Jahon mamlakatlarining davlat tuzumi va boshqaruvi 9-sinf. - Geografiya - Dars ishlanmalar

Jahon mamlakatlarining davlat tuzumi va boshqaruvi 9-sinf.

Yuklangan vaqt:

01.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

68.5 KB

Ko'chirib olish

I-chorak 3- dars Mavzuning texnologik xaritasi va o‘tkazilish ishlanmasi Mavzu: Jahon mamlakatlarining davlat tuzumi va boshqaruvi Darsning maqsadi va vazifalari: Jahon siyosiy xaritasidagi mamlakatlarning geografiyasi, iqtisodiy rivojlangan davlatlar ularning guruhlarga ajratilishi haqidagi geografik bilimlarni shakllantirishda davom etish va o‘quvchilarni jahon mamlakatlarining davlat tizimi, idora qilish shakillari respublika, monarxiya, mutllaq, konstitutsion va federal monarxiya mavjud mamlakatlar ularni bir – biridan ajratib turuvchi belgilari, yangi atama va tushunchalar bilan tanishtirish; siyosiy xaritadan har bir guruh davlatlarini nomlarini aytib, ko‘rsata olishni; kartografik bilim manbalari bilan ishlsh ko‘nikmalarini shaklantirishni davom ettirish; jahon mamlakatlari haqida qiziqarli ma`lumotlar berish va tanishtirish. Darsda ko‘rgazma materiallar: Dunyoning siyosiy xaritasi, O‘zbekistonning tabiiy, siyosiy xaritasi, 9-sinf o‘quv atlasi, siyosiy globus, yozuvsiz xarita, jadval, sxema, diafilm, qiziqarli kitoblar, test topshiriqlari va taqatma savollar. Texnik vositalar: Kompyuter, videoikkilik, slaydlar. Dars tipi: Aralash. Dars turi: Noan’anaviy. Dars metodlari: “Aqliy hujum”, “Suhbat”, “Munozara” Darsning borishi: а) uyga berilgan vazifani baholash b) tashkiliy qism c) sardorlar saylash (guruh nomi) d) tarqatma savollar tarqatish Yangi mavzu bayoni: a) doskaga mavzuni yozib, darsning maqsadini bayon etish: b) yangi mavzuni qisqacha bayon qilish c) yangi mavzu yuzasidan o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma, malakalarini chuqurlashtirish maqsadida guruhlar bilan quyidagi tartibda olib boriladi. d) guruhlar tanishtiruvi (bajarilishi shart bo‘lgan ishlar bayon etiladi) 1.Tarqatma savollar orqali o‘quvchilar bilimini baholash. I- guruh .

