O'zbek xalq maqollari - Adabiyot - Referatlar

O'zbek xalq maqollari

Yuklangan vaqt:

11.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

184 KB

Ko'chirib olish

O'zbek xalq maqollari Bir yugitga qirq hunar oz * * * Odobli bola elga manzur. * * * Buzoqning yugurgani somonxonagacha. * * * Qari bilganni pari bilmas. *** O'zinga yahshilik tilasang* O'zgaga yomonlik qilma * * * O'zinga yahshi - olam yahshi *** Birovni qarg'asang* o'zinga urar. * * * Birni bersang otangga* Mingni olasan bolangdan. ***** Bolam sevsin desang* bolasini sev. * * * Dunyo yorug' bo'lsin desang* Uyingga chiroq yoq. **** Obod qilgan obod bo'lar. * * * Odam bo'lish oson* Odamiy bo'lish qiyin. **** Oldin pichoqni o'zinga ur Og'rimasa* birovga ur * * * Saroy qurib* shahar buzma. ***** Tilagi yahshi obro' topar* Tilagi yomon - zavol. * * * Yahhsilik nur keltirar* Yomonlink - zulmat. **** Yahshilik eksa* esonlik o'rar

* * * Yahshilik ikki jahonni orttirar. * * * Qadrlasang qadring oshar* Qadrsizdan hamma qochar. * * * Vafo qilgan vafo topar* Jafo qilgan jafo topar. *** Kelin bo'ldim - qaynonamga yoqmadim. Qaynona bo'ldim - kelinimga yoqmadim. * * * Qaynonaga tosh otsang* tosh olasan. Qaynonaga osh bersang* osh olasan. *** Qo'shninga yomonlik so'ginma. * * * Tagrining molini shayton qizg'anar. *** Davogaring xon bo'lsa* Arzingni Allohga ayt. * * * Himmat - erdan* arvoh - go'rdan. *** Himmatli ko'kka ko'tarilar* Himmatsiz yerga ko'milar. * * * Himmati yo'qning hurmati yo'q. *** Har kim himmatiga yarasha topar. * * * Himmatli himmatlidan topar. *** Xon oddiylik qilmasa* Xonumonidan ayrilar. Boy hayrlik qilmasa* Bor molidan ayrilar. * * * Saxiyning hayiriga bahilning boshi og'rir. *** Xayr qilsang* butun qil.

* * * Xayrli qo'l qayrilmas. *** Eshak bo'lsin* xayrli bo'lsin. * * * Yahshilik qil* daryoga tashla* Baliq bilar* Baliq bilmasa* Xoliq bilar. *** Ko'ngli ochiqning - ko'ngli ochiq* Ko'ngli ochiqning - yo'li. * * * Ana-mana deguncha* Yaxshi-yomonni bilgin. *** Do'st - oshkor* dushman yashirin. * * * Do'stga yolg'on* dushmanga chin gapirma. *** Do'stag lola bo'l* Yovga jala bo'l. * * * Do'stga hiyonat qilma* Dushmanga - shafqat. *** Hisobdan adashsang ham* do'stdan adashma. * * * Asil dushman do'st bo'lmas* Qaynab qoni qo'shilmas. *** Asli dushman el bo'lmas* Etakni kessang* yeng bo'lmas. * * * Dushman do'st orasidan chiqar.

*** Vafoli do'st yo'lga solar* Ig'vogar do'st payidan olar. * * * Dushman siringni og'irlar* Xatoyingni to'g'irlar. *** Dushman terisidan do'sting uchun po'stin bich. * * * Dushman uyida yashagandan* Do'st uyida olgan yaxshi. *** Dushman chaqirsa borma* Do'st chqirsa qolma. * * * Dushmanga choh qaziguncha* Do'stinga uy solib ber. *** Dushmanga o't ber* Do'stinga - sut. * * * Dushmaning donidan* Do'sting somoni yaxshi. *** Bugun edim - yetdim*

Erta edim - o'tdim. Hamma hayitga chiqganda* Xumga kirib yetdim. * * * Daryo-daryo qabul qil* Tomchi-tomchi yubor. *** Donni yiqqan donodir. * * * Ota mulki bo'lsa ham* ayab ye. *** Sog'ib ichsang* ming kunlik. Sotib ichsang* bir kunlik. * * * Tejab yegan farmonda* Tejamagan - armonda. *** Tejog'lik ro'zg'or - bejog'lik qo'g'irchoq. * * * Hisobini bilgan - bir yil yetim* Hisobini bilmagan - ming yil yetim. *** Qirib yesang* qirq kunga yetadi* O'yib yesang* o'n kunga yetadi. * * *

Har kuni yema palovni* Har kuni yoqqil olovni. *** Taom tuz bilan* Tuz o'lcham bilan. * * * Tejamkor zoriqmas* Tejamsiz boyiqmas. *** Yomon til yo jonga urar* Yo imonga. * * * Ko'ngilni qo'l bilan ovlamasang* Til bilan ovla. *** Yo'g'onni yo'nib ye* Ingichkani cho'zib ye. * * * Qivun yesang saxar ye* Saxar yemasang zahar ye. *** Siylaganni puling bo'lmasa* Siypalagani tiling bor. * * * Qo'lingni yuvib yur* Nima yeyishingni bilasan. Og'zingni tiyib yur* Nima diyishingni bilasan.

*** Qo'lingni qarmovda tiy* Tilingni - yig'inda. * * * Har bir so'zni bilib ayt* Ko'pga ma'qul qilib ayt. *** Joni achigan Tangrisini qarg'ar. * * * Kasal ko'rsang* ko'ngil ko'tar. *** Kasalni tabib emas* habib tuzatar. * * * Sog'likdan hurlik yo'q. *** El sog'ligi - yurt boyligi. * * * Ayrilmas qo'shningga uyatli so'z aytma. *** Baraka - inoqlikdan* Boqiylik - quvnoqlikdan. * * * Do'sting bilan dildosh bo'l* Qilar ishiga qo'ldosh bo'l.

*** Inoqlik jon kiritar* Niyat buzilsa* jon ketar. * * * Ittifoq bitar* noittifoq yitar. **** Oila ahil bo'lsa* Omad o'z oyog'i bilan kelar. * * * Suyanishgan yiqilmas. **** Duo bilan el ko'karar* Yomg'ir bilan yer ko'karar. * * * Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqar* Yomon gap bilan musulmon dinidan chiqar. **** Talashgan yerda tariq bitmas. * * * Tiriklikda siylashgan yaxshi* G'ariblikda - munglashgan. **** Totuvlik - baxt*

Totuvsizlik - qulagan taxt. * * * "Xorma" degan holga quvvat* "Bor bo'l" degan belga quvvat. **** "Ha" degan xalqqa madad. * * * Bir shirin so'z bitkazar* Ming ko'ngilning yarasin. **** Go'sht-yog' berma* yaxshi til ber. * * * Qo'lingdan bermasang* Yo'lingdan ber. Yo'lingdan bermasang* So'zingdan ber. **** Xudoning berganiga Shaytonning baxilligi kelibdi. * * * Baxil avliyo bo'lmas* Avliyo baxil bo'lmas. **** Baxil* bo'lmaydi ahil. * * *

Baxil bo'lma* saxiy bo'l* O'smog'inga to'g'ri yo'l. **** Baxildan omonat ajab* Karimdan xiyonat ajab. * * * Baxilning tuynugidan yel kirmas* Eshigidan - el. **** Baxilning hurmati bo'lmas. * * * Baxilning bog'i ko'karmas. **** Yaxshining ko'ngli - tog' Yomonning ko'ngli - dog' * * * Yomon baxil bo'lar* Yaxshi - ahil. **** Yomonning niyati - buzuq* Yaxshining niyati - tuzuk. * * * Ilon goh-goh chiqar* Yomon doim chiqar.

**** Kimki bo'lsa dilozor* Undan elu yurt bezor. * * * Odil kishi oyday* Oqib turgan soyday. **** Yigitning moli bo'lguncha* ori bo'lsin. * * * Ko'z qarisa ham* ko'ngil qarimas. **** Muhabbat yosh tanlamas. * * * Chiqmagan jondan umid. **** Joni borning umidi bor. * * * Umiddan - dunyo* noumid - shayton. **** Umid - o'rga* umidsizlik go'rga tortadi. * * * Qarining ko'zi qozonda. ****

Qarg'a qag'illab g'oz bo'lmas* Kampir shingqilib qiz bo'lmas. * * * Qari o'ynasa* qiyomat. **** Qariyada ilonning shoxidan boshqa hamma narsa topiladi. * * * Yoshlik bir marta keladi* Go'daklik - ikki marta. **** Orzuga ayb yo'q. * * * Qarib quyilmagan* Achib suyilmas. **** Oltin zanglamas* Oshiqlik yosh tanlamas. * * * Qalbga qarilik yo'q* Sevgiga - o'lim. **** Arslon qarisa quyrug'ini yo'nar. * * * Bola - shirinlikning adoyi* Qariya - shirin so'zning gadoyi.

