1918-1939 yillarda Rossiya - История - Презентации

1918-1939 yillarda Rossiya

Загружено в:

28.01.2024

Скачано:

0

Размер:

1706.3203125 KB

1918-1939 yillarda Rossiya

Reja: 1. Fuqarolar urushi va chet el intervensiyasi 2. Frontdagi o’zgarishlar 3. Sovet –Polsha urushi 4. Turkiston xalqlari milliy ozodlik harakatining tor-mor etilishi 5. Yangi iqtisodiy siyosat 6. SSSRning tashkil etilishi 7. 20-30 yillrda SSSRning tashqi siyosati

Bolsheviklar o'zlari qurmoqchi bo'lgan yangi jamiyatni kommunistik jamiyat deb ataganlar. Ularning fikricha: bu jamiyat o'z taraqqiyotida ikki bosqichni bosib o'tishi kerak edi. Birinchi bosqichni sotsializm, ikkinchi bosqichni esa kommunizm deb ataganlar.

Sotsializm — kommunistik jamiyatning quyi bosqichi, kommunizm esa yuqori bosqichi edi. U sotsializmning yuksak tarixiy taraqqiyoti natijasida vujudga kelar edi. 1917-yilning 14-noyabrida Sovet hukumati xususiy zavod va fabrikalarda ishchi nazoratini o'rnatish to'g'risida qaror chiqardi.

Noyabr oxirida yirik sanoatni milliylashtirish (davlat ixtiyoriga olish) boshlandi. 14-dekabrda esa xususiy banklarni, temir yo'l transportini milliylashtirish, tashqi savdoga davlat monopoliyasini o'rnatish, ichki va tashqi qarzlarni bekor qilish haqida dekret qabul qilindi. Shu tariqa 1918-yil bahoriga kelib yirik xususiy sanoatning talaygina qismi: ko'mir, metallurgiya, neft, kimyo, mashinasozlik, to'qimachilik va qand sanoati, transport, savdo floti va tashqi savdo ham milliylashtirildi va Sovet davlati xalq xo'jaligining yetakchi tarmoqlarini o'z qo'liga oldi.

1918-yilning bahoridan boshlab «Yer to'g'risida»gi dekretni amalga oshirish boshlandi. Barcha yer davlat mulki deb e'lon qilindi. Pomeshchik yer egaligi tugatildi. Yerni dehqonlarga taqsimlab berish boshlandi. Yerga ishlov berishda yollanma mehnatdan foydalanish taqiqlandi.

Sovet hukumati siyosatidan norozi bo'lgan quloqlar o'z g'allalarini davlat belgilagan narxda davlatga sotishdan bosh tortdilar. Natijada, mamlakatda oziq-ovqat tanqisligi ro'y berdi. Barcha markaziy sanoat gubernalarida ochlik boshlandi. Petrograd va Moskvada ishchilarga 50 grammdan non beriladigan bo'ldi.

1918-yil ning o'zidayoq quloqlardan 13 mln. pud don va 50 mln. gektar yer tortib olinadi. Davlat, ayni paytda, dehqonlarga bo'lib berilganidan ortib qolgan yerda sovet xo'jaligi(sovxoz), ya'ni sovet davlatining qishloq xo'jalik korxonasini tuza boshladi. Sovxozlarda ishlovchilar qishloq xo'jaligi ishchilari hisoblanardi. 19 18-yilning oxiriga kelganda sovxozlar soni 3 mingdan ortiq bo'lib, ularning yer maydoni 2 mln. desyatinaga yaqin edi. Sovxozlardan tashqari, dastlabki jamoa xo'jaligi — yerni birgalashib ishlovchi shirkatlar ham tuzila boshlandi. Bu shirkatlarga asosan hech narsasi yo'q dehqonlar va batraklar birlashgan edilar.

Umumiy ko'lamdagi fuqarolar urushi 1918-yilning yozidan boshlandi va 1920-yilning oxirigacha davom etdi. Ayni shu yillar davomida Antanta davlatlari bosqinchilik yurishlari ham uyushtirdi. Shuning uchun 1918-yilning yozidan 1920-yilning oxirigacha bo'lgan davr Sovet davlati tarixiga fuqarolar urushi va chet el intervensiyasi davri sifatida kirdi. 1918-yilning yanvar oyida Ruminiya Sovet hukumatining og'ir ahvolidan foydalanib, Bessarabiyani bosib oldi. Mart-aprel oylarida Buyuk Britaniya, Fransiya va AQSH Murmansk va Arxangelskka, Yaponiya, AQSH, Buyuk Britaniya Uzoq Sharqqa qo'shin tashladi. Turkiya esa Armanistonni va Ozarbayjonning katta qismini bosib oldi. Buyuk Britaniya qo'shinlari esa Turkmanistonning bir qismini egalladi.

1918-yilning yozi oxiriga kelganda Sovet hokimiyati ahvoli nihoyatda og'irlashdi. Qizil armiyada mustahkam tartib o'rnatdi. 1918-yil oxiriga kelib qizil armiya soni 1 mln. kishiga yetkazildi. Sobiq podsho Rossiyasining 75000 general va zobitini o'z tomoniga tortishga erishdi. Ularsiz zamonaviy muntazam armiyani tuzib bo'lmas edi. Armiyadan qochganlar uchun eng og'ir jazo belgilandi. Sovet hukumati Sovet davlatini «yagona harbiy lager» deb e'lon qildi. 1918-yilning sentabr oyida V. I. Leninga uyushtirilgan suiqasddan so'ng mamlakatda qizil terror tartibi joriy etildi. 80 mingdan ortiq kishi konsentratsion lagerlarga tashlandi.

Ayni paytda Sovet hokimiyati 1919-yildan boshlab mamlakatda «harbiy kommunizm» siyosatini joriy etdi. Uning mazmunini oziq-ovqat razvyorstkasi deb atalgan tartib joriy etilganligi tashkil etdi. Bu iboradagi «harbiy» so'zi — bu siyosatning fuqarolar urushi va harbiy intervensiya davrida qo'llanilganligini anglatadi. «Kommunizm» so'zi esa 1919—1921-yillarda Sovet Rossiyasida marksizm-leninizm ta'limoti tasavvuridagi komunizmga xos quyidagi xususiyatlar amal qilganligini anglatadi: savdoning tugatilganligi; pulning bekor qilinganligi, binobarin, mehnat uchun pul to'lanmasligi; aholiga iste'mol mollarini taqsimlab berishning amal qilishi; barcha xizmat turlarning tekinligi.

To'rtlar ittifoqining yengilishi Antantaga Sovet Rossiyasi hududiga kiritilgan qo'shinlarining sonini ko'paytirishga imkon berdi. Chunonchi,1 919-yilning fevral oyida Antantaning Rossiya janubiy hududiga tashlangan qo'shinining soni 130 ming, Uzoq Sharq va Sibirdagi qo'shini esa 20 ming kishiga yetkazildi. Ayni paytda, Antanta oq gvardiyachilarni qo'llab- quvvatlay boshladi. 1918-yilning 18-noyabrida Sibirda hokimiyat oq gvardiyachi admiral A. V. Kolchak qo'liga o'tdi. U o'zini Rossiyaning Oliy hukmdori deb e'lon qildi. 1919-yilning yanvarida Shimolda general Ye. K. Miller, shimoli-g'arbda general N. N. Yudenich, janubida A. I. Denikin diktaturasi o'rnatildi.

Похожие

1918-1939 yillarda Germaniya

1918-1939 yillarda Germaniya

1918-1939 yillarda Italiya

1918-1939 yillarda AQSH

1918-1939 yillarda Ispaniya