Психодиагностиканинг психометрик асослари - Психология - Презентации

Психодиагностиканинг психометрик асослари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

167 KB

П сиходиагностиканинг психометрик асослари РЕЖА 1. Psixodiagnostik tajribalarga qo’yiladigan asosiy talablar. 2. Tajriba jarayonini standartlashtirish va statistik normalar. 3. Ma’lumotlarni to’plash bosqichi va psixodiognostik vaziyatlar klassifikasiyasi. 4. Interpretasiya va qayta ishlash bosqichi. 5. Ishonchlilik. . Validlik.

5.1. Psixodiagnostik tajribalarga qo’yiladigan asosiy talablar Tajriba o’tkazish davomida rioya qilish kerak bo’lgan talablar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: sinaluvchilarga ko’rsatmalarni yozma ravishda bir xil tarzda ma’lum qilmoqlik, og’zaki shaklda berilgan taqdirda esa, aynan, o’sha so’zlar yordamida bir xil tarzda eshittirilishi; biror sinaluvchiga boshqalarga nisbatan hyech qanday imkoniyat yaratmaslik; eksperiment davomida ayrim sinaluvchilar uchun qo’shimcha tushuntirilishlar berilmaslik; turli guruhlar bilan bo’ladigan eksperimentning doimo imkon darajasida bir xil vaqt va sharoitda o’tkazilishi; barcha sinaluvchilar uchun topshiriqlarni bajarish vaqtining bir xil belgilanishi va hokazo; Shunga qaramasdan odatda, metodika mualliflari, qo’shimcha ravishda uning o’tkazilish jarayoni haqida aniq ko’rsatmalar beradilar.

5 .2. Tajriba jarayonini standartlashtirish va statistik normalar Diagnostik metodikalar tadqiqot metodlaridan standartlashgan holda bo’lishi bilan ajratib turadi. Standartizasiya – testni o’tkazish va bajarishni baholash jarayonining bir xilligidir. U ikki xil, eksperiment jarayoniga yakka talablarni ishlab chiqish va diagnostik sinovlar natijalarini baholashdagi yakka mezonni (kriteriy) aniqlashdan iborat tarzda izoh etiladi. Diagnostik metodlarni adekvat ishlab chiqish uchun, tajriba o’tkazish sharoitlarini va uning natijalari tahlilini maksimal darajada standartlashtirish lozim bo’ladi. Tajriba shartlarini standartlashtirishga esa, quyidagilar kiradi: eksperimentni o’tkazish; instruksiya (yo’riqnoma); testlashtirish jarayonining tasviri. Diagnostik tajriba (eksperiment)larni standartlashtirish jarayoni o’tkaziladigan tadqiqotning shart-sharoitlari, ko’rsatmalari, blankalari, qayd qilish usullarini bir xil shakldagiligini anglatadi. Metodikalarni standartlashtirishning yana bir muhim bosqichi diagnostik tadqiqot natijalarini taqqoslash imkoniyatini beradigan mezonlarni tanlashdan iborat bo’ladi.

5 .3. Ma’lumotlarni to’plash bosqichi va psixodiognostik vaziyatlar klassifikasiyasi Diagnostik metodlar yordamida ma’lumotlar to’plash jarayoni o’rganilayotgan hodisa va sinaluvchi haqidagi obyektiv halqa subyektiv ko’rsatkichlar jamlanmasi bilan tanishishdan boshlanadi. Barcha mashhur psixodiagnostik metodikalar mualliflari, tadqiq qilinayotgan sinaluvchining o’tmishi va hozirgi hayoti haqida mukammal o’rganib chiqishga katta ahamiyat beradilar. Bu bilan tadqiqotning asosiy foni yaratilib, tashxis va tahlil uchun zarur bulgan shaxsni umumiy obraz elementlari belgilanadi. Psixologik adabiyotlarda psixodiagnostik jarayon hisoblangan “tadqiqotchi- sinaluvchi” kabi o’zaro munosabat tizimini yaratilishiga daxldor turli o’zgaruvchanlar ta’sirini tahlil qilishga keng o’rin ajratilgan. Odatda bu ta’sirning: vaziyatli o’zgaruvchanlar; tadqiqot vazifasining o’zgaruvchan maqsadlari; tadqiqotchi va sinaluvchining o’zgaruvchanligi kabi turlari ajratiladi. Bu ko’rsatkichlarning ahamiyati tadqiqot o’tkazish, uni tahlil qilish va olingan natijalarni qo’llay bilish kabi jarayonlardagina inobatga olinishi lozim.

