Suyuqlik to’g’risida umumiy tushunchalar va suyuqlik energiyasi. Suyuqlikni harakatlantiruvchi gidravlik mashinalar - Транспорт - Презентации

Suyuqlik to’g’risida umumiy tushunchalar va suyuqlik energiyasi. Suyuqlikni harakatlantiruvchi gidravlik mashinalar

Загружено в:

05.02.2024

Скачано:

0

Размер:

2070.7421875 KB

Suyuqlik to’g’risida umumiy tushunchalar va suyuqlik energiyasi. Suyuqlikni harakatlantiruvchi gidravlik mashinalar

R E J A : 1. Suyuqlik to’g’risida umumiy tushunchalar. Suyuqlik energiyasi. 2. Suyuqlikni xarakatlantiruvchi gidravlik mashinalar va ularni ta’siri. 3. Gidravlik mashinalarni asosiy elementlari va ishlash prinsipi.0102 04 18 13 1B02 09

Suyuqlik harakatining asosiy qonun o‘zining mohiyatiga ko‘ra qattiq jism qonunlariga o‘xshashdir. Biroq qattiq jism bilan suyuqlikning xususiyatlari bir xil bo‘lmaganligi uchun suyuqlik harakati masalalarini o‘rganishda uning asosiy hususiyatlarini е‘tiborga olish kerak bo‘ladi. Suyuqlikning qattiq jismlardan farqi uning engil harakatlanuvchanligidir. Shuning uchun u juda kichkina tashqi kuch ta’sirida o‘zini shaklini o‘zgartirish xususiyatiga ega. Masalan suyuqlik sharsimon idishga qo‘yilsa shar shaklini yoki silindrsimon idishga qo‘yilsa silindr shaklini oladi. Hattoki u o‘zining shaklini og‘irligi hisobiga ham o‘zgartirishi mumkin. Qattiq jismlarda esa buning aksi. Uning shaklini faqat katta tashqi kuch ta’sirida o‘zgartirish mumkin. Suyuqlik keng qamrovli tushuncha bo‘lib oqim (oqish) xususiyatiga ega bo‘lgan muhit ya’ni suyuqlik va gazlar tushuniladi . Demak u kapilyar va gaz ko‘rinishiga ega.01 02 1310 18 19 10 08 01 02 03 090A 0C 15 20 05 0F 0907 01 220A0C0C 08 01 02 15 0C 17

Kapilyar ko‘rinishdagi suyuqlik kam siqiladigan va gazlar esa siqiluvchan bo‘ladi. Kapillyar va gaz ko‘rinishidagi suyuqliklarning fizik xususiyatlari (ko‘rinishi, zichligi va boshqalar) bir-biridan farq qiladi. Agar gazlarni siqiluvchanligini hisobga olinmasa (havoning ventilyatorlardagi harakati) ularning mexanik xususiyatlari o‘zaro o‘xshashdir. Ma’lum hajmdagi kapillyar suyuqlik tashqi kuch ta’sirida hajmini o‘zgartirmaydi. Gazlarda esa buning aksi. Uning hajmi gazning siqilishi yoki kengayishiga qarab o‘zgaradi. Demak kapillyar suyuqlikning shakli qattik jismga nisbatan o‘zgaruvchan va uning hajmi kam o‘zgaradigan xususiyatga ega. Gazlar esa tashqi kuch ta’sirida o‘zinig shaklini va hajmini o‘zgartirish xususiyatiga ega. Yuqorida keltirilgan tushunchalar bilan bir qatorda suyuqlikga oid masalalarni o‘rganishda uning zichligi , nisbiy og‘irligi va qovushqoqligi (vyazkost ) alohida ahamiyaga ega. Suyuqlik zichligi deb uning massasini hajmiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi. Ya’ni  = M/V ; kg/m 3 Bu erda: M - suyuqlik massasi, kg V – uning hajmi, m 301 28 08 0E 1C 0F 0F 19 0907 0306 090A 10 0F 01 26 10 1C 10 19 030D 1207 2A 0D07 1E 05 25 0A 01 01 030D07 0D07 0101 01 02 0A 01 01 180301 03 01 01 05 01 31

