Karyer avtomobil transporti tuzilishi va asosiy qismlari. Avtosamosvallar - Транспорт - Презентации

Karyer avtomobil transporti tuzilishi va asosiy qismlari. Avtosamosvallar

Загружено в:

15.01.2024

Скачано:

0

Размер:

3463.6396484375 KB

Karyer avtomobil transporti tuzilishi va asosiy qismlari. Avtosamosvallar Reja: Avtomobil transporti; Karyerda ishlatiladigan avtomobil transportini turlari; Kar’yer avtosamosvallarining tuzilishi va ishlash prinsipi; Tayanch so’z va iboralar. Elektromexanik, transmissiya, o‘zgarmas tok, o‘zgarmas tok, elektryuritma, elektrodinamika, avtosamosval, rama, kuzov, avtopoyezd, avtomobil- tyagach.

Avtomobil transporti turlari: a) orqaga yuk to‘kuvchi samosval; b) tagidan yuk to‘kuvchi pritsepli tyagach; v) orqadan yuk tushiruvchi yarimpritsepli tyagach. Karyer yuk avtomashinalari konstruktiv tuzilishi bo‘yicha ikkita asosiy guruhga ajratiladi: avtosamosvallar va avtopoyezdlar - yarimpritsepli tyagachlar va pritsepli tyagachlar (4.8-rasm). Avtosamosval – ramasiga o‘rnatilgan mustahkam konstruksiyali kuzovga ega bo‘lgan avtomobil bo‘lib, orqaga yoki yonga yuk tushiradi.

 Avtopoyezd – bir yoki bir necha pritsepli yoki yarimpritsepli avtomobil-tyagachdir. Avtopoyezdning ishga belgilanishiga qarab yarimpritsep kuzovi tagidan, orqadan yoki yonidan yuk tushiradi.  Ochiq kon ishlarida ishlatishning maxsus sharoitlari karyer avtosamosvallari konstruksiyasiga quyidagi talablarni qo‘yadi: ekskavatorda yuklanayotganda zarb kuchlariga chidamli bo‘lishligi uchun mexanik qismlarning yuqori mustahkamligi; yuklash va yuk tushirish ishlari texnologik jarayonlari davomiyligini qisqartirish uchun kuzovning sodda va qulay bo‘lishi; qisqa kon zaboylari sharoitida samarali ishlashi uchun yuqori manevrli bo‘lishi; joyning og‘ir relyefli sharoitlarida va sifatsiz yo‘llarda harakatlanishga yuqori chidamlilik va harakatchanlik; karyer sharoitiga mos bo‘lgan uzoq davomli qiyaliklarda ish davrini qisqartirish uchun avtosamosval yetarli tezligini saqlay olishi yoki yetarli tormozlash kuchiga ega bo‘lishi kerak.

 Yuqorida sanab o‘tilgan talablar karyer avtomobillarining ishga belgilanishiga qarab ularning komponovka sxemalarini va asosiy parametrlarini aniqlaydi.  Konstruktiv nuqtayi nazardan qaralsa, ruxsat etilgan yuklanishlarda orqadan yuk tushiruvchi ikki o‘qli avtosamosvallarni yaratish maqsadga muvofiqdir. Chunki bunda konstruksiya soddalashadi, ishonchlilikni, tortish-dinamikasi sifatini va manevrni oshiradi. Yengil yuklarni (ko‘mir, slanes) tashishda kuzov hajmining katta bo‘lishi talab etiladi, bu esa avtopoyezdlar yoki tagidan yuk tushiruvchi avtosamosvallarni yaratishni taqozo etadi.  Karyer avtomobillarini komponovka qilishda (4.9-rasm) dvigatel va kabinaning o‘zaro joylashishi hamda shassining konstruktiv sxemasi tanlanadi.  Kabina va dvigatelning joylashishi bo‘yicha shunday komponovka sxemasi qo‘llaniladiki, bunda kabina dvigatel yoniga joylashadi.

Karyer avtomobillari komponovka sxemalari Bir joyli kabinali bunday sxema eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, dvigatelning haydovchiga juda yaqin bo‘lishiga qaramasdan avtomobilning yuqori jipsligini ta’minlaydi.  Shassining konstruktiv sxemasi avtomobilning massasini aniqlaydi va birinchi navbatda uning menevrliligini ta’minlaydi. Ko‘pchilik hollarda o‘q formulasi 4x2 bo‘lgan oldingi g‘ildiraklari boshqariluvchi sxema ishlatiladi (4.9-rasm, a).  Xorijiy mamlakatlar amaliyotidan ma’lumki, ikkita birlashgan sharnirli qismdan tashkil topgan ramali Shassi konstruksiyali avtomobilning manevrliligi yuqoriligini ko‘rsatdi (4.9-rasm, b). Har ikkala o‘qning yetaklovchi sifatida qo‘llanilishi avtomobilni boshqarishda gidrosilindrlar yordamida ikkala o‘qning bir yo‘la burilishini ta’minlaydi (4.9-rasm, v). Bu avtomobil massasining kamayishiga, manevrning oshishiga va yuk ko‘tarish (8 g‘ildirakli bo‘lganligi hisobiga) qobiliyatining oshishiga imkoniyat beradi.  O‘qlar sonining 3 tagacha oshishi (4.9-rasm, g) yuk ko‘tarish va o‘tish qoibiliyatini oshiradi, lekin uning massasi ko‘payishiga, manevrning qiyinlashishiga va konstruksiyaning murakkablashishiga olib keladi. Yarimpritsepli avtopoyezdlar 10 ta g‘ildirakli bo‘lib (4.9- rasm, g), ularning yuk ko‘tarishi sezilarli darajada yuqori, lekin uzunligi oshadi va manevr qiyinlashadi.

