Психодиагностика фанининг предмети - Психология - Презентации

Психодиагностика фанининг предмети

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

303 KB

Психодиагностика фанининг предметиПсиходиагностика фанининг предмети PePe жажа 11 .. Психодиагностика нима?Психодиагностика нима? 2.2. Психодиагностика предмети ва вазифалари.Психодиагностика предмети ва вазифалари. 3.3. Илмий ва амалий психодиагностиканинг асосий масалалари.Илмий ва амалий психодиагностиканинг асосий масалалари. 4.4. Амалий психология ва унинг соҳалари.Амалий психология ва унинг соҳалари. 5.5. Психодиагностика – профессионал фаолиятдаги махсус соҳа Психодиагностика – профессионал фаолиятдаги махсус соҳа сифатида.сифатида. 6.6. Психодиагностика ва дифференциал психология.Психодиагностика ва дифференциал психология. Asosiy tushuncha va atamalar Psixodiagnostika; psixologik tashxis qo’yish; ilmiy va amaliy sixodiagnostika; psixodiagnostik usullar; psixologik bilimlar; psixodiagnostikani tashkillashtirish; amaliy psixologiya; nazariy psixologiya; professional faoliyat; differensial psixologiya www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Рsixodiagnostika so’zini asl mohiyati “psixologik tashxis qo’yish” yoki kishining mavjud psixologik holati va xususiyati haqida qaror qabul qilishni anglatadi. Psixodiagnostika – amaliy jihatdan deyarli psixologning barcha faoliyat doiralarida, ya’ni psixologik-pedagogik tadqiqotlarda muallif yoki ishtirokchi sifatida qatnashayotganda, psixologik maslahat hamda psixologik korreksion ishlarni amalga oshirayotgan jarayonda qo’llanadi. Ammo ko’pincha amaliy psixologning ishlarida psixodiagnostika – faoliyatning alohida mustaqil turi sifatida namoyon bo’ladi. Uning maqsadi psixologik tashxis qo’yish, ya’ni kishini mavjud psixologik holatini baholash orqali ifodalanadi. Psixodiagnostikaning nazariy asoslari psixologiya fanining turli jabhalari, jumladan, umumiy, dif-ferensial, tibbiy, yosh davrlari psixologiyasi kabi sohalarga asosla-nadi. Uning metodik usullariga esa, individual-psixologik xususiyatlar-ni o’rganish, olingan natijalarni Shunday qilib, diagnostika yorqin namoyon bo’luvchi individul-psixologik, psixofiziologik xususiyatlar asosida olingan ma’lumotlarni taqqoslash bilan alohida kishi yoki ma’lum shaxslar guruhi borasida xulosa chiqarish demakdir. qayta ishlash va tahlil qilishning aniq yo’l-yo’riqlari kiradi. Psixodiagnostika sohasidagi nazariy metodik ishlarning yo’nalishlari avvalambor psixologik amaliyot talablari asosida belgilanadi. Ushbu talablarga muvofiq usullarning maxsus kompleksi shakllanadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1.2. Psixodiagnostikaning predmeti va vazifalari  Psixodiagnostika psixologiyani ilmiy va amaliy jabhalaridan tashqari, uning boshqa sohalarida ham keng qamrovda qo’llaniladi. Masalan, tibbiy psixologiya, patopsixologiya, injenerlik psixologiyasi, mehnat psixologiyasi kabi insonning psixologik xususiyatlarini bilish talab qilinadigan barcha sohalarida foydalaniladi.  Ilmiy va amaliy psixodiagnostika yuqorida qayd etilgan barcha holatlarda ham o’ziga xos muhim vazifalarni hal etadi. Ularga quyidagilar kiradi:  Insondagi mavjud biror psixologik xususiyat yoki xulq-atvori holatini aniqlash;  Mazkur xususiyatning shakllanganligi, ya’ni uning miqdoriy va sifatiy ko’rsatkichlarda namoyon bo’lishi darajasini o’rganish;  Zarur bo’lgan holdagina shaxsning tashxis qilinayotgan xulq-atvoridagi psixologik xususiyatlarini ochib berish;  O’rganilayotgan xususiyatlarning shakllanganlik darajasini taqqosiy ishlanmasini yaratish.  Amaliy psixodiagnostikada sanab o’tilgan vazifalarning har biri alohida yoki kompleks tarzda olib borilayotgan tadqiqot maqsadiga muvofiq amalga oshiriladi.  Demak, psixodiagnostika psixologdan professional faoliyati jarayonida maxsus tayyorgarlik talab qiluvchi murakkab sohadir. Psixolog (tashxischi) egallashi kerak bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalar shunchalik keng va murakkabki, uning o’zlashtirilishi bilan psixodiagnostikani professional psixolog faoliyatining negizi sifatida e’tirof etilishiga sabab bo’ladi. Haqiqatdan ham amaliy psixologlarni malakali mutaxassis etib tayyorlash ahamiyatga molik omildir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

