Мотивациянинг психологик назариялари - Психология - Презентации

Мотивациянинг психологик назариялари

Загружено в:

16.05.2023

Скачано:

0

Размер:

419 KB

Мотивация нинг психологик назариялари

РЕЖА:  МОТИВАЦИЯНИНГ НАЗАРИЯЛАРИ ХИЛМА- ХИЛЛИГИ  МОТИВАЦИЯНИНГ МЕҲНАТ САМАРАДОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ НАЗАРИЯСИ

Антик ва ўрта асрларда  Рационал  иррационал

Мотивациянинг рационал назарияси  Аристотель ва бошқа грек файласуфлари фаолиятига боғлиқдир. Инсон ҳар бир ҳаракатни ақлга таяниб амалга оширади. Инсон ўз ақли туфайли ирода ва эркинликка эга, мақсад қўяди ва уни амалга оширади.

Мотивациянинг иррационал назарияси  Кўпроқ жониворлар хулқ-атворига хослиги қайд этилиб, эркин эмас, ақлсиз, яширин ва англашилмаган кучлар бошқаради, Улар эса органик эҳтиёжлар билан боғлиқ.

Вундт 1874 Джеймс 1890 Мак-Дауголл 1908 Ах 1910 Фрейд 1900-1915 Торндайк 1898 Павлов 1927 Дарвин 1859

Қарор қабул қилиш ва автоматлар назарияси  Мотивациянинг биринчи илмий назарияси 17-18 асрда яратилган бўлиб, у қарор қабул қилиш ва автомат назарияси деб номланади.  Қарор қабул қилиш назарияси инсоннинг рационал хулқ-атвори асосида тушунтирилади. Автомат назарияси ҳайвонларнинг иррационал хулқ-атвори асосида тушунтирлади. Биринчи назария, хулқ-атворни математик билимлардан фойдаланиб тушунтирилади. У инсоннинг иқтисоддаги танлаш муаммосини кўриб чиқди. Автомат назариясини вужудга келиши ва ривожланиши механиканинг ютуқлари билан боғлиқдир. Унинг марказини рефлекслар назарияси белгилайди. Рефлекс тирик организмнинг ташқи таъсирларга туғма механик жавобидир.

Мотивациянинг табиий илмий назарияси  19-асрнинг иккинчи ярмида шакллантирилган бўлиб, унда инсон хулқ-атворини инстиктлар асосида кўриб чиқишни тавсия этган. Ч.Дарвин бунинг асосий вакили ҳисобланиб, унинг ғоясича инсон ва ҳайвон эҳтиёжлари ва хулқ- атворида ўхшаш жиҳатлар борлиги қайд этилиб, энг асосийси эса инстиктлар ва эмоционал-экспрессив ифодалар ҳисобланади.

Биологик назарияси  Асосий вакиллари: З.Фрейд ва В.Макдугалл  Фрейд ўз назарияси битта инстиктни ҳаёт (инстикти- либидо), сўнгра ўлим инстинктини киритди.

Мотивация назариялари  Мазмуний назария (Маслоу, Герцберг, МакКлелланд ва бошқ.);  Процессуал назария (Врум ва бош қ алар);  Инсоннинг меҳнатга муносабатида асосланади назария (Макгрегор, Оучи).

А. Маслоу  Физиологик эҳтиёжлар (1-даражали );  Хавфсизликка эҳтиёж (2-даражали);  Социал эҳтиёжлар (3-даражали);  Ҳурматга ва ўзини ўзи эътироф эттиришга эҳтиёж (4-даражали);  Ўзини ўзи ифодалашга эҳтиёж (5-даражали).

А.Маслоу назарияси асосида ётувчи асосий ғоя:  Эҳтиёжлар бирламчи ва иккиламчи бўлиб, улар аҳамиятига кўра беш даражага эга;  Эҳтиёжлар иерархиясининг энг қуйи қондирилганликги инсон хулқ-атворини белгилайди;  Эҳтиёж қондирилгандан сўнгра унинг мотивлаштирувчи таъсири йўқолади.