1. Savol: Hindiston,Braziliya va Meksika davlatlari iqtisodiy salohiyatiga ko‘ra qanday mamlakatlar guruhiga kiradi? Javob: “Tayanch mamlakatlar” 2. Savol: Podsholik qiladi, lekin idora qilmaydi” iborasi qanday davlatlar uchun xos? Javob: konstitutsiyaviy monarxiya davlatlari uchun xosdir. II- guruh . 1.Savol: Norvegiya davlati boshqaruv shakliga ko‘ra qanday davlat? Javob: Monarxiya tipidagi davlat 2.Savol: Svazilend qaysi qit’aga tegishli davlat? Javob: Afrika qit’asiga tegishli bo‘lgan davlat Ikki guruhga 2. Berilgan mamlakatlar sonini qit’alar bo‘yicha to‘g‘ri taqsimlab, yozib ko‘rsating. 1) 57 ta --- 2) 50 ta --- 3) 51 ta --- 4) 45 ta --- 5) 26 ta --- 6) 1 ta --- 3. Yangi mavzu bayoni Jahon mamlakatlarining davlat tuzumi va uni idora qilish shakliga ko ‘ ra ikki asosiy – respublika va monarxiya shakllari keng tarqalgan . Bizga ma’lumki respublika tuzumida qonun chiqaruvchi organ parlamentga, ijro etuvchi organ esa hukumatga qaraydi. Prezidentlik respublikasini parlamentlik respublikasidan farq qilish lozim. Prezidentlik respublikasida prezident hukumat boshlig‘i lavozimidan tashqari juda katta vakolatlar bilan ta’minlangan bo‘ladi ( AQSh, Rossiya, Lotin Amerikasidagi qator davlatlar) Parlamentar respublikalarida prezident katta vakolatga ega bo‘lmaydi, bosh vazir hukumat boshlig‘i hisoblanadi (GFR, Italiya,. Avstriya,Hindiston). Hozirda jahonda 30 ta monarxiya shaklidagi davlatlar mavjud. (1- jadval) Bulardan Osiyoda -13 ta, Yevropada - 12 ta, Afrikada – 3 ta, Okeaniyada 1 –ta, Amerikada – 1ta Monarxiyaning ko‘pchiligi konstitutsiyalik monarxiyadir, ularda qonun chiqaruvchi organ parlamentga, ijro etuvchi organ esa hukumatga qaraydi (Buyuk Britaniya, Norvegiya, Shvetsiya, Daniya, Belgiya, Niderlandiya,Ispaniya, Yaponiya). Mutloq monarxiya shaklidagi davlatlar qatoriga - Saudiya Arabistoni, BAA, Ummon, Qatar, Bruney kiradi. Savol: Ushbu davlatlarda hokimiyatni kimlar boshqaradi?

Iqtisodiy rivojlangan davlatlarda ma’muriy – hududiy tuzilmaga (MHT) murakkablik va ko‘p pog‘onalik xosdir. Savol: O‘zbekistonda MHT ning qanday bo‘laklari tarkib topgan? Jahonda MHT ning ikki asosiy – unitar va federativ shakllari keng tarqalgan. Unitar davlat – lotincha “unitas” so‘zidan olingan bo‘lib, birlik, yagona degan ma’noni anglatadi. Qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat mavjud ma’muriy-hududiy tuzum shakliga ega bo‘lgan mamlakatdir. Federativ davalt lotincha “foederatio” so‘zidan olingan bo‘lib, ittifoq, birlashma, yagona degan ma’noni anglatadi. Federal qonunlar va hokimiyat organlari bilan bir navbatda o‘zining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud organlari mavjud ma’muriy-hududiy shakliga ega bo‘lgan mamlakatdir. Quyida dunyoning monarxiya va fеdеrativ ma’muriy-hududiy tuzilishidagi mamlakatlari jadvalda berildi. Dunyoning monarxiya boshqaruvi davlatlari Yevropa Osiyo Afrika Okeaniya Andorra – knyazligi Ba h rayn – Amirlik Lisoto – qirollik T o ngo – qirollik Bеlgiya- qirolligi Brunеy – sultonlik Marokash – qirollik Vatikan – papa Butan – qirollik Svazilеnd – qirollik Buyuk Britaniya - qirollik Iordaniya – qirollik Daniya - qirollik Q atar – Amirlik Ispaniya – qirollik Q uvayt – Amirlik Litxеnshtеyn - k i nyazlik Malayziya – sultonlik Lyuksеmburg – b uyuk gеrsoglik Nеpal – qirollik Monako – knyazlik BAA – Amirlik Nidеrlandiya – Ummon –