Nisbiy og‘irlik deb uning og‘irligni hajmiga bo‘lgan nisbatiga aytiladi.  = G/V ; N/m 3 (kgs/m 3 ) bu erda: G – suyuqlikning og‘irligi, N. harorati 4 0S bo‘lgan suvning zichligi kg/m 3 uning nisbiy og‘irligi esa N/m 3 (1000 kgs/m 3 ). Zichlik bilan nisbiy og‘irlik quyidagi ifoda bilan o‘zaro bog‘langan. Suyuqlikni surilishga ko‘rsatadigan qarshiligini uning qovushqoqligi deb ataladi. Suyuqlik ma’lum darajadagi qovushqoqlik hossasiga ega. U suyuqlik zarrachalarini o‘zaro nisbiy harakati jarayonida, ichki qarshiliklar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Ayrim suyuqliklar (masalan qovushqoqlik darajasi kichik bo‘lgan chuv va havo) engil harakatlanuvchan va qovushqoqlik darajasi yuqori bo‘lgan glitsirin, og‘ir moylar og‘ir harakatlanuvchan bo‘ladi. Suyuqlikning qovushqoqlik darajasi uning oquvchanlik hususiyatini belgilaydi . Ma’lumki tabiiy sharoitda ya’ni ariq, kanal va daryolarda suv har doim past tomonga qarab oqadi. Uning past tomonga qarab harakatlanishi oqimning kesim yuzalarida to‘liq nisbiy energiyani o‘zgarishiga bog‘liq.01 3207 030D 0A 0102 01 0201 0A 01 0A 0F01 01 19 0B 01 0C10 090A 34 01 0F 07 0A 01 030D07 0C04 0A 01 24 31 25 10 01 02 04 01 05 0D07 0D0A 16 1E 10 08 01 0B 17 01 200A 090A 05 10 01 08 1C

Su yuq likga faqat og‘irlik ku chi ta’sir qiladigan va harakat bir m eyor da (ustanovivsya) bo‘ladigan oqimning kesim yuz alari dagi to‘liq nisbiy energi yas i Bernulli tenglamasi bilan topiladi. YA’ni const C z g P E M      2 2  (4) bu erda: R – bosim, Pa;  - su yuq lik zi chl igi, kg/m 3 g - erkin tu shi sh tezlani shi , m/sek 2 z - taqqoslash tek isligiga cha bo‘lgan balandlik, m S – oqim tezligi, m/sek. E m – su yuq lik massasining to‘liq nisbiy energi yas i, tenglamani ta shk il etuv chi lari  P , z g  va 2 2 C mos ravi shd a su yuq lik massasining poten sial, holat va kinetik energi yal aridir. Ularning o‘l cho v birligi Dj/kg yok i m 2/sek 2. Su yuq lik og‘irlik o‘l cha mida berilgan hollarda Bernulli tenglamasi quyidagi ko‘rini shd a yoz iladi const zg C Z g P E G      2  (5) 01

Tenglamani ta shk il etuv chi lari g P   ; Z va zg C 2 su yuq likning og‘irligi bo‘yi cha potensial holat va kinetik energi yal ardir. Ular metr suv ustuni (qisqa cha m) o‘l cha mida o‘l cha nadi. Yuq oridagi (1.5) tenglamani zi chl ik  ga ko‘paytirsak, u quyidagi ko ‘rini shg a keladi const C z g P EV        2 2   (6) Uning har bir ta shk il etuv chi si mos ravi shd a bir metr kub (1m 3 ) havoning potensial holat va kinetik energi yal arini ifodalaydi. Ularning ul cho v birligi Dj/m 3 . Oqim kesimlaridagi (1 -rasm) umumiy (potensial va holat energi yal ar yigindisi) su yuq likni harakatga keltiruv chi omil hisoblanadi. (5) va (6) tenglamalar asosida topiladi

1 rasm. Su yuq likni tabiiy 2 -rasm. Su yuq likni sun’iy oqimi oqimi 1-gidravlik ma shi na Su yuq lik og‘irligi bo‘yi cha  2 1 2 1 z z g P P EG        ; (7) Su yuq lik hajmi bo‘yi cha    2 1 2 1 z z g P P EV         ; (8) yuq oridagi (1.7) va (1.8) tengliklardagi , const   const g  bo‘lgan -ligi sababli su yuq lik, kesimlardagi bosimlar (R 1-R 2) va taqqoslash tekisligiga cha bo‘lgan balandliklar (z 1-z2) farqlari bo‘lgan hollarda harakatga keladi. 01

