Ra’nodoshlar oilasi mavzusiga 1 soatlik dars ishlanmasi - Botanika - Dars ishlanmalar

Ra’nodoshlar oilasi mavzusiga 1 soatlik dars ishlanmasi

Yuklangan vaqt:

20.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2479.7353515625 KB

Ko'chirib olish

L/O/G/O Ra’nodoshlar oilasi mavzusiga 1 soatlik dars ishlanmasi

www.themegallery.com O’TILGAN MAVZUNI MUSTAHKAMLASH. “ To’rtinchisi ortiqcha” texnologiyasi Bunda berilgan so’zlar orasidan ortiqcha, ta’luqli bo’lmagan so’z chiqarib tashlanadi. Test tarqatma materiali beriladi. Bajarish uchun 2 daqiqa vaqt ajratiladi. “ Krosvord “ Bajarish uchun 3 daqiqa beriladi.

L/O/G/O MAVZU: RA’NODOSHLAR oilasi

www.themegallery.com RA’NODOSHLAR OILASI GUL FORMULASI: Gk(5) Gt5 Ch∞ U1-(5)-∞ TAYANCH TUSHUNCHALAR: Na’matak, Olma, Nok, Kamxastak, Bodom, Do’lana, Olcha, Gul formulasi

www.themegallery.com Bu oilaga shimoliy yarimsharning mo’tadil iqlimli mintaqalarida o’sadigan 120 turkumga mansub 3000 ga yaqin turdagi daraxt, buta va ko’p yillik o’tlar kiradi. O’zbekistonda uning 35 turkumga mansub 153 turi o’sadi. Ra’nodoshlarning barglari yonbargchali, oddiy, uchga bo’lingan, panjasimon, patsimon yoki murakkab, poyada ketma –ket o’rnashgan.

www.themegallery.com

www.themegallery.com Gullari yakka-yakka, barg qo’ltig’ida o’rnashgan yoki shingil, qalqon, soyabon shaklidagi to’pgullarda joylashgan, ikki jinsli, hashorotlar yordamida changlanadi. Gulqo’rg’oni murakkab, to’g’ri, ko’pincha 5 a’zoli. Gul tojbarglari 5 ta, qo’shilmagan. Changchilari ko’p. Urug’chisi 5tagacha yoki undan ham ko’p. Tugunchasi 1-5 uyli. Mevasi – quruq (yong’oqcha, to’pbargak) yoki ho’l (bir yoki ko’p danakli meva yoki soxta meva).

www.themegallery.com Bu oilaga tobulg’i, olcha, na’matak, olma, olxo’ri, bodom, nok, shaftoli, kamxastak, gilos, qulupnay, maymunjon kabi turkumlar kiradi.

www.themegallery.com Tog’ va to’qaylarda na’matak turkumiga mansub turlar o’sadi. Ulardan biri oddiy na’matak (ra’no) dir. U bo’yi 3-4 m ga yetadigan, poyasi ko’p, tikanli sershox buta. Iyun- iyul oylarida gullaydi.Gullari yirik, eni 8-9 sm, asosan och pushti rangda bo’ladi. Na’matakning soxta mevasi to’q qizil, etdor, uzunchoq tuxumsimon, uzunligi 2-3 sm. O’zbekistonda bu turkumga mansub 13 tur o’simlik o’sadi. Na’matak madaniy atigullarning yovvoyi turi hisoblanadi. Hozirgi vaqtda yer yuzida atirgullarning 10 mingga yaqin, O’zbekistonda 340 dan ortiq navi ekiladi.

www.themegallery.com Olmalar olma turkumiga mansub daraxtlar bo’lib, O’zbekistonda ularning 5 ta turi bor. Shulardan 2 tasi yovvoyi, 3 tasi esa madaniy turlardir.

www.themegallery.com Nok guli va mevalari bilan olmaga o’xshaydi. Lekin mevasining etida tosh hujayralarning bo’lishi bilan olmadan farq qiladi. O’zbekistonda nok turkumiga oid 7ta tur bor.

