Tema. Teri qabatlariniń dúzilisi-dermatologiya - Зоология - Презентации

Tema. Teri qabatlariniń dúzilisi-dermatologiya

Загружено в:

28.02.2024

Скачано:

0

Размер:

359.4033203125 KB

TEMA. TERI QABATLARINIŃ DÚZILISI-DERMATOLOGIYA Reje: 1. Teri hám onıń ónimleri 2. Teriniń dúzilisi 3. Teri bezleri

Teri qabatı- teri haywan denesin sırtqı tárepten orap turatuǵin bekkem perde bolıp tabıladı. Organizmdi sırtqı ortalıq penen baylanıstiruwda teri áhmiyetli xızmet atqaradı, sebebi haywan organizmi sırtqı ortalıq tásirlerin sezedi hám oǵan tiyisli juwap qaytaradi. Teri qabatı organizmdi hár qanday mikroorganizm (mikrob) hám basqa da jat zatlardan saqlawda tosiq xızmetin atqaradı

Teri qaplami ko`plegen fiziologiyaliq funktsiyalardi atqariw menen bir qatarda organizmnin` za`ru`r sistemalari, misali, bo`lip shig`ariw organlarina ja`rdem beriwshi ter bezleri arqali, qan aylaniw sistemasi menen o`zindegi ko`p qan tamirlari arqali dem aliw organlari menen tig`iz baylanisli. Suwda ha`m qurg`aqliqta jasawshi haywanlardin` 2/3 bo`limi teri arqali dem aladi. Teri qaplami dene toqimalarin qurg`ap qaliwdan, ha`rqanday ximiyaliq ta`sirden, suwiq ha`m issidan saqlaw waziypasin atqaradi.

Attin’ teri qabati : 1 – man’lay jali; 2 – jelke jali ; 3 – quyriq jali; 4 –teri asti bursalari: 5 – birinshi moyin omirtqa u’sti 6 – ekinshi moyin omirtqa u’sti; 7-jawirin u’sti; 8-shig’anaq ; 9 – bilezik su’yegi aldi; 10 – maklok; 11 – quyimshaq dun’kisi; 12 –o’kshe dun’kisi; 13 –alaqannin’ jumsaq tabani; 14 – alaqan kashtani; 15 – taban kashtani; 16– qaplawshi shashlar;17–sinusoid shashlar

Teri maylardi ha`m zapas qandi saqlawda u`lken rol oynaydi. Teri tu`rli sharayatta jasaytug`in haywanlarda ha`r qiyli du`zilgen ha`m sol sharayatqa iykemlesken boladi. Misali, baliqlar terisi quslardan, olar bolsa su`t emiziwshilerden keskin parq qiladi, sebebi baliqlar terisi qabirshaqlar menen qaplang`an, suwda su`zgende olar jirtilip ketpeydi, quslardin` terisi pa`r menen qaplang`an bolip, ushiw ushin iykemlesken boladi. Su`t emiziwshiler terisi de ha`r qiyli – jumsaq, qatti, iyne formasindag`i ju`n menen qaplang`an.

Shash penen birge teri du’zilisi 1- epidermis; 2-derma; 3 -teri asti qabati; 4 -may bezleri; 5 -ter bezleri; 6 -shash qa’lemshesi; 7 -shash tamiri; 8 -shash piyazshasi; 9 -shash sorg’ishlari; 10- shash qaltasi

Su`t bezleri a`hmiyetli organ bolip, tek su`t emiziwshi haywanlarda rawajlang`an. Su`t bezleri ha`r eki jinista da boladi, biraq urg`ashi haywanlarda jaqsi rawajlang`an, sebebi olar tuwip, balalarini su`t penen bag`adi. Su`t bezleri jinisiy jetilisiwge jaqin rawajlana baslaydi. Bezlerdin` rawajlaniwi ma`yek kletkasinan ajiralatug`in jinisiy garmonlar ta`sirine baylanisli. 2-3 ma`rte tuwg`annan son` haywanlardin` su`t bezleri jaqsi rawajlanadi. Su`t bezlerinio` sirtqi bo`limi teri menen, asti fastsiya menen qaplang`an. bezdin` ishki bo`limi parenximadan du`zilgen. Bez parenximasi birqansha bo`leksheden, bo`leksheler bir qatlamli kub formasindag`i bez toqimalari ha`m mioepiteliyden du`zilgen.