.Psixologiya fanida “psixologik tashxis qo’yish” so’zining ikki xil tushunchasi mavjud. Birinchisi, “Psixodiagnostika” – amaliyotda turli psixodiagnostik usullardan foydalanish mumkin bo’lgan psixologik bilimlar doirasini ifodalab, u o’z ichiga tashxis jarayonini muhim ahamiyat kasb etadigan quyidagi qator masalalarni amalga oshirishda qamrab oladi: Psixologik xususiyatlar tabiati va ularni ilmiy baholash imkoniyatlarining mavjudligi qanday? Psixologik xususiyatlarni aniqlash jarayonida va miqdoriy baholash vaqtdagi umumiy bo’lgan ilmiy asoslar holati qay tarzda? Hozirgi vaqtda qo’llanila-yotgan psixodiagnostik usul-lar qabul qilingan umum- ilmiy, metodologik talab-larga qanchalik mos keladi? Psixodiagnostikaning turli usullarigaqo’yiladigan me todologik talablar nimalardan iborat? Amaliy psixodiagnostika, jumladan, tashxis jarayon-larini amalga oshirish sha- roitlariga qo’yiladigan ta-lablar, olingan natijalarni “Psixodiagnostika” – amaliyotda turli psixodiagnostik usullardan foydalanish mumkin bo’lgan psixologik bilimlar doirasini ifodalaydi. qayta ishlash va tahlil qilish usullarining ishonchlilik darajasini asosligi qanday? Psixodagnostik metodlarning ilmiyligini tekshirish va ularni yaratish jarayonlari qanday amalga oshadi?  Ilmiy va amaliy psixodiagnostikaning asosiy masalalari www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Hozirda hayotimizda mavjud bo’lgan barcha fan yo’nalishlarining ahamiyati eng avvalo ularning tadbiqiy xarakteriga bevosita bog’liq bo’lib qoldi. O’zbekistonda ham fundamental hamda ijtimoiy fanlarning rivojlanishiga e’tibor beradigan bo’lsak, ularning hayotiyligi va umrboqiyligi halq turmush farovonligini oshirishga nechog’li ulush qo’sha olishi orqali baholanishini bilish qiyin emas. Masalan, bozor munosabatlariga bosqichma-bosqich o’tilayotgan bugungi kunda iqtisodiyot fanining har bir yo’nalishida qo’lga kiritilgan ilmiy yangiliklar xalq xo’jaligini u yoki bu tarmog’ida o’z tasdig’ini topmas yoki iqtisodiy samara bermas ekan, uning qiymatini “nolga” teng deyish mumkin. Bu narsa hozirgi zamon psixologiyasiga ham taalluqli bo’lib, u jamiyatning kundalik talablari va buyurtmasiga qarab o’z tadqiqot yo’nalishlarini belgilamoqda. Bozor munosabatlariga o’tish sharoitida iqtisodiyotni erkinlashtirilishi, marketing xizmatlari yoki boshqaruv tizimini takomillashtirilishi, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi hamda Ta’lim to’g’risidagi qonun ijrosining barchasi inson va uning manfaatlarini ta’minlashga qaratilgandir. Ikkinchi tomondan, buni bevosita amalga oshiruvchilar insonlar yoki ulardan iborat ijtimoiy guruhlar bo’lganligi bois, zamonaviy psixologiya bugungi kungi tadbiqiy sohalarini rivojlantirishni va jamiyatga o’z “mahsulotini” berishidan manfaatdordir. Amaliy psixologiya va uning sohalari www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Psixologiya fanining XXI asrdagi rivoji, uning ko’proq amaliyotga yo’naltirilganligi, jamiyatning bevosita buyurtmasiga ko’ra malakali psixolog xodimlar tayyorlash jarayonining sifat va miqdor ko’rsatgichlarini tubdan isloh qilinishi bilan tavsiflanadi. Bu uchun eng avvalo, jamiyatda boshlangan barcha ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-mafkuraviy islohotlarni izchil amalga oshirish, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi vazifalarini bajarilishi uchun soha mutaxassislarini safarbar etishga erishish lozim. Amaliy psixologiyaning asosiy