**** Yosh bilmaydi* Katta qilmaydi. * * * Dard yomon* darddan qarilik yomon. **** Yoshni hudo siypalar* Qarini - ovqat* * * * Yoshni duo asrar* Qarini hudo asrar. **** Yoshu qaining joni bor* Oriq-semizning imoni bor. * * * Qarida xislat ko'p. **** Qarilik - bolalik. * * * Qirqida surnaychi bo'lgan o'lganda chalar. **** Har kimning joni o'ziga shirin. * * * Qolgan ishga qor yog'ar.

**** Nodon bosh bo'lmas* ko'pik osh bo'lmas* Qarilik qaytib* qayta yosh bo'lmas. * * * Uzoq bo'lsa ham yo'l yahshi* Qari bo'lsa ham qiz yahshi. **** Bilagi zo'r birni yiqar* bilimi zo'r mingni yiqar. * * * Kitob bilim manbai. **** Kasb tubi nasib. * * * Hunar-hunardan risqing unar. **** Olim bo'lsang olam seniki. * * * Oz -oz o'rganib dono bo'lur* qatra-qatra yig'ilib daryo bo'lur. **** Chumchuq so'ysa ham qassob so'ysin. * * * Etti o'lchab bir kes.

**** Ona yurting omon bo'lsa* rangu ro'ying somon bo'lmas. * * * Ona yurting oltin beshiging. **** Vatan ostonadan boshlanadi. * * * Vataning tinch sen tinch. **** Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. * * * O'zga yurtga shoh bo'lguncha* o'z yurtingda gado bo'l. **** Gilam sotsang qo'shningga sot bir chetiga o'zing o'tirasan. * * * Qo'shning tinch sen tinch. **** O'zinga ehtiyot bo'l qo'shningni o'g'ri tutma. * * * Qo'shning ko'r bo'lsa ko'zingni qisib o't. ****

Bekorchidan xudo bezor. * * * Amma keldi hamma keldi. **** Top-top* o'zingnikidan top. * * * Basharam -shajaram. **** Begona bilan quyon ovlama* Ovlasang ham yoninga boylama. * * * Begona - sanggi devona. **** Begona so'z beradi* Lek bo'z bermaydi. * * * Begonaning dang'illama saroyidan* O'zingning kulbai vayronang yaxshi. **** Begonaning oti o'zguncha juvuldoshning toyi o'zsin. * * * Bemehr qarindoshdan *mehr bilgan yot yaxshi. ****

Besh barmoqning birini tishlasang bari og'rir. * * * Bir ko'rgan oshno* ikki ko'rgan qarindosh. **** Bir tog'a yetti otaga teng. * * * Bir tug'ishgandan* bir tutingan yaxshi. **** Boja bojaga so'z berar. * * * Vatan gado- kafan gado. **** Kattaga hurmatda bo'l* kichikga izzatga bo'l. * * * Buzuq mashina yo'lni buzar* alamzada elni elni buzar. **** Yomon qovunni urug'i ko'p. * * * Tosh otganga osh ot. ****

Kundoshning kuli ham kundosh. * * * Devorning ham qulog'i bor. **** Yosh bolaga ish buyur* orqasidan o'zing yugur. * * * Aytilgan so'z - otilgan o'q. **** Til suyaksiz bo'lsa ham suyakni yanchiy olar. * * * Kuch engmaganin* So'z egar. **** Ustoz otangday ulug'. * * * Qozonda bori cho'michga chiqadi. Bildim deb tutildim* Bilmadim deb qutildim. * * * Ko'p ishlaganini qo'ymas* Kar eshitganini qo'ymas.

Yozgi mehnat - qishki rohat. * * * Mullo bilganin o'qir. O'nta bo'lsa o'rni boshqa* Qirqta bo'lsa qilig'i. * * * Ustoz ko'rmagan shogird* Har maqomda yo'rg'alar. Ot o'rnini toy bosadi. * * * Bulbul chamanni sevar* Odam vatanni sevar. Qing'ir ishni qiyig'i qirq yildan keyin ham chiqadi. * * * Ko'za kunda emas kunida sinadi. Ajal etmasa -chibin ham o'lmas * * *

Qo'lidan ishini olgan og'zidan oshini olar. **** Ajali yetgan sichqon Mushukka g'amza qilur * * * Alamzadaning tili zahar Aravani ot emas arpa tortar * * * Arazlagan bolaga osh totli Bermas qizning qalini ko'p. * * * Besabab oyoqqa tikan kirmas. Bir kunlikka ham ravot kerak* Bola yig'lamasa ona sut bermas. * * * Borishda maqtanma kelishda maqtan. **** Bug'doyning borar joyi tegirmon.

* * * Bo'ladigan ishni bo'lgani yaxshi Uydagilarning tingani yaxshi. Gul tufayli tikan suv ichar. * * * Hasharchisining bolasi Tilla qoshig' o'ynaydi. Qo'ling yetgan shoxning shaftolisi shirin. * * * Gunohiga yarasha jazo. **** Quruq suyakni it ham g'ajimas. * * * Daydiga ish - bahona. **** Devor yiqilmay - xandak to'lmas. * * * It yeganini qusar.

**** Ishni ko'rib ustasiga baho ber. * * * Yig'lagisi kelgan bola otasining soqolini o'ynar. **** Karvon yo'lda tuzalar. * * * Kelinning siri kelgan yerida bilinar. **** Kemada kim borligini chiqqanida ko'rarsan. * * * Ko'rmaganni ko'rgani qursin. **** Molga malomat - boshga salomat. * * * Nimasa solsang oshingga* shu chiqar qoshig'inga. **** Nima eksang shuni o'rarsan. * * * Odamdan odam

hayvondan hayvon. **** Oyog' changi og'izga kirar. * * * Oldin baloni* Urdim baloga. Chiqdi balosi* Qoldim baloga. **** Osmon yig'lamay yer kulmas. * * * Osmondan nam tushmasa giyoh unmas. **** Olov so'nsa sovuydi* Giyoh so'lsa quriydi. * * * Otilmagan sopqon ham betga tegar* ham ketga. **** Ohurga neni solsang hurmachadan shuni olarsan. * * * Pishgan ovqatning umri qisqa. ****

Pul bermas ma'raka buzar. * * * Pishak go'shtga yetmasa - "puf sassiq" **** Saboq mushkul bo'lsa* o'quvchini uyqu bosar. * * * Sovuqdan qo'rqan qishni yoqtirmas. **** Sotmasning moli qimmat. * * * Termilgan qozon qaynamas* qaynasa ham quyilmas. **** Termulganing tilaganing emasmi? * * * Tuyasidan qo'ng'irog'i qimmat. **** Tug'mas tovuqning tuxumi aziz. * * *

To'kilgan to'lmas Yiqilgan to'ymas. **** Sholining bahonasida kurmak suv ichar. * * * Elak so'ragan iyagini yer. **** Er qo'yar bo'lsa* xotin yomon Xotin qo'yar bo'lsa* er yomon. * * * Erinchoqqa ish buyursang senga aql o'rgatar. **** Eshagi bir tanga to'qimi ming tanga. * * * Eshagi yo'qning tushovu yo'q. **** Yutqazgan o'yinga to'ymas yiqilgan kurashga. * * * O'zi bir tanga to'ni qirq tanga. ****

O'zi yiqilgan bola yig'lamas. * * * Uzolmagan otga uzangi bahona. **** O'rinsiz haqorat soqovni burro qilar. * * * O'g'ri itning quyrug'i qisiq. **** Qarzdorning yolg'oni cho'ntagida bolalar. * * * Qarzdorning cho'ntagi teshik. **** Qaqillagan tovuq tug'may qolmas* Guvillagan olov yonmay qolmas. * * * Qizi borning nozi bor* Qiyin ishning qimmati zo'r. **** Qimorboz boy berganda jamshidni yodlar* Boy bo'lganda esa qochishni yodlar.

* * * Quruq supraga duo yo'q sendan menga davo yo'q. **** Ona bilan bola gul bilan lola. * * * Onaning ko'ngli bolada* bolaning ko'ngli dalada. **** Ota rozi hudo rozi* ona rozi payg'ambar rozi. * * * Qizi borning nozi bor. **** Qizi bor o'ylab gapirar* O'g'li bor kuylab gapirar. * * * Qush uyasida ko'rganini qiladi. **** Qizim senga aytaman* Kelinim sen eshit. * * *

Qizimning qaynonasi yomon* Mening - kelinim. **** Chiqqan qiz chig'iriqdan nari. * * * Epli kelin sepli kelin **** Araq ichgan * O'ziga kafan bichgan. * * * Kelinni kelganda ko'r* sepini yoyganda ko'r. **** Aroqho'r * o'ziga qonho'r. * * * Arpa qaerda pishsa * Chumchuq o'sha erda. **** Achchiq - dushman* aql - do'st. * * * Baliq chuqur joyni * Odam yaxshi joyni istar.

**** Barimtadan qo'rqqan mol yig'mas* Chigirtkadan qo'rqqan ekin ekmas. * * * Bekorga mushuk oftobga chiqmas. **** Befoyda so'zni aytma* Foydali so'zdan qaytma. * * * Befoyda o'g'irdan bo'sh kunda yaxshi. **** Bir anor ming bemorga da'vo. * * * Bir balosi bo'lmasa* Shudgorda quyruq na qilur. **** Bir qo'yning boshi ketguncha * Necha qo'chqorning boshi ketadi. * * * Biya o'lsa *qulun -yosh* Qulun o'lsa *ko'zing -yosh.

