Қалқонсимон без касалликлари - Медицина - Презентации

Қалқонсимон без касалликлари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

830 KB

Қалқонсимон без Қалқонсимон без касалликларикасалликлари

 Гален (1543)Гален (1543) – – қалқонсимон без анатомиясини қалқонсимон без анатомиясини ўрганди.ўрганди.  Wharton Wharton (( 16561656 )) - - безга “қалқонсимон” деб ном безга “қалқонсимон” деб ном берди.берди.  King (1836)King (1836) – – Эндокрин органлар фаолиятида Эндокрин органлар фаолиятида безнинг ролини ўрганди.безнинг ролини ўрганди.  Baumann (1896)Baumann (1896) – – қалқонсимон без қалқонсимон без фаолиятида йод алмашинувини айтиб ўтди.фаолиятида йод алмашинувини айтиб ўтди.  О. В. Николаев (1951)О. В. Николаев (1951) –субтотал –субтотал струмэктомиструмэктоми я операциясини ихтиро қилди.я операциясини ихтиро қилди.  С.А.МасумовС.А.Масумов – – Ўзбекистонда эндемик Ўзбекистонда эндемик ўчоқларни аниқлади ва бўқоқ ўчоқларни аниқлади ва бўқоқ профилактикасини таклиф қилди.профилактикасини таклиф қилди.  М.С. Астров, Р.ИслМ.С. Астров, Р.Исл аа мбеков, Ё. X. мбеков, Ё. X. Туракулов Туракулов Республикамизда бўқоқни Республикамизда бўқоқни ўрганишда катта хисса қўшишдиўрганишда катта хисса қўшишди .Тарихий маълумотлар:

Қалқонсимон без анатомияси:Қалқонсимон без анатомияси: 1 2 4 5 63 1 – Қалқонсимон тоғай 2 – Чап бўлак 3 – Юқориги артерия 4 – Бўйинча 5 – n. reccurens 6 – Умумий уйқу артерияси Без вазни – 25-40г Қон оқими -150 мл / сек

ҚҚ алал ққ онсимон без анатомиясионсимон без анатомияси   1-калконсимон-тил ости 1-калконсимон-тил ости мушаги мушаги 2-калконсимон без 2-калконсимон без пирамидал булагипирамидал булаги 3-юкори калконсимон 3-юкори калконсимон артерияартерия 4-калконсимон без чап 4-калконсимон без чап булагибулаги 5-калконсимон без 5-калконсимон без буйинчаси; буйинчаси; 6-пастки калконсимон вена6-пастки калконсимон вена  7-трахея; 7-трахея; 8-пастки калконсимон 8-пастки калконсимон артерия; артерия; 9-калконсимон ток венаси9-калконсимон ток венаси 10-Калконсимон без унг 10-Калконсимон без унг булаги булаги 11-юкори калконсимон 11-юкори калконсимон венасивенаси 12-калконсимон тогай12-калконсимон тогай  13-юкори хикилдок 13-юкори хикилдок артериясиартерияси 14-тил ости суяги14-тил ости суяги

ҚҚ алал ққ онсимон без структурасининг онсимон без структурасининг схематик куринишисхематик куриниши 

Республика эндемик ўчоқларида буқоқ билан касалланиш 29,5% 9,8% 35,2%21,6% 15,4% 9,4%8,6%18,5% 39,7% 11,2%