aspektlari va yo’nalishlari bir-biridan tubdan farqlanadi va unga quyidagi:  psixologik diagnostika;  psixologik maslahatlar;  psixokorreksiya (psixologik yordam ko’rsatish) bilan bog’liq texnologiyalarni qo’llashlar kiradi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1.5. Psixodiagnostika – professional faoliyatdagi maxsus soha sifatida  So’nggi yillarda mamlakatimizda psixologik xizmat faoliyatiga aloqador qiziqishlar ko’lami ortib bormoqda. Shu bois ham yangi “Amaliy psixologiya” ixtisosligi yuzaga keldi. Bu soha mutaxassislari maktab, bog’chalar, konsultasiya markazlari, ishlab chiqarish va tibbiyot tashkilotlarida faoliyat ko’rsatishmoqda.  Zamonaviy fan psixodiagnostik faoliyat natijalaridan amaliy foydalanishning bir qator sohalarini ajratib ko’rsatishni taqazo etadi:  Psixodiagnostika ta’lim va tarbiya jarayonini samarali shakllantirish maqsadida faol qo’llanilmoqda. Uning yordamida ta’lim-tarbiya bilan shug’ullanadigan kasb egalari oldida turuvchi mavjud bir necha masalalar hal etilishi mumkin. Masalan, bolaning maktabga bo’lgan tayyorgarligini, darsni o’zlashtira olmaslikning dominant sabablarini aniqlash hamda professional yo’naltirilishdagi (proforiyentasiya) xizmatlarni tashkil etish kabilar;  Diagnostikaning qo’llanilishi konsultativ markazlarda ish olib boruvchi mutaxassislarning professional tanlash, professional ta’lim, professional yo’naltirilish sohasidagi faoliyatining ajralmas qismi hisoblanadi. Ushbu faoliyat har bir kishi uchun o’ziga mos mutaxassislikni tanlashda, professional bilim va ko’nikmalarni egallash jarayonidagi samarali usullarni topishda hamda yetuk mutaxassis darajasiga ega bo’lishda muhim ahamiyat kasb etadi; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Psixodiagnostik tadqiqotlar natijalari konsultativ-klinik va psixoterapevtik faoliyatda qo’llaniladi. Mazkur holatda psixodiagnostikaning asosiy vazifasi, shaxsdagi muhim muammolarning yuzaga kelish sabablari (yaqin kishilari bilan munosabat murakkabligi, qo’rquv hislari)ni aniqlash hamda ularni hal etish mumkin bo’lgan usullarini izlashdan iborat bo’ladi;  Sud amaliyoti bilan bog’liq bo’lgan vaziyatlarda psixodiagnostik jarayonlar qo’llanilishi bilan katta ahamiyatga egadir. Psixodiagnost aniq va muayyan savollar asosida jabrlanganlar, guvohlar va shubhali shaxslar ustida tadqiqot olib borib, shaxsning psixofiziologik, aqliy rivojlanish xususiyatlarini turli sharoitlardagi namoyon bo’lish shakllari xususida psixologik xulosalar chiqaradi;  Psixodiagnostika har qanday ilmiy psixologik-pedagogik tadqiqotlarda individual xususiyatlarning shakllanganligini malakali darajada baholanishni amalga oshiradi. Ya’ni, tadqiqot farazlarida talqin qilinadigan xususiyatlarning qonuniy o’zgarishlaridir. Masalan, ilmiy psixologik tadqiqotning muammosi sifatida inson tafakkurini ayrim, ya’ni ba’zi qonunlarga asosan mavjud bo’lgan va bo’ysunuvchan, yoki ma’lum bir ravishda turli o’zgaruvchilarga bog’liq bo’ladigan xususiyatlari e’tirof etilishi mumkin.  