Alveollar trubkalardan o`tkiziwshi trubkalar baslanip, su`t kanalin payda etedi, olar su`t jolina qosiladi. Su`t joli sorg`ishqa ashilip, sorg`ish jolin payda etedi. Siyirlardin` su`t bezleri ju`da` jaqsi rawajlang`an. Bezdin` ha`r qaysi bo`legi bir-birinen ajiralip turadi. Su`t jollari su`t tsisternasina ashiladi. Su`t bezlerinin` ha`r bir bo`leginde sorg`ishlar (emshekler) bolip, olardin` uzinlig`i 4-9 sm, formasi tsilindr ta`rizli boladi. Ha`r bir sorg`ishtin` bir tesigi boladi. Su`t bezin qarin diywalina qosip ko`terip turiwshi shemirshek boladi. Shoshqalardin` su`t bezi 5-7` jup bolip, ha`r qaysi sorg`ishqa 1-3 ke shekem tesik ashiladi

Siyirdin’ jelini du’zilisi: 1-teri; 2-alveolalar; 3- su’t ag’islari; 4- su’t cisternasi 5- sorg’ish kanal

Qoy ha`m eshkilerdin` su`t bezi bir jup, sorg`ishlari uzin, su`t tsisternasi jaqsi rawajlang`an. Su`t bezlerinin` rawajlaniwi haywanlardi ku`tiwge, jinisi, porodasi ha`m jinisiy tsikline baylanisli. Su`t bezleri ter bezleri arqali may bezlerinin` jetilisiwinen kelip shiqqan. Su`t bezleri tegis bulshiq et talshiqlari menen oralg`an. Sorg`ishlar birinshi ma`rte qaltali haywanlarda (kenguru) payda bolg`an.

Biyenin’ su’t bezi du’zilisi: a -sirtqi ko’rinisi; b-saggital kesindisi (ortasinan kesip ko’rsetilgen) ; 1 –jelin denesi; 2 – sorg’ishi; 3 – su’t bezi stromasi ha’m sut toqimasi bo’lekleri ; 4 – su’t ag’isi ; 5 –su’t cisternasi; 6 –sorg’ish ushi.

Taq tuyaqlilardin’ jumsaq tabani jaqsi rawajlang’an, dastiq ta’rizli bo’limi strelka ha’m shemirshek jumsag’ina bo’linedi. Dastiq ta’rizli bo’limi jumsaq tabannin’ arqa bo’limi bolip dastiqqa uqsag’anligi ushin usilayinsha ataladi. Jumsaq taban sterlkaga uqsas arqadan aldig’a sozilg’an boladi. Onin’ ushi tuyaq ha’m shaqi kapsulasina shekem baradi.Strelkanin’ u’sti shaqi zatina aylang’an. Ol ekige bo’linip, eki ayaqshani payda etedi. Bulardin’ aralig’inda saylar boladi. Sterlkanin’ astinda dastiqshanin’ teri asti bo’limi bolip, ol barmaqlardi bu’giwshi teren’ bulshiq etinin’ fasciyasina birigedi. Jumsaq taban shemirshegi- tuyaqqa birikkenligi ushin tuyaq shemirshegi delinedi.Tuyaq shemirshegi tuwri emes to’rt mu’yeshli formada bolip, jumsaq tabannin’ teri asti qabatin orap turadi.

Attin’ tuyag’i (astin’g’i tarepinen ko’rinisi): a – tuyaq diywali; b – taban ha’m strelkasi ; 1 – qayrilg’an jeri; 2 – taban mu’yeshi; 3 – qaptal bo’limi; 4 – tayanish bo’limi; 5 – strelkasi; 6 – taban; 7 –aq siziq

DIQQATLARIN’IZ USHIN RAXMET0E 2A112B080C

Похожие

Ter

Ayaq súyekleriniń morfo-funkcional dúzilisi

Teri, teri payda etiwshi organlar ha’m dem aliw organlarin preparobka etiw

Haywanlardin dene duzilisi ham tirishilik etiw belgileri

Ishki organlardiń dúzilisi-sindesmologiya as sin’iriw organlarinin’ anatomo-topografiyasi