 Karyer avtomobillari 3 ta asosiy qismdan tashkil topadi: dvigatel, shassi va kuzov (yuk platformasi).  Dvigatel - mexanik energiya manbayi bo‘lib, avtomobilni harakatga keltiradi. Avtomobillar uchun dvigatel sifatida siqilgan yoqilg‘i issiqlik energiyasini mexanik ishga aylantirib beruvchi ichki yonuv dvigatellari ishlatiladi.  Karyer yuk avtomobillarida dizel yoqilg‘isida ishlovchi yoqilg‘ini siqish hisobiga o‘t oluvchi dvigatellardan foydalaniladi.  Siqilish hisobiga o‘t oluvchi dvigatellarda issiq aralashma silindr ichida yoqilg‘i va havodan tayyorlanadi. Issiq aralashmaning silindr ichida yuqori darajada siqilishi natijasida harorati keskin oshadi va o‘t olishga sabab bo‘ladi. Dizel dvigatellarida yoqilg‘ini yuqori darajada siqish (1:16; 1:17) katta iqtisodiy tejamkorlikni ta’minlaydi va quvvat birligiga to‘g‘ri keladigan yoqilg‘i sarfi karburatorlarga nisbatan 35-40% kamdir. Qo‘llanilayotgan dizel yoqilg‘isi benzinga nisbatan arzondir, shuning uchun dizelda ishlovchi dvigatellar konchilik mashinalarida asosiy o‘rin tutadi.  Hozirgi kunlarda karyer avtosamosvallarida yuqori aylanish chastotali to‘rt taktli 6, 8 va 12 silindrli V – shaklli dvigatellar ishlatilmoqda. Ularning aylanish chastotasi 1500-2000 ayl/min, quvvati 250 dan 1700 kVT gachani tashkil etadi.

 Ichki yonuv dvigatellarining asosiy elementlari karter, silindrlar bloki, krivoship-shatunli mexanizm(tirsakli val, shatunlar, porshenlar), gaz taqsimlash mexanizmi (klapanlar, taqsimlash vallari). Dvigatel ishlashi uchun quyidagi tizimlar bilan ta’minlanadi: yoqilg‘i tarmog‘i (yoqilg‘i baklari, nasoslar, filtrlar, forsunkalar); havo bilan ta’minlash tarmog‘i; dvigatelni moylash tarmog‘i (moy baklari, nasoslar, filtrlar, radiator); dvigatelni sovutish (suv nasosi, radiator, ventilyatorlar); dvigatelni ishga tushirish tarmog‘i (elektrostarter, dvigatelni ishga tushirish uchun siqilgan havo yetkazuvchi uskunalar).  Yuk ko‘tarish qobiliyati va avtosamosvallar quvvati oshishi bilan gazoturbinali dvigatellarga o‘tish g‘oyasi mavjuddir. Gazoturbinali dvigatellarning asosiy afzalliklari sodda konstruksiyali, kichik massa va o‘lchamlar, past haroratlarda ham ishga tushirish oson, zararli gazlarning kamligidir. Kamchiliklari: yoqilg‘i sarfining keskin oshishi (2-2,5 marotaba), narxi qimmat va changlangan havoga juda sezgir.  Hozirgi kunlarda vatanimiz va xorijiy mamlakatlarda yuk avtosamosvallarining birdan-bir kuch beruvchi qismi sifatida ichki yonuv dvigatellari ishlatilib kelinmoqda.