qirollik sultonlik Norvеgiya – qirollik S audiya .Arabistoni – podsho h lik Shvеtsiya - qirollik Tailand – qirollik Yaponiya – impеratorlik Konbodja - qirollik Dunyoning fеdеrativ ma’muriy-hududiy tuzilishidagi mamlakatlari Yevropa Osiyo Afrika Amerika Avstraliya- Okeaniya Rossiya Fеdеratsiyasi H indisto Fеdеrativ Rеspublikasi Komor orollari Fеdеral Islom Rеspublikasi Braziliya Fеdеrativ Rеspublikasi Avstraliya Ittifoqi Avstriya Rеspublikasi Malayziya Fеdеrativ Rеspublikasi Nigеriya Fеdеral Rеspublikasi Vеnеsuela Rеspublikasi Mikronеziya Fеdеrativ shtatlari Shvеtsariya konfеdеratsiyasi Myanma I ttifoqi Janubiy Afrika Rеspublikasi Kanada Gеrmaniya Fеdеrativ Rеspublikasi Birlashgan Arab Amirliklari Mеksika Qo‘ shma s htatlari Pokiston islom Rеspublikasi Amеrika Qo‘ shma s htatlari Argеntina

4.O‘tilgan mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar. I guruhga 1s. Respublika va monarxiya shakllarini bir-biridan ajratib turuvchi belgilar nima? Javob: . 2s. Jahon siyosiy xaritasida monarxiya shaklidagi davlatlar soni nechta? Javob: 30 ta. 3s. Iqtisodiy rivojlangan mamlaktlarda ma’muriy-hududiy tuzilma qanday? Javob: Bu mamlakatlar uchun murakkablik va ko’p pog’onalik xosdir. 4s. Myanma - ma’muriy-hududiy tuzilishig a ko‘ra qanday davla t ? Javob: . Myanma f еdеrativ ma’muriy-hududiy tuzilishidagi davlat. II guruhga 1s. Respublika tizimida qonun chiqaruchi va ijro etuvchi organ kimlarga qaraydi? Javob: Respublika tizimida qonun chiqaruvchi organ odatda parlamentga, ijro etuvchi organ esa hukumatga qaraydi. Monarxiya davlatlarida esa, podsholik qiladi, lekin idora qilmaydi. 2s.Qaysi respublikalarda prezident katta vakolatga ega bo’lmaydi? Javob: Parlamentar respublikada prezident katta vakolatga ega bo’lmaydi. 3s.Qaysi respublikalarda bosh vazir hukumat boshlig’i hisoblanadi? Javob: Parlamentar respublikada bosh vazir hukumat boshlig’i hisoblanadi. 4s. Brunеy – davlat boshqaruv iga ko‘ra qanday davlat? Javob: S ultonlik. 5.Sardorlar bellashuvi: I guruh sardoriga 1. Jahonda nechta monarxiya shaklidagi davlatlar mavjud? II guruh sardoriga 1.O’zbekistonda qanday iqtisodiy islohotlar amalgam oshirilgan? 6. Bilaman, Bilishni istayman, Bilib oldim jadvalini olgan bilimlaringizga asosan to‘ldiring. BIL BILAMAN HN BILISHNI ISTAYMAN BI BILIB OLDIM

7.Guruhlar olgan ballarni hisoblash. Dаrs yakunidа dаrsdа fаоl qаtnаshgаn o ‘ quvchilаr ichidаn “Eng bilimdоn o’quvchi”, “Eng fаоl o ‘ quvchi”, “Eng zukkо o ‘ quvchilаr” tаnlаb, аlоhidа rаg‘bаtlаntirilаdi. To‘plagan ballariga qarab g‘olib guruh aniqlanadi. 8.Uyga vazifa: 1. Yozuvsiz xaritaga jahondagi respublika, monarxiya shakidagi davlatlarni tushurish. 2. Daftaringizga a holi jon boshiga yalpi milliy daromad yuqori bo’lgan davlatlarni yozing.

O'xshashlar

Dunyo okeani. Kosmik, iqlimiy, biologik va rekratsion resurslar. 9-sinf

Yevrosiyo aholisi va siyosiy xaritasi 6-sinf

Zarafshon vodiysi. Geografik o‘rni, Yer yuzasi, geologik tuzulishi va foydali qazilmalariю 7-sinf

Yevrosiyoning geologik tuzulishi va foydali qazilmalari. Relyefi

O’zbekiston Respublikasining tabiiy xaritasi 4-SINF TABIATSHUNOSLIK