Саломатлик ва зарарли одатлар - Медицина - Презентации

Саломатлик ва зарарли одатлар

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

104.4365234375 KB

МАВЗУ: Саломатлик ва зарарли одатлар.

Алкоголизмни келиб чиқиши ва тарқалиш тарихи. 1971 йилда дунё бўйича 8,5 млрд. литр спирт ишлаб чиқарилган, Б.М.Левиннинг (1972) маълумотича планетанинг ҳар бир кишисига бир йилига 1 л спирт, 6 л вино, 10 л пиво тўғри келар экан. 1910 йилда Россиянинг ҳар бир кишисига 3,6, 1914 йидда 4,6 литр ароқ тўғри келган. 1914 йилда биринчи жаҳон уруши бошланиши билан чор ҳукумати спиртли ичимликларни сотишни ман этади.

Бутун дунё соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълумотларига кўра 1930 - 1965 йиллар орасида спиртли ичимликларни ишлаб чиқариш 50 мартага ортган. Италияда жигар церрози хасталигидан ҳар 100 минг аҳоли жон бошидан 39,3 эркак, 14,9 та аёлда ўлими кузатилган. Ўзбекистон Республикасини бозор иқтисодига ўтиши муносабати билан хусусий дўконларда турли баъзан назоратдан ўтмаган спиртли ичимликлар сотишмоқда. Бу баъзи одамларни заҳарланишига сабаб бўлмоқда.

Вино спиртнинг химиявий номи этил спирти, яъни этанол. Этанол, диполисахаридларни ачитқи замбурғлари таъсирида парчаланади. Унинг химиявий формуласи С 2 Н 5 ОН. Этанол — этил спирти рангсиз, енгил ҳаракатчан, суюқлик бўлиб, ўзига хос ҳиди ва аччиқ таъми бор. У сув ва ёғларда яхши аралашади. 78 градусда қайнайди яъни осон буғланади.

Этанолнинг хусусиятлари қўйидагилардан иборат:  Этанол универсал эритувчи: ўзи ҳам сувли муҳитда ва организмдаги ёғларда яхши эрийди:  Нерв хужайраларига ўзига хос таъсир кўрсатади ва шунга кўра одамнинг руҳий ҳолатини ўзгартиради.  Организмнинг барча функционал системаларига заҳарли (токсик) таъсир кўрсатади.

Қабул қилинган алкогол ошқозон ингичка ичакнинг бошланғич қисмида сўрилиб қон орқали бутун организмига тарқалади. Агарда болалик она 50 г спиртли ичимлик ичса бола учун жуда хавфли, чунки алкоголнинг 25 фоизи она сутиниг таркибида бўлади. Болани ногирон қилиб қўйиш учун шунинг ўзи етарли. Спиртли ичимликлар ичадиган аёллардан кейинчалик ўлик, чала, жисмоний ва психик камчиликлари бор бола туғилади.

Спиртли ичимликларни кўп истеъмол қилиш, модда алмашинувини бузади: оқсил, углевод, ёғ, витаминлар алмашинуви бузилади. Алкоголизм психик касалликларнинг келиб чиқишига сабаб бўлади. Ота - онаси ичадиган оиладаги болалар ёмон ўқийди, психик стрес ҳолатлар туфайли бола кечаси сийиб қўядиган, невроз, ёки тутилиб гапирадиган бўлиб қолади. Хроник алкоголизм энг кўп 20-22 ёшда (31, 4 фоиз), ва 23 - 26 ёшда (40, 4 фоиз) ёшда учрайди. Спиртли ичимликларни биринчи марта ичиш, бунга боғланиб қолиш 13 — 14 ёшдан, баъзи ҳолларда 7-8 ёшдан бошланади.

Қон босими, юрак ишмияси, миокард инфаркт касалликларининг 62 фоизи алкоголизм туфайли келиб чиқади. Алкоголни узоқ тизимли ичиш туфайли жигар касалланади, жигар церрози келиб чиқади. Бу касалликларнинг 60 фоизи ўлим билан тугайди. Алкоголикларда кўпинча қизилўнгач раки, ёки оғиз бўшлиғи раки вужудга келади.

Алкоголикларнинг ўртача умри ичмайдиган кишиларга қараганда 10- 15 йил кам. Бутун дунё соғлиқни сақлаш ташкилоти (ВОЗ) маълумотига мувофиқ ичкиликбозликдан ҳар йили 1,5 миллион одам ўлади. Алкоголиклар ўз касбини йўқотади, бошқа иш қидиради. Ичкиликбозлик билан оилани барбод қилувчи асосий омил ҳисобланади.