 Shassi – dvigateldan yetaklovchi g‘ildiraklarga aylanish momentini uzatishga xizmat qiladigan barcha qism va mexanizmlar (Transmissiya), yuruvchi qismlar va boshqarish mexanizmlaridir.  Transmissiya – kuch uzatuvchi qismlar. Avtomobil harakatlanganda unga ta’sir etuvchi kuchlar har bir daqiqada uzluksiz va ixtiyoriy ravishda o‘zgarib turadi. Avvalambor, avtomobilga ta’sir etayotgan kuchlarning o‘zgarishi yo‘l sharoitiga, uning tezligi va tezlanishiga bevosita bog‘liq bo‘lib, bularning vaziyatiga qarab avtomobilning yetaklovchi g‘ildiraklariga dvigateldan kelayotgan burovchi momentni o‘zgartirib turish lozim bo‘ladi. Bu vazifalarni bajarish uchun avtomobilda kuch uzatmasi (transmissiya) qo‘llaniladi.  Transmissiya bir-biri bilan uzviy bog‘langan mexanizm va agregatlardan tashkil topib (ilashish muftasi, uzatish qutisi, kardanli uzatma, asosiy uzatma va yarim o‘qlar), burovchi momentni dvigateldan avtomobilning yetaklovchi g‘ildiraklariga uzatib beradi. Shu bilan birga transmissiya orqali burovchi momentni o‘zgartirish chog‘ida u o‘zgaradi va yetaklovchi g‘ildiraklarga bo‘lib tarqatiladi.  Karyer avtotransporti ish rejimi dvigatel yuklanishining keskin o‘zgarishi bilan tavsiflanadi. Harakat uzatishni moslashtirishning keng diapazonini ta’minlovchi transmissiya qo‘llanilganda dvigatel quvvatidan maksimal foydalanishga erishiladi.

. Karyer avtomobillari transmissiyalari Karyer avtosamosvallari transmissiyasi quyidagi talablarga javob berishi kerak: yuklangan mashinaning uzoq davomli qiyaliklarda va nishabliklarda yuqori tezliklarda harakatini hamda ravon joyidan qo‘zg‘alishini ta’minlash; zarb va tebranishlarni yumshatish tufayli dvigatel va kuch beruvchi qismlarning ishlash muddatini oshirish qobiliyatiga ega bo‘lishi; avtomobilning boshqarilishini yengillashtirish.  Karyer yuk avtosamosvallarida ikki xil transmissiyalar qo‘llaniladi: gidromexanik (4.10-rasm, a) va elektromexanik (4.10-rasm, b).  Gidromexanik transmissiya dvigatel (D) bilan birlashgan muvofiqlash-tiruvchi reduktor, gidrotransformator (GT), uzatish qutisi (KP) va aylanma harakatni orqa ko‘prik (ZM – zadniy most) orqali g‘ildiraklarga uzatuvchi kardan vali (KV) dan tashkil topgan.  Transmissiyaning asosiy uzeli gidrotransformator hisoblanib, uning yordamida suyuqlik bosimi avtomatik tarzda (aylanish momentini pog‘onasiz o‘zgartirish hisobiga) burovchi momentga o‘zgartirilib avtomobil g‘ildiraklariga uzatiladi.D D G R TD AU GT KP KV a b ZM

 Elektromexanik transmissiya dvigatel (D) bilan aylantiriluvchi generator (G), g‘ildiraklarni reduktor (R) orqali harakatga keltiruvchi parallel yoki ketma-ket ulangan tortish dvigatellari (TD), moslashtirish va boshqaruv apparatlari (AU)dan tashkil topgan.  Elektromexanik transmissiyada o‘zgarmas va o‘zgarmas- o‘zgaruvchan tok sistemalari qo‘llaniladi. Birinchi holatda mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok generatori va o‘zgarmas tokda ishlovchi tortish dvigateli qo‘llaniladi. Bu sistema (BelAZ – 549 va BelAZ – 7519 samosvallarida qo‘llaniladi) soddaligi bilan ajralib turadi, lekin elektr uskunalarining nisbatan og‘irligi bilan harakterlidir. Ikkinchi holda o‘zgaruvchan tok generatori, kremniyli to‘g‘rilagich bloki va o‘zgarmas tokda ishlovchi tortish elektrodvigatellari qo‘llaniladi.  Avtomobil elektryuritmasi ikki xil: tortish va Elektrodinamik tormozlash rejimida ishlaydi.  Tortish rejimida dvigatelning mexanik energiyasi generator yordamida elektr energiyaga aylantiriladi va tortish elektrodvigatelini ishga tushiradi.  Elektrodinamik tormozlash rejimida avtomobil nishablikda yoki inersiya bilan harakatlanayotganda g‘ildiraklardan hosil bo‘layotgan mexanik energiya tortish elektrodvigateliga (bu holatda generator rejimida ishlaydi) uzatiladi. Tok zanjiriga rezistrni ulash bilan tortish elektrodvigatellarida (generatorlarda) tormozlash momenti hosil bo‘ladi. Valdagi bu tormozlash momenti avtomobil harakat tezligini kamaytirishga yoki bir xilda ushlab turishga xizmat qiladi. 

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Похожие

Jahon transporti

Jahon transporti

Lokomotivlar. ularning konstruktiv tuzilishi va asosiy ko’rsatkichlari

O’zbekiston temir va avtomobil yo’llari, xalq xo’jaligidagi ahamiyati

Avtomobil yetakchi g’ildiraklari uchun gidrotsilindr o’rnatish samaradorligi