Umumiy potensial energiya farqi tabiiy ravishda ham namoyon bo‘lishi mumkin. Masalan daryo, yomg‘ir, qor va muzliklarni erishishi natijasida paydo bo‘ladigan suvlar har doim past tarafga qarab oqadi. Tog‘lik hududlarda joylashgan konlar gorizontal yoki qiya (shtolnya) kon lahimlari bilan ochilganda balandliklar farqi paydo bo‘ladi. Buning natijasida kon suvlari lahim bo‘ylab er sathiga oqib chiqadi. Bunday konlarda suv chiqarish qurilma o‘rnatishga extiyoj qolmaydi, aksariyat hollarda suyuqlikni balandlikka ko‘tarish, harakatga qarshi bo‘ladigan turli qarshiliklarni engib o‘tish uchun sun’iy ravishda to‘liq nisbiy energiya farqini paydo qilish talab qilinadi. Sun’iy ravishda tuliq nisbiy energiya farqi gidravlik mashinalar vositasida amalga oshiriladi. Gidravlik mashinaning ishchi organi suyuqlik oqimi bilan o‘zaro muloqotda bo‘lib (1.2-rasm) unga tashqaridan sun’iy ravishda energiya uzatadi. Uzatilgan energiya miqdori suyuqlikni kerakli balandlikka ko‘tarish va qarshiliklarni engib o‘tish uchun sarflanadigan ishga etarli bulishi kerak. 01 23 0D0A 13 16 08 10 08 08 0A 05 0B 05 08 09 01 1E 01 2D 10 0B 0F 10 3B

Suyuqlikni harakatlantiruvchi gidravlik mashinalar va ularni tasnifi Gidravlik mashinalar konchilik sanoatida shaxta va karerlarni shamollatish, kon suvlarini er sathiga chiqarib tashlash va siqilgan havo energiyasida ishlaydigan kon mashinalari va uskunalarini yuqori bosimli havo bilan ta’minlashda qo‘llaniladi. Ular quyidagi alomatlar buyicha tasniflanadi: a)Harakatlantiruvchi muhit turiga ko‘ra: - havo yoki gazlarni harakatlantiruvchi - suv va suvli aralashmalarni harakatlantiruvchi - gidravlik mashinalar Havo yoki gazlarni harakatlantiruvchi mashinalar guruhiga ventilyatorlar, havo purkagichlar va kompressorlar kiradi. Ventilyator va havo purkagichlar havo yoki gazlarni harakatlantiruvchi mashinalardir. Kompressorlar esa havoni siqish va uni iste’molchilarga etkazib berish uchun qo‘llaniladigan mashinadir. Suv va cuvli aralashmalarni harakatlantiruvchi mashinalar guruhiga nasoslar, loyqa so‘rgichlar (zemlesosni) va ko‘mir so‘rgichlar (uglesosi) kiradi. Nasoslar kon suvlarini, loyka so‘rgichlar suv va tog‘ jinslari aralashmasini va ko‘mir so‘rgich suv va kumir aralashmasini harakatlantiruvchi mashinalardir. 0A0A 0A 01 0A 34 1302 18 29 0A0A 09 27 0A 1302 0A 08 0A 36 08 1E 0A 37 11 18 38 0A 17 0A 01 08 05 39 07 3B

Агрегат состоит из следующих узлов и деталей: Корпус спиральной формы (1) со всасывающим и нагнетательным патрубками, через которые к устройству подключаются трубопроводы. Он соединяет все элементы насоса в единую гидравлическую машину. Рабочее колесо (2) состоящее из двух дисков со вставленными между ними лопастями. Они имеют сложную форму, изогнутую в сторону, противоположную направлению вращения колеса. Узел уплотнения вала (3). Сам вал (4 ) , на котором жестко закреплено рабочее колесо. Подшипниковая (6) и несущая (7) опоры. Уплотнение масляной камеры подшипников (5). Глазок для контроля уровня масла в камере (8)01