**** Bozorga kech bor* erta qayt. * * * Boylik o'zingga dushman. **** Bordan yuqar* boldan tomar. * * * Borib olsang - foyda* Keltirib berish qayda. **** Buromad bo'lmasa* daromad bo'lmas. Bo'yoqning yaxshisi - bo'zchining boyligi. * * * Gapirib pushaymon yegandan* Gapirmay dog'da qol. **** Go'sht shirinligini tashlasa* Og'ri o'g'riligini tashlar. * * * Daryo toshsa* quduqqa ne zarar.

**** Daromadga qarab buromad. * * * Dorining achchig'i yaxshi. **** Yomonga el bo'lguncha * Yaxshiga bel bo'l. * * * Yomondan naf kelsa* Keyinidan zarb kelar. **** Yegan bilmas* yedirgan bilar. * * * Yeganning yarasi tez bitar. **** Yomonning oshiga borguncha Yaxshining ishiga bor. * * * Yomonning oshnasi ko'p* Joniga foydasi yo'q. ****

Yomoning to'rida yotguncha Yaxshining bo'sag'asida yot. * * * Yomoning o'yini yomon* Buqaning - bo'yini. **** Yedirganga yem berar* Edirmaganga ne berar. * * * Yedirsang* yeyarsan * Kiydirsang* kiyarsan. **** Yomonning o'g'li bo'lguncha Yaxshining quli bo'l. * * * Yomoning xizmatini qilguncha* Yaxshining qurboni bo'l. **** Yomoning qo'liga berguncha* Yaxshining yo'liga ber. * * * Yoshligingda eksang terak Ulg'ayganda o'zingga kerak.

**** Irimchi irim etar Irimi qirin ketar. * * * Itni o'ldirganning o'zi ko'mar. **** Ishlaganing - menga O'rganganing - o'zingga. * * * Yo'qolib topilgan mol - o'lja Og'rib sog'aygan jon - o'lja. **** Kabob seli bilan. * * * Karvon o'tar* izi qolar. **** Kasalni mayiz emas Achchiq dori tuzatar. * * * Katta-katta gapirguncha Katta burda non tishla. ****

Keksa qassob tushiga Tunda mingta qo'y kirar. * * * Kengashda kenglik ko'p. **** Kengashli el kamimas. * * * Ketar kishiga yo'l yaxshi. **** Kirimga qarab chiqim. * * * Kishini ish ovutar* Kasalni - dori. **** Kulchali bola suyumli kelar. * * * Ko'z ko'radiyu - qosh sezmas. **** Ko'ngil uchun ko'z ber Yaxshilarga so'z ber. * * *

Ko'p gapirgan bozor Ko'p yugurgan ozor. **** Ko'p ko'rganning kuni ortiq. * * * Ko'p so'zlagan oz o'rganar. **** Ko'rga kecha kunduz barobar Ko'rganning ko'zidan ketmas. * * * Ko'rpa to'n bo'lmas O'ynash er bo'lmas. **** Ko'chada ko'p kishi* Kim bilan kimning ishi. * * * Lo'lining eshagini sug'or* pulini ol. **** Maraz bo'lsang* yong'oq ye* Qusung'a bo'lsang - qalampir. Ma'rakada teng bo'lmasa* Ta'rakada teng bo'lar.

**** Mol achchig'i -jon achchig'i. * * * Mol semirsa - foyda Odam semirsa - ne foyda. **** Moli yo'q deb erdan kechma* Cho'pi yo'q deb - yerdan. * * * Molni cho'pon tashlasa ham* egasi tashlamas. **** Nortuya - tuyalarning nori* Vakti kelsa* garimdori ham dori. * * * Oz bo'lsin soz bo'lsin Bedana bo'lsin*yog' bo'lsin. **** Yoz yomg'iri - ilon bilan chayon. * * * Yoz yomg'iri - qish ozig'i. * ***** ****

Yoz mevasi -qish hazinasi. * * * Yoz qoqisi -qishga dori. **** Yoz harakati -soz harakat. * * * Yozgi harakat-kuzgi barakat. **** Yozda boshi pishmaganing * Qishda oshi pishmas. * * * Yozda jarohat ko'rsang* Qishda rohat ko'rasan. **** Dalv kirdi-davr kirdi. * * * Yoz-yozil*qish -qisil degani. **** Bahorning bir kuni -yilga ta'tir. * * *

Yoz yomg'iri yondan o'tar Qish yomg'iri jondan o'tar. **** Ahman muzi dahmonday bo'lsa ham *qo'rqma Kuzning muzi ko'zguday bo'lsa qo'rq. * * * Bahorgi harakat- kuzgi barakat. **** Aqrabda(jo'xorini)sovuq urmasa* Oxratda ham urmas. * * * Ahman -dahman olti kun* Qahriga olsa qatti kun. **** Asad - rasamat. * * * Asad suvi -asal suvi. **** Asad kirsa *suv oqarar. * * * Asad *ekinlarni yasat.

**** Aziz momo olti kun* Qahri kelsa -etti kun. * * * Aziz momo olti kun* Qaltirasi-qatti kun. Sakransa -sakkiz kun* To'qransa -to'qqiz kun* O'qransa - o'n kun. **** Asadda oralab e* Sumbulada saralab. * * * Ayamajuz olti kun* Olti oy qishdan qattiq kun. **** Aqrab kelar hayqirab* Bola chaqasin chaqirib. * * * Aqrab keldi baqirib* Sovuqlarni chaqirib. **** Bedana tezotar bo'lsa* O'z boshini o'zi er.

* * * Bedananing "vit" degani -qochgani. **** Bo'ri bo'ronda quturar. * * * Zag'izg'on sog'ligidan o'lmas* suqligidan o'lar. **** Zag'izg'on chaqib to'q bo'lmas. * * * Zag'cha sigirdan qo'rqmas. **** Itda jiyan yo'q Baqada - qayin. * * * Itdan suyak ortmas* Mushukdan - bez. **** Ot - yigitning yo'ldoshi. * * * Ot - yigitning qanoti.

**** Toy otga etkazar* Ot - murodga. * * * Toy otga ergashadi* Qo'y - serkaga. **** Toyni toy deb ho'rlama* Erta indin ot bo'lar. * * * Tog' bo'risiz bo'lmas* To'qay arslonsiz. **** Tuya silkansa* eshakka yuk chiqar. * * * Chopqir ot - o'tkir pichoq. **** Etning yaxshisi - qazi* Itning yaxshisi - tozi. * * * Echki qo'y bo'lmas* Eshak - toy. ****

Yaxshi ot yod qoldirar Yomon ot lat qoldirar. * * * Yaxshi ot jonga sherik* Yomon ot - molga. **** Cho'pon bo'lsang* qo'yni boq* Moy toshsin choradan. It boqqanda* sirtlon boq* Qo'y oldirmas qo'radan. * * * El tinsa ham it tinmas. **** Etik kiysang* er bo'lasan Otga minsang* sher bo'lasan. * * * Yaxshi ot sho'rvasini orttirar* Yomon ot - qamchisini. **** Qalmoqa ot qoqilmas* Qoqilsa ham yiqilmas. * * * Qarg'a keldi* qish keldi.

**** Yaxshi ot -ko'pniki. * * * Yaxshi ot oyog'idan ozar. **** Jinga ishongan baxshini tinglaguncha * Chinga ishongan yaxshini tingla * * * Zo'rga ham zo'r bor. **** Ayol tilini ayol bilar. * * * Bahorgi jo'jani kuzda sana. Kelinni kelar yili sina. **** Bir ko'rgan yuz eshitgandan yaxshi. * * * Bir minarga ot berma. **** Birovga qolgan kun - tong otmagan tun. Birovning ishi - ko'ngilning hushi. * * *

Birovning ishiga sarotonda qo'l sovqatar. **** Bit ham bo'lsa - panoh. * * * Bozorim bozor emas* ovulim - bozor. **** Bozorning ota onasi yo'q. * * * Bo'ladigan bola boshdan ma'lum. **** Vorisning ham vorisi bor. * * * Gumon iymondan ayirar. * ***** ** Gumondor ko'ngildan gumon arimas. * * * Dalaning ko'kiga* odamning po'kiga ishonma. * ***** ** Dini boshqaning fe'li boshqa.

* * * Do'stim deb siringni aytma* Do'stingni ham siri bor. * ***** ** Do'stlik sinovda chiniqar. * * * Do'stni so'rab sina. * ***** * Yovni qora qochirar. * * * Yomg'irda ot tanlama* Hayitda - qiz. * ***** * Yong'oq mag'zin po'st tutar* Sirni - hushyor do'st. * * * Yong'oq ming yashar* Archa bilan teng yashar. * ***** * Yong'oq olsang* chaqib ol. Ipak olsang boqib.