 Гален, Везалий (1543)Гален, Везалий (1543) – – ққ алқонсимон без анатомиясиалқонсимон без анатомияси ҳақида биринчи маълумотларни беришҳақида биринчи маълумотларни бериш ганган ..  Wharton Wharton (( 16561656 )) - - унга “қ унга “қ алқонсимоналқонсимон без” дея ном бер без” дея ном бер ганган ..  King (1836)King (1836) - и - и чки секреция безлари фаолиятида унинг чки секреция безлари фаолиятида унинг тутган ўрни ва аҳамиятини ўтутган ўрни ва аҳамиятини ў рганрган ган.ган.  Baumann (1896)Baumann (1896) - - бу безда йод моддасининг алоҳида бу безда йод моддасининг алоҳида йиғилиши-ни кўрсатган.йиғилиши-ни кўрсатган.  О. В. Николаев (1951)О. В. Николаев (1951) – – ққ алқонсимон без касалқонсимон без кас аа лликларини лликларини ўў ргарга -- нишда катта нишда катта ҳҳ исса кисса к ўў шган ва субтотал струмэктомия шган ва субтотал струмэктомия операцияоперация -- сини таклиф этгансини таклиф этган ..  С.А.МаъсумовС.А.Маъсумов – – ЎЎ збекистондаги эндемик збекистондаги эндемик ўў чочо ққ ларини аниларини ани ққ лала -- ган, буган, бу ққ оо ққ касаллиги б касаллиги б ўў йича йича ққ атор илмий ишлар ва атор илмий ишлар ва касалликни олдини олишда чора тадбирлар таклиф этган. касалликни олдини олишда чора тадбирлар таклиф этган. “Буқоқ – қ“Буқоқ – қ алқоналқон -- симонсимон безнинг мазкур безнинг мазкур геограгеогра фифи к мук му ҳҳ итит учун учун хос бўлган каттала-шувидир”, - деган таъриф хос бўлган каттала-шувидир”, - деган таъриф хх ам ам С.А.Маъсумовга тегишлиС.А.Маъсумовга тегишли . О.В.. О.В. Николаев операциясини Николаев операциясини такомиллаштирган.такомиллаштирган.  ЎзбекистонЎзбекистон да буда бу ққ оо қниқни ўў ргангарганга нн олимлар олимлар М.С. Астров, М.С. Астров, Р.Ислом-беков, Ё. X. ТуракуловР.Ислом-беков, Ё. X. Туракулов ва бошқалар катта ҳисса ва бошқалар катта ҳисса қўшқўш ганларганлар .. Тарихий манбаълар:

Қалқонсимон без ишлаб чиҚалқонсимон без ишлаб чи ққ адиган гормонларадиган гормонлар трийодтиронин (Тз) тироксин тетрайодтиронин (Т4) Йодл и гормонлар Йодланмаган гормонлар т иреколь т иреокальцитонин

Касалликлари классификациясиКасалликлари классификацияси  Қалқонсимон безнинг туҚалқонсимон безнинг ту ғғ ма нума ну ққ сонларисонлари  Қалқонсимон безҚалқонсимон без жароҳатлари жароҳатлари  Қалқонсимон безҚалқонсимон без яллиғланиши: яллиғланиши: - - тиреоидитлар тиреоидитлар ( ( ХошимотоХошимото буқоғи) буқоғи) - - сс трумиттрумит лар лар (Ридель буқоғи). (Ридель буқоғи).  Эндемик буЭндемик бу ққ оо қ:қ: - - диффуздиффуз - - тугунлитугунли - - аралашаралаш  Спорадик буСпорадик бу ққ оо қ:қ: - - диффуздиффуз - - тугунлитугунли - - аралашаралаш  Диффуз токсик бДиффуз токсик б уқуқ оо ққ (Базедов касаллиги (Базедов касаллиги , , тиреотоксикозтиреотоксикоз )) , ,  Токсик аденома Токсик аденома (тугунли токсик б(тугунли токсик б ўқўқ оо ққ )) ,,  ҚалқонсимонҚалқонсимон без ўсмалари: без ўсмалари: - хавфсиз ўсмалар- хавфсиз ўсмалар - хавфли ўсмалар - хавфли ўсмалар

БуқоқБуқоқ - қ - қ алқонсимоналқонсимон без гиперплазияси без гиперплазияси Спорадик буқоқ-Спорадик буқоқ- эндемик эндемик ўчоқ бўлмаган жойлар-да ўчоқ бўлмаган жойлар-да учрайди.учрайди.Эндемик буқоқ – биосфе- раси йодга танс и қ геогра- фик муҳитда учрайди. 1. Йод тансиқлиги, 2. Микроэлеменлар муво- занатининг бузилиши, 3. Струмоген факторлар, 1. Психологик стресс, 2. Оғиз бўшлиғидаги инфекция, 3. Санитар - гигиена нор- малари бузилиши,