b) Ish organining konstruktiv tuzilishiga ko‘ra gidravlik mashinalar uch guruhga bo‘linadi. - parrakli - porshenli - rotatsion Parrakli gidravlik mashinalarning ish organi ishchi g‘ildirak hisoblanadi va u o‘qga mustahkam o‘rnatiladi. Ishchi g‘ildirak mashinalarda mashina o‘qi va diametral mashinalarda ishchi g‘ildirak diametri bo‘ylab harakatlanadi va uning oqimi tinimsiz va bir me’erda aylanma harakat bilan aylanib parraklar bilan energiyani suyuqlik oqimiga uzatadi. Ishchi g‘ildirakda suyuqlikning harakat yunalishiga qarab ular markazdan qochma o‘qchizikli va diametral mashinalarga bo‘linadi. Suyuqlik markazdan qochma mashinalarda ishchi g‘ildirak radiusi, o‘qchiziqli bo‘ladi. Porshenli gidravlik mashinalarning ish organi silindr ichida ilgarilama- qaytarma harakat bilan harakatlanadigan porshen xisoblanadi. Bu turdagi mashinalarda suyuqlik bosimini ortishi porshenni harakati natijasida silindr xajmi kamayishi bilan amalga oshiriladi. Rotatsion gidravlik mashinalar guruhiga ish organining konstruktiv tuzilishi turlicha bo‘lgan vintli, tishli, uyurma va rotatsion mashinalar kiradi.0A 17 0802 27 27 27 0A 3B 06 0D0E04 1406 0215 1706 1109 18 080E06 0A 3B 06 0409 18 3509 0A 3C0D 0A 0C

v) Suyuqlik oqimiga energiya uzatish uslubi bo‘yicha gidravlik mashinalar uch guruhga bo‘linadi . Bular - uyurmali - hajmiy - boshqa muhit energiyasi asosida ishlaydigan. Energiyani suyuqlikga uyurma orqali uzatish parrakli gidravlik mashinalarga tegishlidir . Bunday energiya uzatish parraklarning suyuqlik oqimi bilan o‘zaro ta’siri natijasida paydo bo‘ladigan ko‘tarish kuchiga asoslangan. (Varraklarni uchish nazariyasiga o‘xshash). Energiyani suyuqlikga hajmiy ko‘rinishda uzatish ishchi bo‘shliq hajmini majburiy ravishda (porshen orqali) kamaytirishga asoslangan . Ishchi bo‘shliq hajmi kamaygan sari undagi suyuqlikning bosimi ortadi va yuqori bosimdagi suyuqlik ishchi bo‘shliqdan xaydab chiqariladi. Boshqa muhit energiyasi asosida ishlaydigan gidravlik mashinalar guruhiga tizilma (struynie nasoslar,erliftlar va boshqa mashinalar kiradi.Bu ko‘rinishdagi gidravlik mashinalarda suyuqlik tashqaridan yuqori bosim bilan beriladigan suv yoki havo energiyasi orqali harakatga keladi. Konchilik korxonalarida asosan parrakli va hajmiy gidravlik mashinalar qo‘llaniladi01 16 0210 1F 27 27 27 0A 3D 0C 1F 0C 0210 0A 3D 18 1F 1109 13 0A 1D0D 0C 0A 0806 13 0A 38 040D

Gidravlik mashinalarning asosiy elementlari va ishlash prinsipi Parrakli gidravlik mashinalar , ya’ni turbomashinalar suyuqlik oqimi, ishchi g‘ildirak o‘qiga nisbatan, yo‘nalishiga qarab uch guruhga bo‘linadi . Bular markazdan qochma, o‘qchiziqli va diametral turbomashinalar . Bu turdagi turbomashinalarning konstruktiv tuzilishi bir-biriga yaqin va ishlash prinsiplari bir hil. Markazga qochma turbomashinalarning tuzilishi (3-rasmlarda) ko‘rsatilgan. Ularning asosiy bo‘laklarini ishchi g‘ildirak 1, parraklar 2, o‘q 3, suyuqlik oqimini turbomashinaga kirititish patrubkasi 4, spiralsimon qobig‘ 5, diffuzor 6 tashkil qiladi. Ishchi g‘ildirak old, orqa disklar va ular oralig‘ida o‘rnatilgan parraklardan tashkil topgan bo‘lib o‘qga mustahkam o‘rnatilgan. Ishchi g‘ildirak harakatga keltirilganda parraklar oralig‘idagi suyuqlik markazdan qochma kuch ta’sirida spiral qobig‘ga otilib chiqadi. Buning natijasida ishchi g‘ildirakning old bo‘shlig‘idagi bosim tashqi muhit (atmosfera) bosimidan kamayib ketadi. Suyuqlik bosim kam bo‘lgan tomonga qarab harakatga keladi va u kiritish patrubkasi orqali so‘rilib, ishchi g‘ildirakcha o‘q yo‘nalishida kiradi. Ishchi g‘ildirakda suyuqlik oqimi o‘z yo‘nalishini taxminan 90 0 o‘zgartiradi va shu yo‘nalishda parraklar oralig‘idan spiralsimon qobig‘ga otilib chiqadi.0A0A 19 1B 0A 3B 260A 08 02 1F0A 18 16 14 1F0A 0C 11 0A 3E 0C 29 0C 04 0A 3A 0C 0A 3A 18 06 07 07 0A 3A 40 0A 1311