* * * Jasurni - jangda* Donishmandni - g'azablanganda* Do'stni - muhtojlikda sina. * ***** ** Aynigan bo'lsa ham* butun bo'lsin. * * * Chirigan bo'lsa ham* o'tin bo'lsin. * ***** ** Arpa ekib bug'doy kutma. * * * Arpa ekkan arpa olar* Bug'doy ekkan-bug'doy. * ***** ** Boyga kelin bo'lguncha* Kambag'alga qiz bo'l. * * * Bug'doy bo'lsa *o'lchov topilar. * ***** ** Bo'lsa -obi* bo'lmasa - yobi. * * *

Yemayman degan kelin* Yendek hasipini er. * ***** ** Yo'ldagi ikki qushdan* Qo'ldagi bir qush yaxshi. * * * Yo'qni quvib* bordan ajralma. * ***** ** Ko'z ko'rar *qo'l ishlar. * * * Ko'zaning kuni bir kun. * ***** ** Kishanli ot - o'z oting* Tushovli ot - bo'sh oting * * * Mendan bu gunoh* Sendan u gunoh. * ***** ** Merosi bor murabbo yer. * * * Mijozingdan ayrilging kelsa * Nasiyaga mol ber.

* ***** ** Ming kulishning bir yig'isi bor. * * * Ming kun shahidlikdan* Bir kunlik tiriklik afzal. * ***** ** Ming Makka ziyoratidan* Bir ko'ngil imorat yaxshi. * * * Ming shirin nasihatdan bitta o'rnak yaxshi. * ***** ** Mingni chala bilgandan* Birni to'la bilgan yaxshi. * * * Mingtaning tusini bilguncha* Bittaning ismini bil. * ***** ** Mol oyog'in mol topar. * * * Mol egasiga o'xshamasa* harom o'lar.

* ***** ** Nasiya ema go'shtni * Teshib chiqar to'shtni. * * * Nasiya yemang etni* Qizartirar betni. * ***** ** Nasiya mol emas* Bergan musulmon emas. * * * Nasiya nonning ham kuyugi bo'lar* ham kesagi. * ***** ** Nasiya qaymoqdan naqd qatiq yaxshi. * * * Nasiya quyruqdan naqd o'pka yaxshi. * ***** ** Nasiyaga devona fotiha bermaydi. * * * Nasiyaga maymun o'ynamas. * ***** ** Nasiyadan ungani - tegirmondan chiqqani.

* * * Nasiyani o'g'ri chiqargan. * ***** * Nasiyaning o'n so'midan* Naqdning bir so'mi yaxshi. * * * Olisdagi otdan yaqindagi eshak afzal. * ***** * Olisdan arbalagandan ko'ra* Yaqindan to'rvalagan yaxshi. * * * Olisning oti o'zguncha* Yaqinning toyi o'zsin. * ***** * Olmadan - olma* dovchadan - dovcha. * * * Olmaning tagida olma yotar* Dovchaning tagida dovcha. * ***** ** Olov degan bilan o'g'iz kuymas. * * *

Orqadagi gap -oxurdagi yem. * ***** ** Pishmagan oshdan hom oshqovoq yaxshi. * * * Uzoqning bug'doyidan* Yaqinning somoni yaxshi. * ***** ** Uzoqning qozisi bo'lguncha* Yaqinning tozisi bo'l. * * * Uzoqqa tuzoq qo'yma. * ***** *** Falon yerda oltin bor* Borsang* paqir topilmas. * * * Chiqmagan bug'doyga o'tmagan o'roq. * ***** *** Chiqmagan terakka kelmagan laylak in qurar. * * * Yashirin narsa yetmish yilda topilar.

* ***** *** O'zganing mis qozonidan* O'zingning qora qozoning yaxshi. * * * O'zganing otidan* O'zingning eshaging yaxshi. * ***** ** Qorasi ko'ringanidan qoldim dema* Qo'lingga tegmaganni oldim dema. * * * Halovo degan bilan o'giz chuchimas. * ***** ** Avval kelgan ho'kiz* Suvning tozasini ichadi. * * * Avvalgi savdo -savdo* Keyingi savdo -g'avg'o. * ***** *** Barvaqt qilingan harakat * Hosilga berar barakat * * * Bahorgi beg'amlik -kuzgi pushaymonlik.

* ***** *** Bahorning bir kuni qishni boqar. * * * Bevaqt qichqirgan xo'rozning* Tojidan qon olinar. * ***** *** Besh kunim - hush kunim. * * * Bir kun burun sochsang* Hafta burun o'rasan. * ***** *** Bozordan qolgan bir kun qolar* Ekishdan qolgan bir yil qolar. * * * Bolta tushguncha* kunda dam olar. * ***** *** Bugungi ishni ertaga qo'yma. * * * Bultur edi kuygani* Endi keldingmi so'rgani.

* ***** *** Vaqillagan vaqtni o'tkazar* Qo'lidan naqdni ketkazar. * * * Vaqt aqchadir* G'ofil bo'lma* qochadir. * ***** *** Vaqt ketdi - baxt ketdi* Toji sari taxt ketdi. * * * Vaqt -omad. * ***** *** Vaqt tog'ni yemirar * Suv toshni kemirar. * * * Vaqt o'tgandan keyin* Qilichingni toshga chop. * ***** *** Vaqtdan yutding - baxtdan yutding. * * * Vaqt g'animat O'tsa - nadomat.

* ***** *** Vaqti yetsa qush ham bolasiga uya qurar. * * * Vaqti kelsa* fil sichqondan qo'rqar. * ***** *** Vaqtim bo'shga ketdi* Erim go'shtga ketdi. * * * Vaqting bor - naqding bor. * ***** *** Vaqting ketdi - baxting ketdi. * * * Vaqtli harakat - oxiri barakat. * ***** *** Gap - ko'p* ko'mir - oz* Gap - ko'p* umr - oz. Dardingning vaqti o'tsa Tabibdan o'pkalama. * ***** *** Dehqon bo'lsang* kuz hayda* Kuz haydamasang* yuz hayda.

* * * Yozda ishlamagan* Qisgda kesak yer. * ***** *** Yozda miyang qaynasa* Qishda qozoning qaynar. * * * Yozda uy joy qurmasang* Qishda balchiq kecharsan. * ***** *** Yozda mehnat qilsang* Qishda yeysan kishmish Yozda mehnat qilmasang* Qishda yeysan eski tirkish. * * * Yozda yuz yama* Qishda g'am ema. * ***** *** Yozni qo'yib qish dema* Qishga yarasha ishing bor. * * * Yoshligingda kiymakka qizg'anasan* Qariganda kiymakka uyalasan.

* ***** ** Yoqut bilan vaqt topilmas* Vaqt bilan yoqut topilar. * * * Jo'ja tovuq bo'lguncha* Kalxat ko'p kelar. * ***** ** Inson umri - daryo suvi. * * * Yo'qolgan oltin topilar* Yo'qolgan vaqt topilmas. * ***** ** Jo'ja kuzda sanalar. * * * Yoshligingda odatlansang* Qariganda ko'nikasan. Qariganda odatlansang* Ko'nikkuncha ko'milasan. * ***** *** Kech boshlagan kechikar. * * * Kechga tortgan ochga tortar.

* ***** *** Kechki ekinning xatari ko'p. * * * Kechning hazinasidan* Ertaning nasibasi yaxshi. * ***** *** Muzdan o'tsang* oldin o't* O'yilguncha o'tarsan. * * * Nonni tandirning qizig'ida yop. * ***** *** Ovchi kechiksa ov ketar. * * * Oldin otlangan manzilga oldin borar. * ***** *** Oting borida yo'l tani* Esing borida el tani. * * * Osh kutsa ham* ish kutmas. * ***** *** Oqsoq qo'y tushdan so'ng ma'raydi.

* * * Og'am - olguncha* Yangam - yeguncha. * ***** ** Temirni qizig'ida bos. * * * Umr-ariqdan oqqan suv. * ***** ** Umr temir bo'lsa ham bir eriydi. * * * Umr - o'tkinchi mehmon. * ***** *** Uch kun barvaqt bir kun yutar. * * * Chiroying borida chinoringni top. * ***** *** Ekinni erta yiqqan xirmon qilar* Kech qolgan armon qilar. * * * Ekinni erta ekkan*

Hosilni erta o'rar. * ***** *** Erta turgan ish bitirar* Kech turgan ko'p turtinar. * * * Erta turgan horimas. * ***** *** Ertaga osh qolsa - davlat* Ish qolsa - mehnat. * * * Ertagi savdoning dahshat og'irligi bor. * ***** *** Ertalabki vaqt - naqdgina baxt. * * * Ertalabki ish - Ko'ngilni qilar hush. * ***** *** Esing borida el tani* Kuching borida yer tani. * * * O'tgan vaqt yo'qolgan oltindan qimmat.

