Ter - Зоология - Презентации

Ter

Загружено в:

28.02.2024

Скачано:

0

Размер:

1514.947265625 KB

TEMA: TER

1 • Teriniń dúzilisi 2 • Teri hám onıń tuwındıları 3 • Dem alıw organları haqqinda ulıwma túsinik Reje :

TERI QABATI- INTEGUMENTUM COMMUNE YAKI TERI HAYWAN DENESIN SIRTQI TÁREPTEN ORAP TURATUǴIN BEKKEM PERDE BOLIP TABILADI.ORGANIZMDI SIRTQI ORTALIQ PENEN BAYLANISTIRUWDA TERI ÁHMIYETLI XIZMET ATQARADI, SEBEBI HAYWAN ORGANIZMI SIRTQI ORTALIQ TÁSIRLERIN SEZEDI HÁM OǴAN TIYISLI JUWAP QAYTARADI.TERI QABATI ORGANIZMDI HÁR QANDAY MIKROORGANIZM (MIKROB) HÁM BASQA DA JAT ZATLARDAN SAQLAWDA TOSIQ XIZMETIN ATQARADI.

TERI QABATI DENE TOQIMALARIN QURǴAP QALIWDAN, HÁR QIYLI XIMIYALIQ TÁSIRDEN SUWIQTAN, ISSIDAN SAQLAWDA ÁHMIYETLI XIZMET ATQARADI.TERI MAYDI, QANDI ZAPAS SAQLAYDI. TERINIŃ ÁHMIYETLI KOMPONENTLERINEN BIRI- KOLLAGEN BOLSA, TERIDE SUW 70-72 % TI QURAYDI. TERI HÁR TÚRLI SHÁRAYATTA JASAYTUǴIN HAYWANLARDA HÁR TÚRLI DÚZILGEN HÁM USI SHÁRAYATQA BEYIMLESKEN BOLADI.

TERI QABATI DÚZILISI HÁM KELIP SHIǴIWI BOYINSHA 3 QABATTAN TURADI. 1.SIRTQI QABAT- EPIDERMIS 2.ORTANǴI QABAT – TIYKARGI TERI-DERMA 3.TEREŃ QABAT – TERI ASTI QABATI.

1. SIRTQI QABAT- EPIDERMIS- EPITELIAL TOQIMALARDAN DÚZILGEN BOLIP ONIŃ ÚSTI MÚYIZLENGEN ÓLI KLETKALAR QABATI MENEN QAPLANǴAN.OL TIYKARINAN 2 QABATTAN TURADI: 1)TEREŃ ÓTKIZIWSHI QABAT HÁM ÚSTIŃGI MÚYIZLI QABAT 2) ÓTKIZIWSHI QABAT- TIRI KLETKALARDAN TURADI. OLAR ÚSTINGI TÁREPTE MÚYIZLENIP, ÓLI KLETKAǴA AYLANADI HÁM MÚYIZLI QABATTI PAYDA ETEDI. SONLIQTAN DA EPIDERMIS QABATI TAZALANIP TURADI. MÚYIZLI PLASTINKALAR ÁSTE AQIRINLIQ PENEN QAYIZǴAQQA AYLANADI OLARDIŃ TÚSIWI MENEN TERI QABATI TAZALANADI.

2. HAQIYQIY DERMA- DERMA S. CUTIS CORNEA KÚSHLI RAWAJLANǴAN BEKKEM BIRIKTIRIWSHI TOQIMADAN QÁLIPLESKEN BOLIP, KOLLAGEN HÁM ELASTIK TALSHIQLARDAN TURADI.DERMA –SORǴISHLI HÁM TORLI QABATTAN TURADI. DERMADA TER, MAY BEZLERI,SHASHTIŃ TAMIRI SHASHTI KÓTERIWSHI SIYPAQ BULSHIQ ETLER JAYLASQAN. SIYPAQ BULSHIQ ETLER JELIN BEZINIŃ SORǴISHINDA, KÓZ KIRPIKLERINDE, MÁYEKLIK QALTASINDA USHIRASADI. 3. TERI ASTI QABATI - SUBCUTIS TIYKARGI TERINIŃ ASTINDA JAYLASIP, SIYREK BIRIKTIRIWSHI TOQIMADAN DÚZILGEN. TERINIŃ HÁREKETI, SOZILIWSHAŃLIǴI USI QATLAMNIŃ DÚZILISINE BAYLANISLI.