3-rasm. Markazdan qochma turbomashinalar. Ularning asosiy bo‘laklarini ishchi g‘ildirak 1, parraklar 2, o‘q 3, suyuqlik oqimini turbomashinaga kirititish patrubkasi 4, spiralsimon qobig‘ 5, diffuzor 6 tashkil qiladi.31 29 0C 04

Markazdan qochma turbomashinalarning qolgan bo‘laklari spiralsimon qobig‘ va diffuzor xarakatsiz bo‘laklar bo‘lib, ular suyuqlik oqimiga yo‘nalish beradi. Bundan tashqari diffuzor turbomashinadan chiqadigan suyuqlikning kinetik energiyasini bir qismini potensial energiyaga o‘zgartirishga xizmat qiladi. Markazdan qochma turbomashinalarning ishchi g‘ildiragi bir tomonlama so‘ruvchi, ya’ni suyuqlik ishchi g‘ildirakga bir tomondan so‘riladi va ikki tomonlama so‘ruvchi. Bu ko‘rinishdagi ishchi g‘ildirakcha cuyuqlik ikki tomondan so‘riladi va ular turbomashina unumdorligini oshirish uchun qo‘llanilgan. Konchilik sanoatida markazdan qochma turbo mashinalarning nasos ventilyator va kompressor kabi turlari ishlatiladi. O‘qchiziqli turbomashinalar. Ularning tuzilishi 4-rasmda ko‘rsatilgan. O‘qchiziqli turbomashina ishchi g‘ildirak 1, parraklar 2, o‘q 3, qobig‘ 4, kollektor 5, ravonlagich 6, yo‘naltiruvchi apparat (ayrim o‘qchiziqli mashinalarda yo‘naltiruvchi apparat bo‘lmaydi. Shuning uchun u rasmda ko‘rsatilgan), to‘g‘rilovchi apparat 7 va diffuzor 8 kabi qismlardan tashkil topgan. Ishchi g‘ildirak vtulkaga, uning aylanish tekisligiga teng oraliqlarda va malum burchak bilan o‘rnatilgan bir necha parraklardan iborat. U vtulka orqali o‘qga mustahkam o‘rnatiladi.0A0A 0A 0A0A 0A 3E 16 1D 1915 0A 3E 130D 0C0D 0C0D 04 0A 38 16 0A 300E 29 30 07 18 07 0C0D 0A 3A 18 0D

4-rasm. O‘qchiziqli turbomashina sxemasi. O‘qchiziqli turbomashina ishchi g‘ildirak 1, parraklar 2, o‘q 3, qobig‘ 4, kollektor 5, ravonlagich 6, yo‘naltiruvchi apparat (ayrim o‘qchiziqli mashinalarda yo‘naltiruvchi apparat bo‘lmaydi. Shuning uchun u rasmda ko‘rsatilgan), to‘g‘rilovchi apparat 7 va diffuzor 8 kabi qismlardan tashkil topgan33 3C 05 10 03 08