Алкоголдан заҳарланишнинг учта даражаси бўлади. Биринчи даражада қўзғолиш ҳосил бўлади, эйфория, тетиклик, қўрқиш, ҳаракат активлигини тормозланиши вужудга келади. Бироз қизариш кам ҳолларда тери қатламини оқариши, пульсни тезлашиши, иштаҳани яхшиланиши, жинсий қобилиятнинг ортиши кузатилади, Одам тетик сахий, кўп нарсаларни ваъда қиладиган, кўп гапирадиган, дистанция ва тактил сезгирлигини йўқотади.

Иккинчи даражада мастлик марказий нерв тизимининг олий бўлимларининг тормозланиши билан ҳарактерланади. Бунда умумий заифлик, фикрлаш темпини пасайиши юришни секинлашуви, нутқни бузулиши кузатилади. Мувозанати бузилади. Ўз хулқини назорат қилиш бузилади.

Учинчи даражадаги мастлик бу онгни чуқур бузилиши ҳисобланиб, одам ҳушидан кетади. Комада аввал тери қизаради, сўнг кўкариб кетади. Қорачиқ кескин тораяди, тана ҳарорати пасаяди, нафас олиш секинлашади. Пульс тез-тез, бўш ура бошлайди.

1985 йилда Ўзбекисгон Республикасининг Президиуми «Ичкиликбозлик ва алкоголизмга қарши курашиш ва спиртли ичимликларни уйда тайёрлашни олдини олиш ҳақида» фармон қабул қилганди. Бу фармонда жамоат жойларда спиртли ичимликларни ичиш ман этилган. Вояга етмаган болаларни ичкиликка ўргатган одамга йирик миқдорда жарима ёки 5 йил озодалиқдан маҳрум этиш кўзда тутилган.

Колумбнинг денгиз саёҳатчилари 1493 йилнинг 25 мартида "Испанияга қайтганда тамакидан олиб келадилар шунинг натижасида чекиш одати аста-секин Овропо мамлакатларига тарқала бошлади. Кейинчалик Америкада бўлган чет элликларни Англияга қайтиши билан тамаки ўсимлиги уруғини экиш ва уни кўпайтириш оқибатида тамаки кўп мамлакатларга тарқалади.

XV асрининг ўрталарида тамаки Францияга тарқалади. Бунга Франциянинг Партугалиядаги элчисига 1560 йилда сабабчи бўлган Жак Нико Франция шохи Екатерина Мсдига ва унинг ўғилларидан биттасига бош оғриғини қолдириш учун тамаки пилюласини тавсия этган. Тамакидаги никотин моддаси Нико номи билан аталган. Францияда тамакини ҳидлаш кенг равишда авж олиб кетади.

XV асрнинг охирида тамаки чекиш Испания, Англия, Голландия, Португалия ва бошқа Овропо мамлакатларига тарқалади. Россияга тамаки 1585 йилда Иван Грозний даврида савдагорлар томонидан келтирилган.

Никотиннинг 0,1 грами одамни ўлдиради. Бу доза 20 дона папиросда сақланади. Агарда чекувчи ҳар куни 20 дона папирос чекса 30 йил мобайнида 200 минг дона папирос чекади, бу 160 кг тамаки дегани. Бундай миқордаги папирос таркибида 800 г никотин бўлади.

Тамаки чекишга қарши. Тамаки чекишни олдини олишда қуйидаги тадбирлар ва тарғибот ва ташвиқот ишларни олиб боришни лозим деб топамиз:  Сигарета қутиси чекишнинг зарари хақида рекламалар ёзиш.  Жамоат жойларида чекишни ман этиш  Таркибида заҳарли моддалар камроқ бўлган тамаки маҳсулотларини ишлаб чиқариш.  Тамаки маҳсулотларини нархини янада ошириш  Тамаки маҳсулотларининг рекламасини қисқартириш.  Тамаки маҳсулотларини одамлар кўп тўпланган, жамоат жойларида сотмаслик

 Болаларга тамаки маҳсулотларини сотмаслик  Кўчаларда, жамоат жойларда тамаки маҳсулотларини доналаб сотмаслик  Чет эл тамаки маҳсулотларини камроқ сотиш  Болаларнинг кундалик фаолиятини назорат қилиш  Сигарета чекмайдиган ўсмирларни мақташ, рағбатлантириш  Катталарни намуна бўлиши  Кинофильмлар, видеофильмлар, спектаклларда актёрларни папирос чекмасдан ўз вазифасини бажаришга ундаш.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !!! X a y r !

Похожие

Инсон саломатлиги ва зарарли одатлар

Аҳоли, саломатлик ва кексалик муаммолари

Гиёхвандликнинг зарарли оқибатлари

Соғлом ва бемор организм ҳақида тушунча. Ирсият ва саломатлик

Соғлом турмуш тарзи – саломатлик гарови