* ***** *** O'tgan kun topilmas* Kelar kun sotilmas. * * * O'tgan umr - otilgan o'q. * ***** *** Qurbaqa ham vaqti bilan qurullar. * * * Har bir ishning vaqti bor* Vaqt bilaganing baxti bor. * ***** *** Har meva o'z vaqtida pishar. * * * Har narsa o'z vaqtida yarashar. ** ***** ** Amirning oshidan *faqirning mushti yaxshi. * * * Beva hotining tushiga er kirar* Kambag'alning tushiga -yer. ** ***** ***

Bevaga bozor bo'lmas* etimga hayit. * * * Bedavlat bozorga borsa* Shum habar keltirar. ** ***** *** Bedavlatdan osh qochar. * * * Bedavlatlik bo'lgam so'ng qarindoshlar g'ash bo'lur badavlatlik bo'lgan so'ng Begonalar do'st bo'lur. Bedavlatning noni yarim. ** ***** *** Bepul bozorga borguncha* Kafan olib mozorga bor. * * * Bechoraning daryo to'pig'idan kelmas. ** ***** *** Bir bog' beda-bir tanga Baytal boqmoq osonmi botmon bug'doy -yuz tanga Hotin olmoq osonmi. * * * Bozorda baro bor* Puling bo'lmasa* nari bor.

** ***** *** Boy boy uchun tirashar* Kambag'al kambag'alga bo'lishar. * * * Boy bo'lsang *kunda hayit *kunda to'y* Yo'q bo'lsang *kunda hasrat* kunda o'y. ** ***** *** Boy kiysa qulluq bo'lsin. Kambaga'l kiysa -qaydan olding? * * * Boyning ko'zi nonda* kambag'alning ko'zi imonda ** ***** *** Boy to'y tuzar* kambag'alning to'yini buzar. * * * Boy qo'shningdan so'raguncha* Yo'q uyingni ahtar. ** ***** ** Boyga nehmon bo'lsang* baqirasan* Kambag'alga mehmon bo'lsang* kekirasan. * * *

Boydan amr bo'lsa* Boyvuchchadan hamir bo'lar. ** ***** ** Boydan qarzing uzulguncha* bo'yning uzilar. * * * Boyning bir yo'qligi ochning bir to'qligi. Boyning bojasi ko'p qulning ho'jasi. ** ***** *** Boyning ko'zi -honda* G'aribning ko'zi -nonda. * * * Boyning moli ardoqli* Yo'qning joni. ** ***** *** Boyning xotini bo'lguncha* Kambag'lning kovushi bo'l. * * * Boyning o'g'li kelsa - to'rga* Kambag'alning o'g'li kelsa go'rga. ** ***** **** Boyning o'g'li -hangamachi*

Yo'qning o'g'li -dangamachi. * * * Boyning qizi sepi bilan* Yo'qning qizi - ko'rki bilan. ** ***** *** Bor brogan joyida toyadi* yo'q topgan joyida to'yadi. * * * Borga - bozor* yo'qqa - gulzor. ** ***** *** Borga - bor dunyo* Yo'qqa - tor dunyo. * * * Borga yetti kun hayit* Yo'qqa - bir kun. ** ***** *** Borga - mumlik. Yo'qqa - shumlik. Bordan - davlat* Yo'qdan - mehnat. ** ***** **** Bu dunyoning xo'rligi - Kissangda pulning yo'qligi.

* * * Bulutning qadri yo'q* oy yonida* faqirning qadri yo'q* boy yonida. ** ***** **** Yengi yo'qning tengi yo'q. * * * Yerga tushgan yetimniki. ** ***** **** Yesirning yetmish yerda kasri tegar. * * * Yetim boy bo'lmas. boy bo'lsa ham boyvachcha bo'lmas. ** ***** **** Yetim o'z kindigini o'zi kesar. * * * Yetim o'g'lon it bo'lar* Yoqasi to'la bit bo'lar. ** ***** **** Yetim bola yetti yilda uyaltirar. * * *

Yetim o'z ishini o'zi qilar* Kishi minnatini eshitar. ** ***** **** Yetim qizga yelpig'ich chikora. * * * Yetim qizdan yetim xotin yaxshi. ** ***** **** Yetim qizning yetmish onasi bor. * * * Yetim qizning yangasi ko'p. ** ***** **** Yetim qo'zi asrasang Og'zi burning yog' bo'lar Yetim bola asrasang Og'zi burning qon bo'lur. * * * Yetim qo'zi sutga to'ymas. ** ***** *** Yetimning yegani - yelim* ichgani - iring. * * * Yetimning yegani - zahar*

Kiygani - kafan. ** ***** *** Yetimning joni yetti. * * * Yetimning ko'ngli yarim. ** ***** **** Etimning otasi - yetti. * * * Etimning otasi ko'p. Joniga foydasi yo'q. *** ***** **** Bekengash ishning pushoymoni ko'p. * * * Behuda urinsang *poyoni bo'lmas* O'ylanib qilsang *ziyoni bo'lmas. *** ***** **** Bir kuni oshiqqandan. Qirq kun aql qochar. * * * Bir kunlik yo'lga chiqsang* Bir haftalik oziq ol.

*** ***** **** Bir tup tok eksang *bir tup tol ek. * * * Birovga maslahat qil* O'z bilganingdan qolma. *** ***** **** Bozor borsang *avval oqshomdan taraddud ko'r. * * * Bo'yga qarab to'n bich. *** ***** **** Inson qilolmaydigan ish yo'q. * * * Insonning joni-toshdan qattiq* Ko'ngli- guldan nozik. *** ***** **** Ip ingichka eridan uzilar. * * * Ipni ipga qo'shsang *arqon bo'lar* it engganini talar. *** ***** ****

It egasiga suyanib huradi. * * * It hursa ham *oy seskanmas. *** ***** **** Yigit qo'lin tengi yo'q. * * * Yigitga yo zar kerak *yo-zo'r. *** ***** **** Yigitning zo'ri yer ochar. * * * Yo'lbars qirqqa kirsa ham*eyishi -ang* Qarg'a mingga kirsa ham *eyishi -go'ng. *** ***** *** Kalit qulfdan kuchli. * * * Katta darahtning soyasi ham katta. *** ***** **** Kemali kelsa *qayiqli qochar. * * * Kuchi etmagan to'g'anoq solar.

*** ***** **** Kuchi yo'q kurak sindirar. * * * Ko'z etmagan joyga so'z etar. *** ***** *** Ko'z yoshi toshni eritar. * * * Ko'ngil qanoti osmondan katta . *** ***** *** Ko'p botirdan yov ketar* Ko'p chechandan dov ketar. * * * Ming daraxtning boshini bir bolta chopar. *** ***** **** Ming qarg'a bir kesak. * * * Misgarning ming urgani* Bosqonchining bir urgani. *** ***** ****

Moli borning holi bor. * * * Molsiz kishi - jonsiz kishi. *** ***** **** Odam toshdan qattiq* Paxtadan - yumshoq. * * * Ozman ho'kiz ozidan qo'rqib novvosga ergashar. *** ***** **** Oy yorug'i - olamcha* Sham yorug'i - ayvoncha. * * * Oyni etak bilam yopib bo'lmas. *** ***** **** Ola qo'zan olg'ir bo'lsa ham* arslon bo'lolmas. * * * Ola to'g'anoq olg'ir bo'lsa ham*qarchig'ay bo'lmas. *** ***** **** Olomondan qochgan qutulmas. * * *

Oriq otga qamchi ham yuk. *** ***** **** Ota qarg'ishi- yo'q* Ona qarg'ishi -do'q. * * * Otang bilan maqtanma* Oting bilan maqtan. *** ***** **** Otang erdir* Sen ham erdek qiliq qil. * * * Otdan otning chopishi ortiq* Er yigitning topishi ortiq. *** ***** **** Oti yo'q toy qo'shar* Quroli yo'q asir tushar. * * * Otning bari tulpor bo'lmas* Qo'shinning bari shunkor bo'lmas. *** ***** **** Otning odimi katta* Tuyaning - tovoni. * * *

Oftobni qo'l bilan yashirib bo'lmas. *** ***** **** Pul -belga quvvat*toj -boshga. * * * Pul zamburning nishini qaytarar. *** ***** *** Sichqon nazarida mushukdan zo'r maxluq yo'q. * * * Sichqon mushuk arslon ko'rinar. *** ***** **** Sichqon o'limi - mushukning o'yini. * * * Sichqonning qarg'ishi mushukka o'tmas. *** ***** **** Terak terakni yiqar. * * * Til bilan tikan tortib bo'lmas. *** ***** ****

Tirnog'i bo'lmasa* yo'lbars ham ojiz. * * * Tovuqning uchgani tomgacha. *** ***** **** Tomchi tosh teshar. * * * Tomchiga tosh chidamas. *** ***** **** Tosh tushgan yerida og'ir. * * * Tog'ni zanjir ocholmas* Dengizni qayiq buzolmas. *** ***** **** Tuya cho'ksa* tuki qolar* Agar o'lsa yuki qolar. * * * Tuyani shamol uchirsa* Echkini osmonda ko'r. *** ***** **** To'qmoq kuchli bo'lsa* Yung qoziq yerga kirar.

* * * Uyqu arslonni ham yiqitar. *** ***** **** Uyqu o'lim bilan teng. * * * Uyqu uyquning sherigi. *** ***** **** Uyurni shamol uchirsa* Do'ppingni osmonda ko'r. * * * Chayon cho'qqa tushsa* O'z nishini o'ziga sanchar. *** ***** **** Chimxo'r xo'kiz ochdan o'lar. * * * Elning kuchi - ellik botmon. *** ***** **** Er bor yerda zo'r bor. * * * Er yigitning quvvati - el quvvati.