www.themegallery.com Ra’nodoshlar oilasiga tegishli o’simliklar respublikamizda madaniy holda ham ko’p tarqalgan. Ularga o’rik, shaftoli, gilos va olxo’ri, qulupnay, malina kabilar kiradi va ular xalq xo’jaligida katta ahamiyatga ega. Oila vakillaridan ikkitasi ( O’rta Osiyo noki, Olga sorbariyasi) O’zbekiston Respublikasining Qizil kitobiga kiritilgan.

www.themegallery.com

www.themegallery.com Oddiy na’matak. Oddiy na’matak ra’nodoshlar oilasiga mansub bo’yi 3-4 metrga yetadigan ,poyasi ko’p ,tikanli,sershox buta.Barglari murakkab,toq patsimon,5-9 yaproqchali.Iyunva iyul oylarida gullaydi.Gullari yirik,eni 8-9-sm.Asoan och pushti,gulkosacha va gultoji 5tadan.Gulda juda ko’p changchi va urug’chilar bor.Na’matakning soxta mevasi to;q qizil,etdor,uzunchoq tuxumsimon,uzunligi 2-3-sm,ichida juda ko’p urug’lari bor. Bu o’simlik urug’idan va ildizbachkilardan ko’paytiriladi. Na’matak mevalari avgust- sentabr oylarida ,yani mevasi och qizil yoki qizil rangga kirganda ,uncha pishib yetilmagan paytda terib olish zarur. Na’matak mevasi doridarmonlarga boy .Shu sababli polivitaminli dori-darmonlar ishlab chiqarishda asosiy xom ashyo manbalaridan biri hisoblanadi.Uning mevasi vitaminoz va jigar kasalliklarini hamda zotiljamni davolashda keng ishlatiladi.Inson organizmida vitamin C yetishmagan paytda, uning mevasidan foydalanish juda o’rinli undan tayyorlangan xolosos preparati gepatitni davolashda qo’llaniladi. Danakchalaridan olingan moyi bilan teri kasalliklari davolanadi.

www.themegallery.com Do’lana. Do’lana balandligi 10 metrga yetadigan ra’noguldoshlar oilasiga mansub manzarali o’simlik.Bargi ko’k-yashil ustki va ostki tomoni tukli,yirik barglari tuksiz.Gultojining diametri 2sm,mevasi yirik ,sariq,och va to’q qizil,2-3 danakli.Do’lana iyunda gullaydi ,mevasi sentabr oyida pishadi. U toshloqli quruq joylarda ,ba’zan mayda shag’alli daryo o’zanlarida va qirg’oqlarda kichik do’lanzorlarni hosil qiladi.Gullari to’liq ochilib ketmasdan 3-4 kun mobaynida ,mevasi pishgan paytda yig’ishtirib olinib ochiq havoda quritiladi. Do’lana mevasidan yuqori sifatli darmondorilarga boy shifobaxsh ichimliklar tayyorlashda,shuningdek pyure,qiyom va konfetlar tayyorlashda foydalaniladi. Xalq tabobatida do’lana mevasidan ichburug’ kasalligini davolashda keng foydalaniladi.Shuningdek do’lananing ba’zi turlaridan og’riqni pasaytiradigan ,yurak ish faoliyatini yaxshilaydigan dori-darmonlar tayyorlanadi.

L/O/G/O YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH

www.themegallery.com “ BO’LISHI MUMKIN EMAS” texnologiyasi Bu o’yinni o’tkazishda o’qituvchi matnni o’qiydi. O’quvchilar bo’lishi mumkin bo’lmagan voqealar ifodalangan jumla yoki gapni topish lozim. Masalan, dushanba dam olish kuni bo’lgani uchun Olim maktabga bormadi. Ular hayvonot bog’ida suvda suzib yurgan sherni, qafasda sayrayotgan baliqlarni va kattakon yovvoyi bulbulni ko’rdilar.

www.themegallery.com Ra’nodoshlar oilasi vakili Haytiy shakli Poyasi Bargi Mevasi Na’matak Olma Atirgul Nok Olcha Behi Jadvalni to’ldiring

L/O/G/O E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

O'xshashlar

Ranodoshlar oilasi

Hashorotlar olami 2-SINF TABIATSHUNOSLIK

Eukariot hujayra. Sitoplazma

Ko’payish xillari

Hujayraning qismlari