Безнинг катталиги Безнинг катталиги бб ўў йича О.В. Николаев таснифийича О.В. Николаев таснифи  О даража - без кўринмайди ёки пайпаслаганда билинмайди,О даража - без кўринмайди ёки пайпаслаганда билинмайди,  I даража - без кўринмайди, пайпаслаганда қўлга сезилади I даража - без кўринмайди, пайпаслаганда қўлга сезилади ва ютиш ҳаракатларидагина кўринади,ва ютиш ҳаракатларидагина кўринади,  II даража - қII даража - қ алқонсимоналқонсимон без ютинганда кўринади ва қўлга без ютинганда кўринади ва қўлга яхши уннайди, бироқ бўйиннинг шакли ўзгармаган бўлади.яхши уннайди, бироқ бўйиннинг шакли ўзгармаган бўлади.  III даража - без кўздан кечирилганда катталашгани III даража - без кўздан кечирилганда катталашгани билинади, бўйин шакли ўзгариб, йўғонлашади - «йўғон билинади, бўйин шакли ўзгариб, йўғонлашади - «йўғон бўйин» белгиси. бўйин» белгиси.  IV даража – катталашган без бўйин кўринишини бузиб IV даража – катталашган без бўйин кўринишини бузиб турадитуради , , аниқ юзага чиққан буқоқ кўринади.аниқ юзага чиққан буқоқ кўринади.  V даража - ўлчамлари жуда катта бўлган без кўринади, бу V даража - ўлчамлари жуда катта бўлган без кўринади, бу даврда без қизилўнгач ёки трахеяни эзиб, ютиниш ва нафас даврда без қизилўнгач ёки трахеяни эзиб, ютиниш ва нафас олишни қийинлаштириб қўйган бўлади.олишни қийинлаштириб қўйган бўлади. гипертиреоид - қ алқонсимон без ф аолияти ошган эутиреоид - қ алқонсимон без ф аолияти бузилмаган гипотиреоид - қ алқонсимон без ф аолияти пасайган б ў ладиФункционал ҳолати бўйича б ўқ о қ б ў лиши мумкин:

Қалқонсимон безни текшириш Қалқонсимон безни текшириш усуллариусуллари  Объектив текшириш усуллариОбъектив текшириш усуллари (шикоят(шикоят ларлар и, анамнези, анамнез йиғиш йиғиш , умумий , умумий кк ўў рик, пайпаслашрик, пайпаслаш .... .... )) ,,  ҚҚ ондаонда без без гормонлар гормонлар иниини текшириш текшириш ,,  УТТУТТ ,,  Радиоизотоп сканерлашРадиоизотоп сканерлаш ,,  Компьютер томографияКомпьютер томография ,,  МРТМРТ ..

ҚҚ алконсимон без сцинтиграммасиалконсимон без сцинтиграммаси Диффуз(чапда) ва тугунли(Диффуз(чапда) ва тугунли( ўў нгда) токсик бунгда) токсик бу ққ оо ққ да радиактив йоднинг тда радиактив йоднинг т ўў планиши. планиши.

РТМ- диагностика (радиотермометрия) - РТМ- диагностика (радиотермометрия) - тана тана хароратининг ўзгаришига асосланган метод бўлиб, асосан хароратининг ўзгаришига асосланган метод бўлиб, асосан онкологик касалликларда ишлатилади.онкологик касалликларда ишлатилади.

Қалқонсимон безни пайпаслаш Қалқонсимон безни пайпаслаш усуллариусуллари  ББ емор врачга орқасини ўгириб, бошини олдинга емор врачга орқасини ўгириб, бошини олдинга ва пастга бир оз энгаштириб ўтирган ҳолатда. Бу ва пастга бир оз энгаштириб ўтирган ҳолатда. Бу ҳолат-да бўйин мушаклари бўшашади ва безни ҳолат-да бўйин мушаклари бўшашади ва безни текшириш осонлашади. Бунда ҳартекшириш осонлашади. Бунда ҳар бир қўлнинг бир қўлнинг тўрттала бармо-ғи без устида жойлашади, бош тўрттала бармо-ғи без устида жойлашади, бош бармоқлар эса бўйин-ни орқа томондан эгаллайди;бармоқлар эса бўйин-ни орқа томондан эгаллайди;  ББ емор врачга юзма-юз қараб ўтиради ёки тик емор врачга юзма-юз қараб ўтиради ёки тик ҳолат-да туради, бунда ҳар бир қўлнинг ҳолат-да туради, бунда ҳар бир қўлнинг тўрттала бармоғи бемор бўйнининг ён тўрттала бармоғи бемор бўйнининг ён томонларида жойлашади, иккала бош бармоқ томонларида жойлашади, иккала бош бармоқ билан без пайпаслаб кўрилади; билан без пайпаслаб кўрилади;