Demak, har qanday vaziyatda ham aqliy xususiyatlarning aniq psixodiagnostikasi: birinchidan, tafakkurning mavjudligini isbot etishi; ikkinchidan, uning qonuniyatlarini o’zgarishini ko’rsata olishi; uchinchidan, faraz qilingan o’zgaruvchilarga haqiqatdan ham bog’liq ekanligini ko’rsatishga qaratilgan bo’lishi lozim . www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Psixodiagnostika – psixologik fan sohasi bo’lganligi bois, u yoki bu darajadagi psixologiya tarmoqlari bilan o’zaro bog’liq bo’ladi. Ma’lum ma’noda, o’z mustaqilligiga qaramay, psixodiagnostika umumpsixologik nazariyaning rivojlanishiga ham bog’liqdir. Biroq tadqiqotlarning shunday yo’nalishlari mavjudki, ular bilan psixodiagnostika ko’proq aloqada bo’ladi. Xorij va mahalliy adabiyotlarda bu tushunchaning boshqalarga nisbatan o’xshashligi mavjud bo’lganligi sababli, aynan shu muammo to’g’risida ushbu mavzuda fikr yuritiladi. Chet el adabiyotlarida ta’kidlanishicha individual farq nazariyasining muammosi, ya’ni maxsus soha tadqiqotlarini ustuvorligi – differensial psixologiyadir. XIX–XX asrlarda mashhur nemis psixologi bu tushunchani “Psixik funksiya va uning xossalaridagi mavjud farq” to’g’risidagi fikrni ifodalash uchun kiritgan. V.Shtern davridan beri differensial psixologiya tushunchasida unchalik ko’p narsa o’zgarmadi. U ayni paytda ham tarqoq holda inson (shaxs) ning psixik holati va xossasini o’rganish bilan shug’ullanadi. Differensial psixologiya predmetini tashkil etuvchi manbalar to’g’risida so’z borganda, hamma tadqiqotchilar bir ovozdan test metodi asoschilari F.Galton, J.Kettell, A.Bine va boshqa olimlarning dalillarini qabul qilishdi. Psixodiagnostika va differensial psixologiya sohalarining tadqiqotlar mavzusi bir-biriga o’xshash. Lekin soha vakillari ularni: o’zigaxos farqlikni o’lchashga mo’ljallangan; farqlashning kelib chiqish sabablarini anglab yetishga qaratilgan sifatida bo’lib o’rganishadi. Zamonaviy psixologiyada psixodiagnostikaga “fan va tajriba o’rtasidagi ko’prik” misoli qaraladi.  1.6. Psixodiagnostika va differensial psixologiya www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Baho – turli usullar orqali qo’lga kiritilgan natijalarning, xususan, intervyu, psixologik testlar, fiziologik yoki psixofiziologik o’lchovlar, apparaturalar holatining kuzatilishidir. Test qilish – psixologik xarakteristikani o’lchash demakdir. Psixologik baho berish uzoq tarixiy davrga borib taqaladi. Masalan, qadimgi Xitoyda chinovniklarni tanlab olish tizimiga asoslangan. Ma’lumotlarga qaraganda psixologik baho – psixologik testlashga qaraganda kengroq tushunchadir. Baholash faqatgina test orqali o’tkazilmaydi. Ayni paytda psixologik baholash va boshqarish mazmuni tahlil qilinadigan bo’lsa, ko’p holda testlashning sinonimi sifatida e’tirof etilib, psixologik o’lchovning hamma spektrlarini o’z ichiga qamrab olmoqda. Natijada, testlar (standartlashgan muolajalar)dan tashqari tashxis etish jarayoni rivojlandi. Bu esa psixologik baho tushunchasining psixodiagnostika predmetiga yaqinligi zaruratini keltirib chiqardi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Nazorat va muhokama qilish uchun savollar “Psixodiagnostika” so’zining mohiyati nimadan iborat? Diagnostik jarayonlarda ilmiy va amaliy psixologiyaning bajaradigan vazifalari qanday? Psixologiya fanida “psixologik tashxis qo’yishning” necha xil ko’rinishi mavjud? Amaliy psixologiyaning asosiy aspektlari va yo’nalishlari qanday farqlanadi? Psixodiagnostik faoliyat natijalaridan amaliy foydalanish qanaqa sohalarda qo’llaniladi? Differensial psixologiya va psixodiagnostikaning o’zaro farqi nimada o’z aksini topadi? www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

Психодиагностика тарихи

Психодиагностика методлари

Ta`lim deportamentidagi psixolog ishi

Психология тарихи фанига кириш

Буюк мутафаккирларнинг психология ва рухий ходисалар хакидаги карашлари