Kasbiy psixologiya rivojlanish tarixi - Психология - Презентации

Kasbiy psixologiya rivojlanish tarixi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

487 KB

Kasbiy psixologiya rivojlanish tarixi

Kasblar psixologiyasining mustaqil fan sifatida shakllanishini 3-bosqichini ajratish mumkin.  1. XIX-asrning oxirida mehnatni ilmiy tashkillashtirishning psixologik  masalalarini hal qiladigan psixotexnika yo‘nalishini paydo bo‘lishi, shuningdek,  psixotexnika taraqqiyotining asosiy masalalari bu mehnat sharoitlari va shu  usullarini rasionalizasiya qilish, avariya va shikastlanishni kamaytirish, ishlab  chiqarish ta‘limining shakllanishi masalalariga e‘tiborning kuchayishdir.

 2. XX-asr boshlarida mustaqil ilmiy soha mehnat psixologiyasining  rivojlanishi va bu boradagi kasbiy tadqiqot masalalari, inson psixologiyasining  mehnatda namoyon bo‘lishi va shakllanishi shuningdek, kasbiy tanlov, kasbiy  maslahat va mehnat ekspertizasi masalalariga doir bilimlarni yuzaga kelishi.

 Mustaqil ilmiy fan sifatida kasb psixologiyasi yuzaga keldi va bu AQSHlik  olimlar J. Krites va D. Super ishlarida ko‘zga tashlangan.Ammo chet el tajribasi  asosida to‘plangan ma‘lumotlardan to‘g‘ridan-to‘g‘ri foydalanish imkoniyati  bo‘lmaydi. O‘ziga xos ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar va ijtimoiy madaniy  an‘analar yurtimizda o‘zimizga, millatimizga xos milliy kasb psixologiyasining  rivojlanishiga sabab bo‘lmoqda.

 Kasb psixologiyasiga taxminan XX-asrdan  boshlab asos solinib kelingan. Bunga ko‘proq insonlarni o‘z qobiliyatlari,  ehtiyojlari, hohish, istaklari, imkoniyatlari, individual xususiyatlari va  hokazolarni hisobga olmagan tarzda kasblar olami haqidagi bilimlarga ega  bo‘lmaganliklari natijasida qaysidir ma‘noda ongsiz ravishda kasb tanlashlariga  sabab bo‘lga n.

 Biroq keyinchalik rus psixologi E. A. Klimov o‘z tadqiqot ishlarida aynan  shu masalaga, ya‘ni ―kasb tanlash‖, ―kasbga yo‘naltirish‖ kabi masalalarga  e‘tiborini qaratib, bu borada tadqiqot ishini olib borgan. Xususan, misol sifatida  Differensial diagnostik so‘rovnoma (DDS) metodikasini ishlab chiqqan.  YE.A.Klimovdan tashqari ham ko‘p chet el olimlari bu masala bo‘yicha ish olib  borganlar. Asta-sekin jamiyatda kasb tanlashga nisbatan ongli yondoshishlar  kuzatila boshlandi. Ya‘ni ularning barchasi kasb psixologiyasining  shakllanishiga olib keladi. Kasb psixologiyasining ajralib chiqishi hozirgi kunda  shaxsning kasbiy mehnatga o‘rganib ketishi emas, balki alohida kasbiy bilim,  ko‘nikma va malaka hamda umuman kasblar olamiga kirib borishiga asoslanadi.

 Kasb psixologiyasi shaxsning kasbiy jihatdan shakllanishini o‘rganadi.  Bunda shaxs rivojlanishi kasbiy shakllanishi sifatida ko‘rib chiqiladi. Kasb  psixologiyasi-mehnat psixologiyasining kasblarni psixologik komponentlarini  yoki muayyan kasbda ishlovchilarga nisbatan qo‘yiladigan psixologik talablarni  o‘rganish hamda ilmiy tahlil hilish bilan shug‘ullanuvchi bo‘limidan iborat.

 Olim shaxs yashovchanlik sifatlariga quyidagi ko ` rsatkichlarni kiritadi:  1. SHaxs xususiyatlariga munosib kasb tanlash.  2. Bajarayotgan ishga qo‗yilgan talablarga yuqori darajada tayyorlik.  3. Hayoti davomida talim olish va o‗rganishga tayyorlik.  4. Madaniyligi, o‗zga kishilar qadr-qimmatini, farqlarini qabul qila  bilish.  5. Kompyuter va axborot texnologiyalaridan foydalanishni bilish.  6. Bir necha sohalarda kasbiy mahoratni namoyish qila olishi.  7. Yangi loyihalar taqdim qilish tashabbusiga ega bo`ish.  8. Ishda hamkasblar bilan hamkorlikda ishlash ko‗nikmasiga egaligi

K.Farren kasbning yashovchanlik ko ` rsatkichlariga quyidagilarni kiritadi:  1. Kasbning tashkilot maqsadlari bilan chambarchas bog`iqligi.  2. Boshqa muassasa va ishlab chiqarish sohalari bilan uyg‗unlashish  imkoniyati.  3. Boshqa kasblarda o‗z kompetentliligi va qobiliyatlaridan  foydalanish imkoniyati.  4. SHaxsiy va moliyaviy taminlanganlik.  5. Kasb bo‗yicha shaxslar uyushmasining mavjudligi.  6. Mahoratga etaklovchi bilimga egalik.  7. Yoshidan qatiy nazar kasbiy muvaffaqiyatlarda mustaqil bo`ish .

 XX asrning boshlarida Amerika va Evropa mamlakatlarida mehnat  mahsuldorligini oshirish, ishlab chiqarish samaradorligini ta‘minlash jarayonida  yuzaga kelgan bo‗lib, buning natijasida psixologiyaning insonparvarlik  g‗oyalarini singdirish yuz berdi va natijada shaxs to‗g‗risida zamonaviy  nazariyalari vujudga keldi. Bunday bog‗liqlik shaxs nazariyasi bilan kasbiy  rivojlanish psixologiyasi o‗rtasida aloqa o‗rnatishga olib keldi. Oqibatda kasbiy  rivojlanish muammolarini o‗rganishga turlicha yondoshadigan beshta asosiy  yo‗nalishi shakllandi. Bular: 1) differensial diagnostik, 2) psixoanalitik, 3) qaror  qabul qilish nazariyasi, 4) taraqqiyot nazariyasi va 5) tipologik yo‗nalishlar.

Похожие

Psixologiya rivojlanish tarixi

Kasbiy psixologiya tarixiy sahifalari

Psixologiya fanining predmeti

Psixologiya fanining zamonaviy metodlari

Psixik rivojlanish nazariyasi