Son so‘z turkumi 2 - Лингвистика - Презентации

Son so‘z turkumi 2

Загружено в:

04.07.2024

Скачано:

0

Размер:

178.18359375 KB

Son so‘z turkumiOna tili

Narsalarning son-sanog‘i va tartibini bildirib, qancha? necha? nechanchi? so‘roqlariga javob bo‘ladigan so‘zlar son lardir. Hozirgi vaqtda bir yilda dunyo bo‘yicha taxminan sakkiz yuz ming tonnadan bir million tonnagacha choy yetishtiriladi, shuning uchdan bir qismi Hindistonga to‘g‘ri keladi.

 sonlar yasalmaydi, yasalishga asos bo‘ladi: ikki- lan -moq, to‘rt- lik , bir- ik -moq  sonlar otlashadi: Sakkizinchilar hasharga chiqmaydi.  sonlar fonetik o‘zgarishga uchraydi: ikki, olti, yetti + -ov, -ala, -ovlon ellik, qirq + -ga ellik +-im, -ing, -imiz, -ingiz

Sonlarning tuzilishiga ko‘ra turlari sodda qo‘shma juft takrori yikki, sakson besh-olti, yigirma-o‘ttiz yigirma to‘qqiz beshta-beshta, qirqta-qirqta

Sonlarning ma’no guruhlari Sonlar narsalar, belgi-xususiyatlar, harakat-holatlarining miqdori yoki tartibini bildiradi. miqdor sonlar tartib sonlar Miqdor sonlar qanday miqdorni bildirishiga ko‘ra sanoq, dona, chama, taqsim, jamlovchi, kasr sonlarga bo‘linadi.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Son-sanoqni bildiruvchi sonlar sanoq sonlar deyiladi. Sanoq sonlar yozuvda, ko‘pincha, arab raqami bilan yoziladi. Ahmadjon chaqiriq qog‘ozini yana bir marta o‘qib chiqdi, keyin uni ikki buklab, ko‘krak cho‘ntagiga solib qo‘ydi. Bolalar davrani ikki aylandi, qo‘l berib ko‘rishishdi.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Narsalarning miqdorini donalab ifodalaydigan sonlar dona son dir. -ta qo‘shimchasi bilan hosil qilinadi. Donalash ma’nosi - ta qo‘shimchasidan tashqari dona, bosh, nafar, tup, litr, gramm so‘zi bilan ham ifodalanadi. Derazamning oldida bir tup o‘rik oppoq bo‘lib gulladi. Ko‘hna tarix shodasida bitta marjon, o‘zbegim.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Miqdorni taxminlab, chamalab ko‘rsatuvchi sonlar chama son lardir. Ular -tacha, -lab, - larcha kabi qo‘shimchalar bilan hosil qilinadi. Chama ma’nosi sonlarni juftlash bilan ham hosil bo‘ladi: Bayroq dastasida, stanokda ming-minglab qo‘llar taftini sezaman. Mashrab bilan Akmal esa o‘n besh-yigirma bolaga javobgar.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Narsalarning miqdorini taqsimlab ko‘rsatuvchi sonlar taqsim son deyiladi. U - tadan qo‘shimchasi orqali hosil qilinadi. Ba’zan dona sonni takrorlash orqali ham hosil bo‘ladi Azim har yelkasiga to‘rttadan odam sig‘adigan yigit bo‘libdi. Ular ikkita-ikkita bo‘lib saf tortishdi.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Narsalarning miqdorini jamlab ko‘rsatuvchi sonlar jamlovchi son lardir. Ular -ov, -ala, - ovlon qo‘shimchalari bilan hosil qilinadi. -ov, -ala qo‘shimchalari faqat ikkidan o‘ngacha bo‘lgan sonlarga qo‘shilib, jamlik ma’nosini ifodalaydi. Ikkovining orasida hech qanday sir yotmaydi. Uchovlari dalaning poynagiga qarab yurdilar.

Miqdor sonlar Sanoq son Dona son Chama son Taqsim son Jamlovchi son Kasr son Butun miqdorning qismini ifodalovchi sonlar kasr son deyiladi. Butun miqdorni bildiruvchi qism ko‘pincha chiqish kelishigida keladi.Rejaning uchdan ikki qismi bajarildi. Yo‘lning kengligi 10,5 metrni tashkil qiladi. ifodalari ikkidan bir, to‘rtdan bir, sakkizdan bir tarzida, shuningdek, yarim, chorak, nimchorak tarzida o‘qiladi.

Hisob so‘zlari Sanoq son bilan sanaladigan narsalarni ifodalovchi so‘z o‘rtasida qo‘llanilib, bu narsaning o‘lchovini bildiradigan so‘zlar hisob so‘zlari sanaladi. Qo‘limda bir metr keladigan irg‘ay tayoq. Nokman, serhosilman, har dona mevam 200-250 gramm ga boradi.

Tartib sonlar Narsalarning ketma-ketlik tartibini bildiradigan sonlar tartib son lardir. U - (i)nchi qo‘shimchasi yordamida yasaladi. Shoikrom uni har kuni maktabdan o‘zi olib ketar, ikkinchi smenada dars tugaguncha poylab turar edi. Beshinchi, oltinchi kechuvga borganda dara ancha torayib qoldi. Tartib sonlar arab raqamlari bilan yozilganda, -(i)nchi qo‘shimchasi o‘rnida arab raqamidan so‘ng chiziqcha yoziladi: 9-sinf, 30-dekabr. Tartib sonlar rim raqamlari bilan ifodalanganda esa, chiziqcha qo‘yilmaydi: XX asr

Похожие

Olmosh so‘z turkumi

Son so’z turkumi

Sifat turkumi 2

Fe’l so’z turkumi 2

Fe’lning shaxs-son shakllari