*** ***** **** Echkiga jon qayg'usi* Qassobga mol qayg'usi. * * * Eshakning yugurigi - otning oqsog'i. *** ***** **** Qaynab turgan buloqni* Kuch bilan to'sib bo'lmas. * * * Qaysi butaga o't tushsa* O'zi yonib* o'zi kul bo'lar. *** ***** *** Yukning og'irini nor ko'tarar. * * * O'z joyida laycha ham sher. *** ***** *** Yukning og'irini nor ko'tarar. * * * O'z joyida laycha ham sher. *** ***** **

Qalam kuchi farmon bilan* Qilich kuchi darmon bilan. * * * Qalam qilichdan o'tkir. *** ***** ** Qalamning ishini qilich qilolmas. * * * Qalamning uchi - qilichning kuchi. *** ***** ** Qarzdor - qahri xudo. * * * Qirq igna bir juvoldiz bo'lmas. *** ***** *** Qurolda qirq kishining kuchi bor. * * * Quroli yo'q asir tushar. *** ***** *** Qurol - yaroqsiz sarboz - Dumsiz * oyoqsiz g'oz. * * *

Qo'y qarg'ishi bo'riga o'tmas. *** ***** *** Ayb yilda emas *mehnatda. * * * Aravani ot tortar Ko'lankasin it. *** ***** *** Ari zahrini chekmagan bol qadrini bilmas. * * * Ariq qazimasang ekinga suv chiqmas. *** ***** *** Arg'umog'im hirtak otdi* Loyni ko'rib tappa yotdi. * * * Ahtargan topar. *** ***** *** Ahdi borning baxti bor. * * * Ahd qilgan baxt topar* Baxt yalqovga begona.

*** ***** *** Baxtingga ishonma* qo'lingga ishon. * * * Bekor o'tirguncha* bekor ishla. *** ***** *** Bekordan xudo bezor. * * * Bekorchidan bemaza gap. *** ***** *** Bekorchidan el bezor* so'zidan ko'ngil ozar. * * * Bekorchilik - bemazachilik. *** ***** *** Bekorchining beti yo'q Qozon osar eti yo'q. * * * Bekorchining hunari g'iybat. *** ***** *** Beli bog'liqning tili bog'liq.

* * * Bemaza qovunning urug'i ko'p. *** ***** *** Bemehnat hikmat yo'q. * * * Bermas tangridan xormas ovchi olar. *** ***** *** Bersang olasan - eksang o'rasan. * * * Betashvish bosh qayda* Mehnatsiz osh qayda. *** ***** ** Bilak kimniki bo'lsa* kiygiz shuniki. * * * Bir ezma topadi* bir -kezma. *** ***** ** Bir qo'llab eksang* Ikki qo'llab yig'asan. * * * Birni birov beradi*

Ko'pni-mehnat. *** ***** *** Birov uchun birov qozon osmas. * * * Birovning bergani-ko'rgilik* Mehnatning bergabi -to'ygulik. *** ***** *** Bozoringni o'zing qil* Tegirmoningni o'zing tort. * * * Bor - bor ishda bor* ishlamagan nonga zor. *** ***** **** Boqsang bog' - boqmasang tog'. * * * Bog' jamoli - bog'bondan. *** ***** **** Bog'bonga tog' yarshmas* biyobonga -bog'. * * * Bog'i borning baxti bor.

*** ***** *** Bog'ni boqsang bog' bo'lar* Botmon dahsar yog' bo'lar. Boqimsiz bog' tog' bo'lur* Yurak - bag'ring dog' bo'lur. * * * Mehnat - mehnatning tagi rohat. *** ***** *** Mehnat qilsang - rohat topasan. * * * Mehnat qilib topganing* Qandu-asal totganing. *** ***** *** Ish - ishtaha ochar* Dangasa - ishdan qochar. * * * Mehnat qilsang gar elga* Yetarsan niyatga. *** ***** *** Ko'z qo'rqoq* qo'l botir. * * * Yer haydasang kuz hayda*

kuz haydamasang yuz hayda. *** ***** **** Tilni ot bilan ham quvib yetib bo'lmaydi. * * * Chumchiqdan qo'rqqan tarig' ekmas. *** ***** **** Tiling birla ko'ngling bir bo'lsin. * * * Yaxshi-so'z ham yomon so'z ham tildan chiqadi. *** ***** **** Til bilganni - el bilar. * * * Til - be suyak. *** ***** **** Til - dilning kaliti. * * * Tilingni tiy tishing sinmasin. *** ***** ****

Oz gapir - soz gapir. * * * Jahl chiqsa aql ketadi. *** ***** **** Asragan ko'zga cho'p kirar. * * * Asragan qo'l sinar. *** ***** **** Asrayman desa balo yo'q* O'laman desa - davo. * * * Bandaning boshi - Ollohning toshi. *** ***** **** Betda yurgan bo'riman. Nasibamdan ko'raman. * * * Beshikdagi bolaning bek bo'lishini kim bilar. *** ***** **** Bir mix - bir nag'alni Bir nag'al bir otni tutar. * * *

Bir to'lgan bir sochilar. *** ***** *** Boshga tushganini ko'z ko'rar. * * * Bo'rkni tashlab bo'ridan qutilib bo'lmas. *** ***** *** Ayol degan palaxmon toshi Qayerga otsa o'sha yerga tushar. * * * Asov otni taqa to'xtatar. *** ***** **** Daryoga ot solmasdan avval kechuvni top. * * * Jumadan umiding bo'lsa* Payshanbadan harakat qil. *** ***** **** Zamona kelmay qirindan* G'amingni ye burundan. * * * Iyasi kelsa* biyasini ber.

*** ***** **** Kuzning kelishini yozda belgila. * * * Eshik ochiq bo'lsa ham so'rab kir. *** ***** *** Odob seni ko'rkingdir* ham quvochu-bahtingdir. * * * Avval salom *ba'daz kalom. *** ***** *** Amri padar arshdan a'lo. * * * Bir kattani bil* Bir kichikni bil. *** ***** *** Bola - aziz* odobi undan aziz. * * * Bolaning erkasi - bitning sirkasi. *** ***** **** Bosh bo'lmagan uyda* Otasi turib o'g'li so'zlar.

* * * Yolg'iz bolaga indamasang* ko'payar. *** ***** **** Inson - odobi bilan* Osmon - oftobi bilan. * * * Kattaga katta bo'l* Kichikka - kichik. *** ***** **** Kattaga salom ber* Kichikka - kichik. * * * Kattada izzat yo'q* Kichikda xizmat yo'q. *** ***** **** Katta izzatda - Kichik xizmatda. * * * Kattani katta desang* o'zidan ketar* Kichikni katta desang* kattaga yetar. *** ***** **** Kattaning hurmati- qarz *

Kichikka salom -farz. Ko'p o'ynagan bola El ko'zida ola. * * * Odob bozorda sotilmas. *** ***** **** Odob-kishining zebu-ziynati. * * * Odob-oltindan qimmat. *** ***** *** Odob-peshada* Gunoh -teshada. * * * Odobli bola elga manzur. *** ***** *** Odobli kelining supurgisi hashak ostida turar. * * * Odobli o'g'il - ko'kdagi yulduz* Odobli qiz -yoqadagi qunduz. *** ***** **** Odoblilik belgisi- Eshilib salom bergani.

Yaqinlilik belgisi - Kelib-ketib turgani. * * * Odobni beodobdan o'rgan. *** ***** **** Odobning boshi - til. * * * Odobsiz betga chopar. *** ***** **** Oltin olmay *odob ol* Odob oltin emasmi. * * * Onangga boshingni ham qil* Otangga gapingni kam qil. *** ***** *** Onasi maqtagan qizni olma Yangasi maqtagan qizdan qolma. * * * Ota bo'lish oson* Odob berish qiyin. *** ***** *** Ota oldida kek urma*

Odobingga chek urma. * * * Ota oldidan o'tma* Odob oldidan ketma. *** ***** **** Osh kattadan* suv kichikdan. * * * Otang bolasi bo'lma* Odam bolasi bo'l. *** ***** **** Otang ta'zirini olmay desang* Odam ta'sirini ol. * * * Otasi tentakning biri tentak Onasi tentakning bari tentak. Post by Kumushbibi on *** ***** *** Yaxshidan doim olmasang o'rnak* hayotda qolasan bo'lib po'stak. Kutganga kun uzoq... Post by Shoir on *** ***** ** Avval - bahor* oxir - xazon. - - - - - - - - - - -

Yaxshi yo'lda yo'ldosh ko'p. Post by Shoir on *** ***** *** Tirikligida siylamasang* o'lganida yig'lama. - - - - - - - - - - - To'yning "bo'ladi-bo'ladi"si qiziq. ** ***** **** Do'stsiz boshim Tuzsiz oshim. * * * Yig'latib gapirar* Dushman kuldirib. ** ***** **** Do'sting mingta bo'lsa ham oz Dushmaning bitta bo'lsa ham ko'p * * * Do'stningni kimligini ayt kimligini aytaman. ** ***** **** Do'st bilan obod uyning gar bo'lsa uvayrona ham Do'st qadam qo'ymas ekan vayronadir koshona ham. * * * Hisobli do'st ayrilmas.