TERI TUWINDILARI 1. TÚK TALSHIQLARI (SHASH, JÚN) 2. SHAX, JUMSAQ TABAN, TIRNAQLAR 3. BEZLER (TER, MAY, SÚT BEZLERI)

• Dem alıw organları organizm menen sırtqı ortalıq ortasındaǵi gazler almasiwin támiyinleydi.Qurǵaqlıqta jasaytuǵin haywanlar hawadaǵi kislorod penen,suwda jasaytuǵin haywanlar bolsa suwda erigen kislorod penen dem aladı.Dem alıw organları gazler almasiwdan basqa bir neshe funkciyalardi atqaradı:murın boslıǵı iyis biliw,kómekey ses shıǵarıw, ókpe bolsa suwdi parlandiriw wazıypasın atqaradı

• Dem alıw organları basqa organlar (as sińiriw,nerv sisteması) menen tiǵiz baylanıslı boladı.Ókpege túsken kislorod qan quramina ótedi hám onıń formali elementleri- eritrocitler arqalıpútkil organizm toqımalarina tarqalıp zat almasiwda (karbonat angidridıń sırtqa shiǵaradi) áhmiyetli orindi iyeleydi.Dem alıw sistemasıń orayıuzınsha miyde jaylasadı. • Ókpe jup organ bolıp, kókirek qápesinde, jabıq quwıslıqta jaylasadı.Ol konus tárizli bolıp, ústińgi bólimi-úshı,tómengi bólimi-tiykarı delinedi. • Ókpe arqalı gaz almasılıp turıwı ushın júdá toqtawsiz túrde hawa kiriwi hám onnan sırtqa toqtawsiz hawa shiǵarilip turıwı kerek.Bunuń ushın ol turaqli túrde keńeyip hám tarayıp turıwı shárt.

• Ókpe eki túrli fiziologiyaliq shawqim bolıwı menen ózgeshelenedi : b).Vezikulyar shawqim - "F" háribi sesti esitiledi atlarda hám adamlarda esitiledi. a).Bronxial shawqim - "X" háribi sesti esitiledi iyt hám gúyis qaytarıwshı haywanlarda gúzetiledi.

Ókpe jup organ bolıp, kókirek qápesinde, jabıq quwıslıqta jaylasadı.Ol konus tárizli bolıp, ústińgi bólimi-úshı,tómengi bólimi-tiykarı delinedi. Kómekey –Larynx shemirsheklerdiń qosılıwınan payda bolıp, xoana tesiginiń tómengi tárepinde jaylasadı.Bul dem alıw trubasınıń baslanǵish bólimi esaplanadı. Saqiyna tárizli shemirshek -cartilago cricoidea tiykargi shemirshek bolıp, ol kómekeydiń arqa tárepinde yaki traxeyaniń birinshi sheńberi menen qosılǵan boladı. Sheńber tárizli shemirshektiń kaudal tárepi traxeya menen shegaralanadi.Qalqan tárizli shemirshek - cartilago thyroidea jiltir gialinli shemirshek,ol shemirshek plastinkalarınan ibarat bolıp, kómekeydiń qaptal hám ventral diywalları ushın xızmet etediShómish tárizli shemirshek -cartilago arytaenoidea kómekeydiń ústingi tárepinde jup bolıp jaylasadı,onıń denesi, denesiniń ústingi tárepinde bulshıq et qırı boladı. Deneniń ventral bólegi ses ósimtesi dep atalıp, ol jerge ses baylanısı hám bulshıq et birigedi.

DEM ALIW TEZLIGI HÁM KÓLEMI HAYWANLARDIŃ ÚLKEN-KISHILIGINE BAYLANISLI BOLADI.HAYWAN QANSHA ÚLKEN BOLSA, ÁSTE KÓP HAWA JUTADI.MISALI, QOYANLAR 1 MINUTTA 50- 60 MARTEBE DEM ALSA,ATLAR 8-16 MARTEBEGE SHEKEM DEM ALADI. DEM ALIW ORGANLARINA MURIN BOSLIǴI,KÓMEKEY, TRAXEYA,BRONXLAR,ÓKPE KIREDI.

Diqqatlarińiz ushin raxmet.

Похожие

Aldingʻi ham artqi ayaq buwinlarinin topografiyasin tiri haywanlarda uyreniw

Tema. Teri qabatlariniń dúzilisi-dermatologiya

Sudralib yuruvchilar sinfi

Hasharotlarning teri qoplami va muskullarining tuzilishi

Teri, teri payda etiwshi organlar ha’m dem aliw organlarin preparobka etiw