Диффуз токсик буДиффуз токсик бу ққ оо ққ

Тугунли буТугунли бу ққ оо ққ

Аралаш буАралаш бу ққ оо ққ

Тиреотоксикоз оғирлик даражалариТиреотоксикоз оғирлик даражалари Оғир даражаОғир даража - марказий нерв системасининг ўртача оғирликдаги - марказий нерв системасининг ўртача оғирликдаги тиреотоксикозга хос бузилишлари билан бир қаторда, мушак тиреотоксикозга хос бузилишлари билан бир қаторда, мушак системасида системасида кескин сустликескин сустли кк , юрак-қон томирлар системасидаги , юрак-қон томирлар системасидаги оғир бузилишлар, паренхиматоз аъзоларда дистрофик ўзгаришлар оғир бузилишлар, паренхиматоз аъзоларда дистрофик ўзгаришлар ривожланади. Тахикардия чуқурлашади (1 дақиқада 120 зарбадан ривожланади. Тахикардия чуқурлашади (1 дақиқада 120 зарбадан ортиқ), аксарият томир уришида аритмия, ҳамда юрак ортиқ), аксарият томир уришида аритмия, ҳамда юрак етишмовчилиги юзага келади. Асосий модда алмашинув - 60% ва етишмовчилиги юзага келади. Асосий модда алмашинув - 60% ва ундан кўпроққа ортади, бемор ниҳоятда озиб, танасининг вазни ундан кўпроққа ортади, бемор ниҳоятда озиб, танасининг вазни кескин камайиб кетади. Меҳнатга лаёҳат ва қобилият кўпчилик кескин камайиб кетади. Меҳнатга лаёҳат ва қобилият кўпчилик беморларда батамом йўқолади.беморларда батамом йўқолади.енгил даража - неврологик белгилар унчалик ифодаланмаган бўлиб, қ ал қ онсимон без катталашган, тахикардия (1 да қ и қ ада 8 0 - 1 0 0 зарба ) , қў л ва бармоқларда кучсиз ифодаланган тремор б ў лади. Бемор вазни 10 % гача камайиши мумкин. Ў ртача о ғ ирликдаги даража - марказий нерв системаси фаолиятининг р ў й-рост бузилишлари, тахикардия (1 да қ и қ ада 100 - 120 зарба ), систолик ва диастолик қон босимининг ортиши , юрак етишмовчилигининг келиб чиқиши билан намоён бўлади . Бемор вазни анча камаяди, яхши ов қ атланишига қ арамасдан озиб кетиш ҳоллари кузатилади, кун давомида ме ҳ натга лаё қ ат пасаяди. Асосий модда алмашинув жароёни - 60% гача ортади.

Қалқонсимон без касалликларидаги Қалқонсимон без касалликларидаги симптомларсимптомлар  Дельрампель симптомиДельрампель симптоми  Штельваг симптомиШтельваг симптоми  Грефе симптомиГрефе симптоми  Кохер симптомиКохер симптоми  Мебиус симптомиМебиус симптоми  Мелихов симптомиМелихов симптоми  Еллинек симптомиЕллинек симптоми  Розенбах симптомиРозенбах симптоми  Зенгер симптомиЗенгер симптоми  Дальмеди симптомиДальмеди симптоми

Муолажа – консерватив даволашМуолажа – консерватив даволаш 1. Микродозаларда йод моддаси, люголь эритмаси, денгиз 1. Микродозаларда йод моддаси, люголь эритмаси, денгиз карами ва .... карами ва .... 2. Мерказолил2. Мерказолил 3.3. Бета-адреноблокаторлар Бета-адреноблокаторлар 4. Юрак гликозидлари 4. Юрак гликозидлари 5. 5. МетилтМетилт иоурацил иоурацил 6. Детоксикацион муолажа ва диурезни кучайтириш. 6. Детоксикацион муолажа ва диурезни кучайтириш. 7. Организм қувватини оширадиган муолажалар: гемотранс-7. Организм қувватини оширадиган муолажалар: гемотранс- фузия, плазма ва оксилли, кон урнини босувчи препарат-фузия, плазма ва оксилли, кон урнини босувчи препарат- лар, анаболик препаратлар, витаминлар. лар, анаболик препаратлар, витаминлар. 8. Физиотерапевтик усуллар – электр мослама ёрдамида уй-8. Физиотерапевтик усуллар – электр мослама ёрдамида уй- қу, гальваник ёка куйиш, гипербарик оксигенация (ГБО) қу, гальваник ёка куйиш, гипербарик оксигенация (ГБО) 9. Радиоактив йод (J131) ишлатиш (индивидуал дозада)9. Радиоактив йод (J131) ишлатиш (индивидуал дозада)