** ***** **** Do'stlik rishtasi boylik bilan o'lchanmas. * * * Dushmaningni paxta bilan sila. ** ***** **** Ayolning o'ttizga kirgani - O'tin bo'lgani. * * * Aldashga bola yaxshi* Xudo ursine momoni. ** ***** **** Arslon qarisa quyrug'uni o'ynar. * * * Beshik bolasi-bek bolasi. ** ***** **** Beshikdagi besh turlanar* qayoqqa bursang* shunga o'rganar. * * * Yo'rg'a minsang ham* yo'ldoshli bo'l. ** ***** ****

Yo'rg'a mingan yo'ldoshidan ayrilar* Ko'p yashagan qurdoshidan ayrilar. * * * Yo'rg'alikka yo'ldosh bo'lma. ** ***** **** Olis yo'l otni sinar* Og'ir yo'l mardni sinar. * * * Sipohi bilan do'st bo'lma* Yomon bilan - yo'ldosh. ** ***** **** Yurgan daryo* o'tirgan - bo'yra. * * * Yurgan oyoq yo'l topar. ** ***** **** Yurgan oyoqqa yo'rg'a yo'liqar. * * * Yurganing yo'li ko'payar* O'tirganing - uyi. ** ***** **** Yurganing yo'li o'tar*

O'tirganing kuni o'tar. * * * Yurishdan avval yo'l ahtar. ** ***** *** Yaxshi yo'lda yo'ldosh ko'p. * * * Yaxshi yo'ldosh yo'lga boshlar. Yomon yo'ldosh yo'lga tashlar. ** ***** *** Yaxshi libos - oroyish* Yaxshi yo'ldosh - osoyish. Ham sayohat* ham tijorat. ** ***** *** Hunar bilgan och qolmas* Yo'l tanigan kech qolmas. * * * Yo'rg'a mingan yo'ldoshidan ayrilar* Ko'p yashagan qurdoshidan ayrilar. ** ***** **** Yurgan yo'l kezar* O'tirgan yer chizar. * * *

Yurgan yo'ldan topadi* O'tirgan qaydan topadi. ** ***** **** Yurgan oyoq yo'l topar. * * * Hunar bilgan och qolmas Yo'l tanlagan kech qolmas. ** ***** **** Bir qiz erga tegsa * Qirq qiz tush korarmish. * * * Birini bergan yuzni ham berar. ** ***** *** Birni eksang* o'nni olasan. * * * Bu yil izi bo'lsa* Kelar yil qo'yning o'zi. ** ***** *** Bugun - yupun * ertaga - butun. * * * Vodiy suvi kechiksiz bo'lmas.

** ***** **** Gado bir kechada necha boyir. * * * Dard bergan Ollohim davosin ham berar. ** ***** **** Dard boshqa* ajal - boshqa. * * * Daryo baliqsiz bo'lmas* Tog' - kiyiksiz. ** ***** **** Yov ketsa* yovin ochilar. * * * Yozga chiqsang* jon o'lmas. ** ***** **** Yomon kun yaxshi bo'lar* Yomon odam yaxshi bo'lmas. * * * Yomon kun yaxshi bo'lar* Uyalmagan baxshi. ** ***** ****

Yotib qolguncha otib qol. * * * Ikki orzu bir topilmas. ** ***** **** Kuldan tepa bo'lmas* Qumdan qo'rg'on. * * * Ko'rning tilagi - ikki ko'z. ** ***** **** Mozorga o'lik kelmasa* go'rkov ketmonini chalar. * * * Mol toas yigit bo'lmas* O'g'il toast ayol bo'lmas. ** ***** **** Oyning o'n beshi qorong'u bo'lsa* O'n beshi - yorug'. * * * Oldirgan otasini qo'yning axtarar. ** ***** **** Ot o'rnini toy bosar.

* * * Ochilgan - so'lar* yig'lagan - kular. ** ***** **** Poygachining ko'zi - g'ovda. * * * * Otasi qulon otolmaganning* Bolasi quyon otolmas. ** ***** **** Otim ketsa toycham bor* To'nim ketsa* parcham bor. * * * Puli yo'q hamyon tikar. ** ***** **** Suvda oqqan hasga yopishar. * * * Suvsaganga sarob suv bo'lib ko'rinar. ** ***** **** Suvsoqning uyi - suvda. * * * Talabli yerga nur yog'ar.

** ***** **** Tirmashgan tog'dan oshar. * * * Tilak bo'lsa* bilak chidaydi. ** ***** **** Bermasa ham* boy-yaxshi* Emasang ham* moy-yaxshi. * * * Bir tariqdan bo’tqa bo’lmas. ** ***** **** Bir tovuqqa ham don kerak* ham suv. * * * Bir kishiga quyon chorig'i ham chidar. ** ***** *** Akangda bo’lsa* so’raysan* Uyingda bo’lsa* yalaysan. * * * Arpa yegan ot o’ynar Makkay yegan sot o’ynar. ** ***** ***

Balig’i yo’q ko’li qursin* Qiyig’i yo’q cho’li qursin. * * * Birdan ikki yaxshi* Ikkidan uch yaxshi. ** ***** *** Bozorda birov baxtini sotar* Birov - raxtini. * * * Boy bo'lib boltasi yo'q* Gadoy bo'lib - xaltasi. ** ***** **** Bor - baqirar* Yo'q - chaqirar. * * * Bor belgisi osh bilan. ** ***** **** Bor - bilimtoy* Yo'q - horimtoy. * * * Bor bolasiga yetti osh berar. ** ***** ****

Bor "bor" desa - topilar* Yo'q "bor" desa - chopilar. * * * Bor maqtansa* yarashar* Yo'q maqtansa* adashar. ** ***** *** Bor - so'yilar* Yo'q - o'yilar. * * * Bor yarashtiradi* Yo'q talashtiradi. ** ***** *** Bor o'xshatar* Yo'q qaqshatar. * * * Bor qarindosh - qarindosh* Yo'q qarindosh - ziyondosh. ** ***** *** Borlik yumush keltirar* Yo'qlik - urush. * * * Borlik yarashtirar* Yo'qlik qarashtirar.

** ***** ** Borning bolasi mol deb turar* Yo'qning bolasi - non. * * * Borning bor degani - botmon. ** ***** ** Borning boshi og'ir* Yo'qning - qorni. * * * Borning olasi ko'p* Yo'qning - berasi. ** ***** ** Botqoqning kengligi qurbaqaga yaxshi. * * * Buxoroda moli borning ko'ngli to'q. ** ***** *** Bo'ri bo'lsin* to'q bo'lsin. * * * Gado to'ydi - qayqaydi. ** ***** ***

Gapning kaltasi* Arqonning uzuni yaxshi. * * * Don to'kis - chorva to'kis* Chorva to'kis - el-yurt to'kis. ** ***** *** Dunyoning ishi - miri kam ikki. Er to'ygani - el to'ygani. * * * Yog' ye* yalang'och yot. ** ***** *** Zo'rayganga xudo bor* So'm temirga bolg'a. * * * Igna bilan quduq qazib bo'lmas. ** ***** *** Igna o'z teshigini tikolmas. * * * Igna o'tgan joydan ip ham o'tar. ** ***** *** Ignaning ishini nayza qilolmas.

* * * Ignaning chizig'i bor* Ipning - uzug'i. ** ***** *** Iyirli yerda ot o'lmas. * * * It ham o'z ko'chasida o'zini sher bilar. ** ***** *** Yig'lamoqni mozor boshida ko'r. * * * Yo'qni yo'ndirib bo'lmas* Qushni - qo'ndirib. ** ***** *** Yo'qchillik mard qo'lini bog'lar. * * * Yo'qchillik toshdan qattiq* Go'ngdan sassiq. ** ***** *** Yo'qqa yugruk yetolmas. * * * Yo'g'on cho'zilar*

Ingichka uzilar. ** ***** *** Yo'g'onni yo'yib ye* Ingichkani cho'zib ye. * * * Kichik kalit katta uyni ochar. ** ***** *** Ko'zing borida ko'rib qol* Oyog'ing borida yurib qol. * * * Ko'rpangga qarab oyoq uzat. ** ***** **** Loydan holva ajratib bo'lmas. * * * Maqtanishga musofirchilik yaxshi. ** ***** **** Moy aynisa* tus solar* Tuz aynisa* ne solar. * * * Mollining moli o'lar* Molsizning nesi o'lar.

** ***** **** Musofirga qiz berma * Shahri - ikki* ko'ngli ikki. * * * Mushuk yo'g'ida sichqon tepaga chiqar. ** ***** *** Uyquning tinchi yaxshi * O'limning -kechi. * * * Urushsiz uy yo'q* Azobsiz -go'r. ** ***** *** To'ylikning to'ycha tashvishi bor* O'likning uycha tashvishi bor. * * * Mushukka qanot bitsa* Sichqon zoti quriydi. ** ***** **** Atala bo'lsa ham to'y bo'lsin. * * * Yomg'ir yog'sa* to'yning ho'l bo'lar* Otang o'lsa* uying cho'l bo'lar.