Ishchi g‘ildirak vtulkaga, uning aylanish tekisligiga teng oraliqlarda va malum burchak bilan o‘rnatilgan bir necha parraklardan iborat. U vtulka orqali o‘qga mustahkam o‘rnatiladi. Ishchi g‘ildirak turbomashinalarni asosiy qismi bo‘lib, faqat uning parraklari yordamida energiya suyuqlikga uzatiladi. Suyuqlik oqimining harakati ravon va uyurma harakatlarsiz bo‘lishi uchun kollektor va ravonlagich o‘rnatilgan. Yo‘naltiruvchi apparat ishchi g‘ildirakning oldida bo‘lib, u mashina qobig‘iga o‘rnatiladi. Yo‘naltiruvchi apparat bir hil oraliqda o‘rnatilgan va harbiri o‘zining o‘qiatrofida ma’lum burchakga burilishi mumkin bo‘lgan bir necha parraklardan iborat. U suyuqlik oqimini ishchi g‘ildirakga ma’lum burchak bilan uzatib berish vazifasini bajaradi. O‘qchiziqli turbomashinalarda suyuqlik oqimi kollektor 5, ravonlagich 6 orqali, mashina o‘qiga nisbatan parallel ravishda harakatlanib va yo‘naltiruvchi apparat orqali o‘tib ishchi g‘ildirak 1-ga kiradi. Suyuqlik ishchi g‘ildirakdan o‘tish jarayonidap uning to‘liq nisbiy energiyasi ortadi va shu energiya bilan to‘g‘rilovchi apparat 7 va diffuzor-7 lardan o‘tib mashinadan chiqadi. To‘g‘rilovchi apparat parraklari mashina qobig‘iga o‘rnatiladi va u ishchi g‘ildirakdan mashina o‘qiga nisbatan ma’lum burchakga burilgan holatda chiqadigan oqimni asil holatiga ya’ni parallel holatiga keltirib beradi. Hajmiy gidravlik mashinalar guruhiga porshenli, plunjerli, shishli (shesterenchatie), vintli va boshqa turdagi mashinalar kiradi. Ulardan eng ko‘p qo‘llaniladigani porshenli, plunjerli va diafragmali gidravlik mashinalardir.0A0A 0A 0A0A 0A 3A 17 18 0A 3A 03 11 06 09 17 08 0A 30 18 0D 0C 05 0A 2B 08 0D 08 18 08

Por she nli gidravlik ma shi na (1.5 -rasm) i shchi bo‘ shl iq (silindr) 1, por she n 2, sht ok 3, so‘rish 4 va haydash 5 qopqoqlari, krivo shi p-sha tun mexani zmi 6, suv so‘rilish 7 va suv xaydalish 8 patrubkalari va havo qalpoq cha si 9 kabi bo‘laklardan ta shk il topgan. Ishchi bo‘ shl iq ya’ni silindrga surish 4 va haydash 5 qopqoqlari o‘rnatilgan. Ishchi bo‘ shl iqda por she n 2 sht ok 3 va krivo shi p-sha tun mexanizmi 6 yor damida ilgarilama -qaytarma harakatda harakatlanadi. 5-rasm Por she nli nasoslar sxemasi ; a-bir tomonlama (sodda ), b-ikki tomonlama Suv so ‘rilish patrubkasiga suv so ‘rilish quvuri , suv haydalish patrubkasiga esasuv haydalish quvurlari ulanadi . 0A0A 0A 0A0A 0A0A

Por she n o ‘ng tomonga qarab harakatlanganda ishchi bo ‘shl iqning por she ndan oldi qismida vakum (bosim atmosfera bosimidan ki chi k ) hosil bo ‘ladi . Buning natijasida su yuq lik suv so ‘rilish quvuri va so ‘rish qopqog ‘ining qar shi liklarini engib o ‘tib , ishchi bo ‘shl iqni to ‘ldiradi . Bu jara yon ni so ‘rish jara yon i deyiladi va u por she n ishchi bo ‘shl iqning oxirgi qismiga etgun cha davom etadi . So ‘rish jara yon ida ishchi bo ‘shl iqga uning hajmiga teng hajmdagi su yuq lik so ‘riladi , ya ’ni l F V   m 3 (9) Bu erd a : F - por she n yuz asi , m 2 l – surash jara yon ida por she n ning xarajat yul i , m keyin por she n cha p tomonga qarab xarakatlandi. Harakatninig bo shl anish darajasi so‘rish qopqog‘i yop iladi. Portila shn i cha p tomoniga qarab harakati davomida ishch i bo‘ shl ikdagi su yuk ligining bosimi ortadi va haydash qopqog‘ining qar shi ligini engib o‘tib suv xaydash quvuriga chi qadi. Por she n i shchi bo‘ shl iqda bir martda borib kelish oralig‘i xarakat davri (sikl) deyiladi. Harakat davrida por she nli gidra vlik ma shi na bilan uning i shchi bo‘ shl iq hajimiga teng bo‘lgan hajimdagi su yuq lik suvxaydash quviriga xaydab chi qariladi. Bu jara yon doimiy ravi shd i takrorlanib turadi. Shu ning u chu n por she nli gidravlik ma shi na bilan suv haydash quviriga chi qadigan su yuq lik oqimi bir m eyor da bulmaydi. 0A0A 0A 0A0A 0A0A