Қалқонсимон без папилляр раки ва ўпкага метазлар Қалқонсимон без папилляр раки ва ўпкага метазлар билан радиойод терапиянинг натижалари.билан радиойод терапиянинг натижалари.

Оператив даволашОператив даволаш Хирургик даволашга кХирургик даволашга к ўў рсатмалар:рсатмалар:  IIIIII даража ва ундан ю даража ва ундан ю ққ ориори катта катта ликдаги диффуз ликдаги диффуз бубу ққ оо ққ  трахеянинг эзилиши ёки ситрахеянинг эзилиши ёки си ққ илиши илиши ҳҳ олатлари, олатлари,  тугунли ва аралаш бутугунли ва аралаш бу ққ оо ққ лар,лар,  йод моддаси бйод моддаси б ўў лган препаратларга аллергиялган препаратларга аллергия ,,  Касалликка ва Касалликка ва юрак-юрак- қон қон томирлар томонидан томирлар томонидан бб ўў лган лган ўў згаришларга згаришларга специфик специфик муолажамуолажа таъсирсизтаъсирсиз лигилиги ,,  Беморнинг ёши (кекса, ёш бола) қалқонсимон безда Беморнинг ёши (кекса, ёш бола) қалқонсимон безда операция ўтказишга монелик қиладиган ҳол ҳисоб-операция ўтказишга монелик қиладиган ҳол ҳисоб- ланмайди, бироқ бу ёшларда операция турини тан-ланмайди, бироқ бу ёшларда операция турини тан- лашга бирмунча эҳтиётлик билан ёндошиш лозим.лашга бирмунча эҳтиётлик билан ёндошиш лозим.

 О.В. Николаев бўйича - субтотал суб-О.В. Николаев бўйича - субтотал суб- фасциал струмэктомия амалиёти.фасциал струмэктомия амалиёти.  Драчинская, Брейдо усуллари (Драчинская, Брейдо усуллари ( без без тўқимаси-дан қаерда ва қанча қолдирилиши билангина тўқимаси-дан қаерда ва қанча қолдирилиши билангина фарқланади).фарқланади).  Энуклеация Энуклеация (тугунни без тўқимасидан сидириб (тугунни без тўқимасидан сидириб олиш).олиш).  Микулич усули Микулич усули (без тугунини ён туқималари (без тугунини ён туқималари билан резекция қилиш). билан резекция қилиш). Оператив усуллар:Оператив усуллар:

Асоратлар:Асоратлар: Интраоперацион:Интраоперацион:  қон кетишиқон кетиши  қайтувчи нервлар қайтувчи нервлар зарарланишизарарланиши  ҳаво эмболиясиҳаво эмболияси  парақалқонсимон парақалқонсимон безларнинг безларнинг шикастланишишикастланиши  ўткир асфиксияўткир асфиксия Постоперацион:Постоперацион:  тиреотоксик тиреотоксик кризкриз  паратиреоид паратиреоид тета-ниятета-ния  трахеомаляциятрахеомаляция  гипотиреозгипотиреоз  афонияафония

Буқоқ профилактикасиБуқоқ профилактикаси Умумий: • Аҳолини йодланган туз исте- мол қилиши, • Санитария-гигиена қоидала- рига риоя қилиши, • Стресс таъсирини камайти- риш, • Рационал овқатланиш. Индивидуал: Миродозада йод моддалари ва антиструмин қабул қилиш

Похожие

Қалқонсимон без тузилиши ва касалликлари

Қалқонсимон без - гормонларининг синтези ва биологик таъсири. Эндемик буқоқ

Эндокрин тизими касалликлари бўлган беморларни текшириш. Қандли диабет, гипо ва гипертиреознинг асосий клиник симптомлари

Тўқима гормонлари

Qalqonsimon bezlar maxsuloti bo’lgan teroksin garmoning ahamiyati va yetishmaganda kelib chiqadigan kasalliklar