5 .4. Interpretasiya va qayta ishlash bosqichi Psixodiagnostik sohaning qator mutaxassislari, tadqiqotdan olingan natijalarni miqdoriy baholanishini foydali ekanligi xususida fikr bildiradilar. Ammo tadqiqot ma’lumotlarini umumlashtirishning qanday yo’llari ishonchliroq ekanligini bashorat qilish borasida qarama-qarshi fikrlar ham mavjud. Shu bois, klinik-subyektiv tajriba va intuisiyaga yoki statistik-obyektiv va kriteriylarga yo’naltirilgan umumlashtirish afzalmi, degan mushohadalar hamon davom etmoqda. Klinik yondoshuv sifatli tahlillarga asoslangan holda amalga oshiriladi. Uning muhim xususiyatlari “subyektiv hukm” va professional tajribaga asoslanganligidadir. Natijada,“sof holda”gi klinik yondoshuv haqiqiy fikrlashdan uzoq bo’lmaydi. Statistik yondoshuv obyektiv ko’rsatkichlarning miqdoriy qayta ishlanishini inobatga olishni e’tirof etadi. Subyektiv hukm ahamiyatliligi minimum darajaga olib kelinadi. Interpretasiya empirik jihatdan aniqlangan statistik mos kelishlik asosida amalga oshiriladi. Klinik va statistik interpretasiya samaradorligi masalasi psixologlar tomonidan ko’p marotaba muhokama qilinganligiga qaramay hozirgacha munozaralar predmeti bo’lib kelmoqda. Ushbu munozaralarning asoschisi P.Mil (1954) hisoblanadi. Bu sohada u ancha tajribaga ega bo’lganligi bois, statistik interpretasiya klinikka nisbatan samaraliroq ekanligi to’g’risida xulosa qiladi.