КОМПРЕССОР ТУРЛАРИ01

Bir silindrli porshenli gidravlik mashina porshen suyuqlikga ikki tomonlama ta’sir ko‘rsatish usulida ham ishlashi mumkin. Boshqa muhit ta’sirida ishlaydigan gidravlik mashinalarni texnikada okimli (gidrostruynie) mashinalari deb yuritiladi . Oqimli mashinaning konstruktiv tuzilishida harakatlanuvchi qism bulmaydi. Shuning uchun energiya suyuqlikga tashqi muxit ya’ni ishchi suv yoki havo orqali uzatiladi. Yuqori bosimli ishchi suv bilan ishlaydigan oqimli mashinalarni gidroelevator va siqilgan ishchi xavo ta’sirida ishlaydigan mashinalarini esa erlift qurilmalari deyiladi. Gidroelivator (1.6-rasm) ishchi suv berish quviri 1 , suv so‘rilishi bo‘shlig‘i 2, seplo 3, aralashish bo‘shlig‘i 4 va diffuzor 5 kabi bo‘laklardan tashkil topgan. Ishchi suv berish quviri 1, suv so‘rish bo‘shlig‘i 2-ning ichiga o‘rnatilgan. Uning bir tomoniga (kesim yuzasidan katta bo‘lgan) suv quviri ulanadi. Ikkinchi tomoni (kesim yuzasi kichik bo‘lgan) konussimon shaklga ega bo‘lib uni soplo deyiladi Aralashish bo‘shlig‘i 4 bir tomoni bilan suv so‘rishi bo‘shlig‘i 2-ga, ikkinchi tomoni bilan esa diffuzor -5 ga ulangan. Diffuzorning ikkinchi tomoniga suv xaydalish quvuri ulanadi. 0A 1D 0C0D180D1505 0A 1D 0D07 0A 30 1702 0613 13 0A 20 080614 19 19 1419 0A 3406140F 0A 170D 170D 170D 0302 0A 21 060707 0C0D180D1506

Gidroelevatorlarning i shl ash usuli Bernulli tenglamasiga asoslangan. Bu tenglamaga ko‘ra ideal su yuq lik oqimining nisbiy to‘liq energi yas i nisbiy potensial va kinetik energi yal ar yig‘indisiga teng va u oqimning har bir kesim yuz asi u chu n o‘zgar mas ya’ni; . 2 . 2 const g C g P E     (10) 6- rasm Gidroelevator qurilma sxemasi. a - po‘latdan tay yor langan, b - cho ‘yan dan tay yor langan. Konussimon sha kldagi soploning kesim yuz asi ki chi kla shi b bori shi sababli, soplodan chi qadigan i shchi suvi ham t ezligi kattala sha di. Buning natijasida uning nisbiy kinetik energi yas i ortadi. Yuq oridagi (10) tenglamaga asosan nisbiy potensial energi yas i esa kama yad i. I shchi suv zi chl igi : : const g const    Bo‘lganligi u chu n nisbiy potensial energi yan i kamayi shi bosimni kamayish hisobiga bo‘ladi. Demak konussimon sha kldagi soplodan chi qadigan i shchi suv oqimining ma’lum tezligigida suv oqimining ma’lum bir tezligida suv so‘rilish bo‘ shl ig‘idagi bosim atmosfera bosimidan kamayib ketadi va vakuum hosi l bo‘ladi. Buning natijasida suv so‘rilish quvuri orqali gidroelevatorga so‘riladi. Arala shi sh bo‘ shl ig‘ida suv, i shchi suv bilan arala sha di va ular birgalikda er sathiga chi qarib ta shl anadi. 0A0A0A0A

Эътиборингиз учун рахмат!

Похожие

Gidrаvlik mаshinаlаrning аsosiy teхnologik ko’rsаtkichlаri. Unumdorlik, zo’riqmа, quvvаt, foydаli ish koeffitsienti, suv so’rish bаlаndligi

Sement qorishtirgich mashinalar

Mashinasozlik texnologiyasi va loyihalash asoslari kursining predmeti asosiy tushunchalar va tariflar

Аvtоmоbil bеnzinlаri

Karyer avtomobil transporti tuzilishi va asosiy qismlari. Avtosamosvallar