** ***** **** Kafan kiygan ketar* Kebanak kiygan kelar. * * * Kelinning keldisi yaxshi* To'yning bo'ldisi yaxshi. ** ***** **** Ketgan kelar* Ketmonlangan kelmas. * * * Mozorga tushgan tirik chiqmas. ** ***** **** O'grigandan uzilgan yomon. * * * Siyrak elak kunda kerak* Paxta elak to'yda kerak. ** ***** **** Tirikligida siylamasang* o'lganida yig'lama. * * * To'y siltovi bilan to'n bitar. ** ***** ****

To'y - to'nliniki. * * * To'yga borsang* burun bor* Burun borsang* o'rin bor. ** ***** **** To'yga borsang to'yib bor* Yomonliging qo'yib bor. * * * To'yga borsang to'yib bor* To'y to'ningni kiyib bor. ** ***** **** To'yga qo'shiq yarashar* Azaga - yig'i. * * * To'yganga -to'y* to'ymaganga - tomosha. ** ***** **** Baliqning tirikligi suv bilan* Odamning tirikligi odam bilan. * * * Bekorga zo'r berma* beling sinar. ** ***** ****

Baliqning ham sakkiz qanoti bor. * * * Bozorning qopqasi yo'q* Ovulning - eshagi. ** ***** **** Bol sotgan barmog'ini yalar. * * * Bor - boricha* yo'q - holicha. ** ***** **** Bor bo'lsa - kabob* Yo'q bo'lsa - javob. * * * Borida - kuldiring-kuldiring* Yo'qlig'ida qarab o'tiring. ** ***** **** Borida pora-pora* Yo'qg'ida men bechora. * * * Borida - chiliq-chiliq* Yo'qg'ida -quruqchilik. ** ***** *** Borida tiqa-tiqa*

Yo'qg'ida - siqa-siqa. * * * Borida - hotam* Yo'qg'ida - motam. ** ***** *** Boringga qarab bozor qil. * * * Borini yo'q desa bo'lmas* Yo'qni yo'nib bo'lmas. ** ***** *** Borning qozoni - biqir-biqir* Yo'qning qozoni - tiqir-tiqir. * * * Bog'ni boqsang* bog' bo'lur* Botmon dahsar yog' bo'lur. ** ***** *** Bo'sh quduq shudring bilan to'lmas. * * * Daraxt tomiridan suv ichar. ** ***** **** Dardi borning darmoni yo'q.

* * * Devonachilikka ham qirq tanga dastmoya kerak. ** ***** **** Dunyoni suv bossa* O'rdakka ne g'am. * * * Yem berib boqqan otga* Qamchining keragi yo'q. ** ***** **** Yor yordan xarob* Yor mendan xarob. * * * Jom bo'lsa* jahon topilar. ** ***** **** Jon bo'lsa* jonon topilar* Osh bo'lsa - qozon. * * * Joni borning dami bor. ** ***** **** Ikkovga bitta ishton* Qanday chiqamiz qishdan. * * *

Yo'l ko'rmagan yo'lda ozar* Kun ko'rmagan kunda ozar. ** ***** **** Yo'qlik nima yedirmas* To'qlik nima dedirmas. * * * Kalta ip qurlovga yetmas. ** ***** *** Kepak yegan it yugurik bo'lmas. * * * Keragingni kunda yig'. ** ***** *** Kosa bersang to'la ber* Nimkosadan bezorman. * * * Kosov uzun bo'lsa* qo'l kuymas. ** ***** *** Kuzning qozoni quyuq qaynar. * * * Ko'zi to'qning o'zi to'q. ** ***** **** Ko'hnasi yo'qning tozasi yo'q. * * * Molga bersang soz yemish* Boqar seni yozu qish. ** ***** **** Moling semiz - davlating egiz. * * *

Molli odam - moyli odam. ** ***** **** Mullajiring jiringlamasa* Odam diringlamas. * * * Nari yot - beri yot - to'shak torligi. ** ***** **** Non mo'lligi - el to'qligi. * * * Oyoqda etiging tor bo'lsa* Dunyo kengligidan ne foyda. ** ***** **** Oz bilganing chalasi ko'p. * * * Ozdan - oz* ko'pdan ko'p. ** ***** **** Oziqlangan yer* To'ydiraman der. * * * Oziqli ot horimas* Horisa ham orimas. ** ***** **** O'zg'in otning ozig'i kam. * * * Oriq semirar* Och to'yinar. ** ***** **** Ot oriqlikda ko'rimsiz* Qiz - yetimlikda. * * * Ot to'rvadan qariydi. ** ***** **** Ot o'lsa* it quturar* Eshak o'lsa - bo'ri. * * * Otni yem bilan hayda. ** ***** **** Och uyda qatiq uyumas. * * * Och qorinda non turmas. ** ***** **** Oshiq o'ynagan - arzonchilik*

To'piq o'ynagan - to'qchilik. * * * Palaxmon tosh tushgan yerida o'gir. ** ***** **** Pichoq qancha o'tkir bo'lsa ham* O'z sopini kesolmas. * * * Pishirgani topilsa* Oshirgani topilar. ** ***** **** Pul bo'lsa* changalda sho'rva. * * * Pul tilni biyron* dastni daroz qilar. ** ***** **** Puli borlar - yo'rg'a-yo'rg'a* Puli yo'qlar - zo'rg'a-zo'rg'a. * * * Puli borning og'zi o'ynar* Puli yo'qning ko'zi o'ynar. ** ***** **** Puli borning ishi o'ng. * * * Pulim* Pulim bo'lsa*kimlar bo'lmaydi qulim. ** ***** **** Pulim bo'lsa hamma qulim* Tog'u tosh ham ochar yo'lim. * * * Pullik bitar* pulsiz yitar. ** ***** **** Pullik - botir* pulsiz -yotir. * * * Pullikka - kabob* bepulga - dardi kabob. ** ***** **** Pulning bir uchi bilakda* Bir uchi - yurakda. * * * Ro'za - nomoz to'qlikda* Joyini topar yo'qlikda. ** ***** *** Sakson biya* sakkiz tuya* Sepli qizning qalini.

* * * Sart boyisa* tom yopar* Osha boyisa* ochib yopar. ** ***** *** Sag'irga sakkiz kun hayit. * * * Sahroda bo'lguncha shaharda bo'l* Shaharda bo'lmasang* badarg'a bo'l. ** ***** **** Semiz oriqlaguncha* oriq o'lar. * * * Semizning oyog'i sakkiz. ** ***** **** Singan qo'l ishlar* Parchalangan yurak ishlamas. * * * Sig'inganingdan suyanganing kuchli bo'lsin. ** ***** **** Soyani chopib yuqotib bo'lmas. * * * Suv yo'g'ida tayamum. ** ***** **** Suv tilasang* Sulaymondan tila. * * * Suvga solsang* suv ko'tarmas misqol temirni* Oltin bilan olib bo'lmas qolgan ko'ngilni. ** ***** **** Suvga tomgan yog' botmas. * * * Suvdagi kemaning izi bilinmas. ** ***** **** Suvsiz yer - mozor* Suvli yer - gulzor. * * * Suvsiz yer - yetim* Molsiz er - xotin. ** ***** **** So'ragan bir qizarar* Bermagan ikki qizarar. * * * Taom topilganda* yegan yaxshi* Kafan topilganda* o'lgan yaxshi.

** ***** *** Tegirmonning aylanishi yukiga bog'liq. * * * Tekin kafan topilsa o'lmoq kerak* Tekin non topilsa yemoq kerak. ** ***** *** Temir taqqan termulmas. * * * Teshik quloq eshitmay qolmas. ** ***** **** Tirsakni tishlab bo'lmas. * * * Toy ot bo'lsa* ot ozod bo'lar. ** ***** **** Tishing borida tishlab qol* Kuching borida ishlab qol. * * * Toy ot bo'lsa* ot tinar* O'g'il er bo'lsa -ota. ** ***** **** Tomchi suvda tol ko'karar. * * * Tor yerga osh yegandan* Keng yerda musht ye. ** ***** **** Topgan botar* quvgan yetar. * * * Topgan gul keltirar* Toagan - bir bog' piyoz. ** ***** **** Topgan - niyoz* toagan - piyoz. * * * Topgan qo'y keltirar* Toagan - jo'jaxo'roz. ** ***** **** Topilmagan mol tog' boshida. * * * Top ko'chaga qo'sh surnay. **** Toshni siqqan bilan suv chiqmas. * * * Tumanda burgani sanab bulmas.

**** Tunsiz kun yo'q*tog'siz lola. * * * Tutun ham o'tindan chiqar. **** Tuya mingan qo'y orasiga yashirinolmas. * * * Tuya cho'ksa* joy olar. **** To'rg'ay semirib botmon bo'lmas. * * * To'qlik ishrat qidirar* Ochlik o'lay dedirar. **** Eng yaxshi niyatlar ila* Nodi **** Boshingga qilich kelsa ham rost so'zla. * * * * * * * * * * Yetti o'lchab ber kes. ****

O'xshashlar

O`zbek xalq maqollari va matallarida chegara munosabati

O'zbek notiqligi tarixidan

Istiqlol davri o'zbek adabiyot

Xalq qo'shiqlari

Xalq dostonlar