55 .5. Ishonchlilik.5. Ishonchlilik . . ValidlikValidlik Ishonchlilik – bu jarayonning obyektga nisbatan barqarorligidir. Diagnostik Ishonchlilik – bu jarayonning obyektga nisbatan barqarorligidir. Diagnostik ma’lumotlarning ishonchliligi va sifati ma’lum darajada tekshiruv metodiga ma’lumotlarning ishonchliligi va sifati ma’lum darajada tekshiruv metodiga bog’liq bo’ladi. Bu jarayon mos keluvchi texnik tekshiruv, ya’ni korreksion bog’liq bo’ladi. Bu jarayon mos keluvchi texnik tekshiruv, ya’ni korreksion statistik metod yordamida aniqlanadi.statistik metod yordamida aniqlanadi. Psixodiagnostik metodning ishonchlilik darajasi uchta shartga bog’liq bo’lib, ular Psixodiagnostik metodning ishonchlilik darajasi uchta shartga bog’liq bo’lib, ular quyidagilar:quyidagilar: metodning obyektivligi;metodning obyektivligi; test misollarining bir xilligi;test misollarining bir xilligi; tekshirilayotgan shaxs xususiyatlarining muvozanatlashganliligi.tekshirilayotgan shaxs xususiyatlarining muvozanatlashganliligi. Metodning obyektivliligi – bu olingan ma’lumotlar va ularning psixodiagnostik Metodning obyektivliligi – bu olingan ma’lumotlar va ularning psixodiagnostik interpretasiyasini tadqiqotchiga bog’liq emasligi.interpretasiyasini tadqiqotchiga bog’liq emasligi. G.Vislak o’z qarashlarida metodning obyektivligini uch turga bo’lib o’rganadi.G.Vislak o’z qarashlarida metodning obyektivligini uch turga bo’lib o’rganadi. test o’tkazishning obyektivligi;test o’tkazishning obyektivligi; tahlilning obyektivligi;tahlilning obyektivligi; olingan ma’lumotlar interpretasiyasining obyektivligi.olingan ma’lumotlar interpretasiyasining obyektivligi. Ma’lumki, turli tadqiqotchilar izlanishlari uchun bir-biridan mustaqil ravishda Ma’lumki, turli tadqiqotchilar izlanishlari uchun bir-biridan mustaqil ravishda ayni psixologik metoddan bilan, bir xil eksperimental sharoitlarda foydalanadilar. ayni psixologik metoddan bilan, bir xil eksperimental sharoitlarda foydalanadilar. Ular olgan natijalar solishtirilib, metodning obyektivlik koeffesenti chiqariladi. Ular olgan natijalar solishtirilib, metodning obyektivlik koeffesenti chiqariladi. Ammo metod obyektivligini amaliy jihatdan tekshirishda bir muncha Ammo metod obyektivligini amaliy jihatdan tekshirishda bir muncha qiyinchiliklar vujudga keladi. Chunki aynan bir xil ekperimental sharoitlarni qiyinchiliklar vujudga keladi. Chunki aynan bir xil ekperimental sharoitlarni vujudga keltirish juda qiyindir.vujudga keltirish juda qiyindir.

Psixodiagnostikada validlik – hatti harakatni o’zlashtirishga bo’lgan muvaffaqiyatni tekshirish va test masalalarining ayni shu faoliyat xususiyatlariga mos kelishini sinab ko’rish jarayonlarida qo’llaniladi. Fanda validlikning bir necha turlari farqlanadi: Konstruktiv validlik – testlashtirish obyektini psixologik tahlil qilishni taqozo etadi, ya’ni test natijalari ajratilgan xususiyatning tekshirish yo’nalishini o’rganadi. Masalan, o’zlashtirishning diagnostik nazoratida mujassam bo’lmagan indikatorlar, haqiqatdan ham o’quv jarayonining shart-sharoitlarini namoyon qiladimi yoki yo’qmi? Kriterial validlik – tadqiqotchi uchun test natijalari yordamida individ xatti-harakati aspektining hozirgi va kelajakdagi holati haqida hukm chiqarishi masalasini aniqlash imkonini beradi. Buni aniqlash uchun qo’lga kiritilgan natijalar tashqi kriteriylar (mezon) orqali solishtiriladi yoki turli testlar ma’lumotlari bilan taqqoslanadi. Prognostik validlik – tashqi kriteriylar (mezon) va sinaluvchining xulq-atvori interpretasiyasi aniqlanadi. Metodning validligi – psixodiagnostik metodning natijalari ayni o’rganilayotgan obyekt xususiyatlariga mos kelishini ifodalanishidir. Validlikni ishonchlilik tushunchasidan tafovuti o’rganilayotgan holatni tadqiqotning “obyekti” va “predmeti” farqini ajratish orqali tushuntirish qulaydir. Shuningdek, test validligi, uning ishonchlilik darajasidan oshib ketmasligi zarur. Metod, metodika, validlik, baholash, tajriba, ishonchlilik, standartlashtirish, mezonlar, tekshirish, tahlil qilish, natija, taqqoslash.

Похожие

Психодиагностика методлари

Психодиагностика фанининг предмети

Хотира физиологик механизмлари

Бошқарувнинг ахборот воситалари ва ахборотлаштириш жараёнида миллий хавфсизликни таъминлаш масалалари

Психологик мактаблар