш борасидаги барча муаммолар тўла ҳал этилган эмас. Бугунги кунда ҳам бу борада турли даражадаги қарашлар кураши бормоқда. Лекин муҳими шундаки, эгаманлик шароитида ўзбек адабиёти ўзбек ёшларининг маънавиятини қарор топдиришга йўналтирила бошланди. Албатта, вақтлар ўтиши билан бу жараён муайян такомилга эришиб, ўз ижобий натижаларини беради.

Адабиётлар: 1. Долимов С., Убайдуллаев Ҳ., Аҳмедов Қ., Адабиёт ўқитиш методикаси, - Т.: Ўқитувчи, 1967. 2. Зуннунов А., Ҳотамов Н., Иброҳимов А., Эсонов Ж. Адабиёт ўқитиш методикаси. -Т.: Ўқитувчи, 1992. 3. Йўлдошев Қ ., Мадаев О., Абдураззоқов А. Адабиёт ўқитиш методикаси. - Т.: Университет, 1994. 4. Тўхлиев Б. Адабиёт ўқитиш методикаси. -Т.: “Янги аср авлоди”, 2006.

O'xshashlar

Адабиёт ўқитиш методлари

Адабиёт ўқитиш методлари

Tуркистонда адабиёт ўқитиш методикаси тарихи

Адабиёт ўқитиш методикаси фан сифатида

Адабиёт ўқитиш методикаси фан сифатида