Даражасига кўра эҳтиёжларнинг қондирилиш даражаси  :  - 1-даража- 85%;  - 2-даража - 70%;  - 3-даража - 50%;  - 4-даража - 40%  -5-даража - 10%.

Маслоу нинг назариясини Д. МакКлелланд ривожлантирди

Ф. Герцберг назарияси  Эҳтиёжлар гигиеник (маош ўлчами, меҳнат шароити, шахслараро муносабат , назорат характери) ва мотивлаштирувчи омиллар(муваффақиятни сезиши, хизмат бўйича кўтарилиши, эътироф этилиши, масъулилиятлилик, ўсиш имкониятлари);  Гигиеник омилларнинг мавжудлиги ишдан қониқиш имкониятини ривожланишини бермайди;  Эришиш мотивацияси учун мотивлаштириш омиллар таъсирини таъминлаш зарур;  Қўл остидагиларда самарали мотивацияси учун раҳбар ишнинг моҳиятига кириб бориши зарур.

Ф. Герцберг назарияси

В.Врумнинг процессуал назарияси

Мотивациянинг X ва Y назарияси  Назариянинг асосчиси Д. Мак-Грегор ҳисобланади. Унинг талқинида инсонларнинг меҳнатга муносабатига кўра икки тоифага ажратади, яъни X ва Y типларга ажратади.

Х тип  Табиатан ялқов, ишлашни хоҳламайди;  Масъулиятни ўз зиммасига олмайди, асаби кучини зўрлашдан ўзини олиб қочади;  Агар унга туртки бермаса, ташаббусга эга эмас. Шу сабабли унинг меҳнатга мажбурлаш ёки рағбатлантириш йўли билан мажбурлаш керак.

Y тип  Ишда табиий эҳтиёжга эга;  Масъулиятга интилади;  Ижодкор инсон .  Шу сабабли унинг меҳнатга мажбурлаш эмас, балки уйғотиш керак

Мотивациянинг Z назарияси  Мазкур назария америкалик олим У. Оучи томонидан мотивациянинг X ва Y назариясига қўшимча ва тўлдирувчи сифатида ишлаб чиқилган.

Мотивациянинг Z назарияси  БУ ТОИФАДАГИЛАР БИОЛОГИК ВА СОЦИАЛ ЭҲТИЁЖЛАРНИНГ УЙҒУНЛИГИГА ЭЪТИБОР ҚАРАТАДИ;  УЛАР ҲАР ИККИ ТИПГА ХОС ХУСУСИЯТЛАР ҲАМ УЧРАШИ МУМКИН.  УЛАР ГУРУҲДА ИШЛАШНИ ИСТАШАДИ ВА ГУРУҲ ҚАРОРЛАРИГА ТАЯНАДИ.  МЕҲНАТ НАТИЖАЛАРИГА МАСЪУЛИЯТ УЧУН ЎЗЛАРИНИНГ ИНДИВИДУАЛ МАСЪУЛИЯТИ БЎЛИШИ КЕРАК;  МЕҲНАТ НАТИЖАСИ ВА БАҲОЛАШ МЕЗОНЛАРИ АСОСИДА НОРАСМИЙ НАЗОРАТЛАРНИ ЁҚТИРШАДИ;  УЛАРДАН, БАЪЗАН ЖАМОАНИНГ ЭНГ АСОСИЙ ИНСОНЛАРИ ЧИҚАДИ, БУЛАР ЖАМОАНИНГ ФАОЛИЯТ САМАРАСИ УЧУН ХИЗМАТ ҚИЛА ОЛАДИ.  АГАР УЛАРНИНГ ИШЛАШИДА МОДДИЙ ВА МАЪНАВИЙ РАҒБАТНИ АРАЛАШГАН ҲОЛДА ҲАМДА ИЗЧИЛ ҚЎЛЛАШ МУҲИМДИР.

Похожие

Мотивациянинг тузилиши ва функциялари

Эмоция назариялари

Шахс мотивацияси экспериментал психологияда тадқиқ этиш

Ҳар хил психология мактабларидаги шахс назариялари

Шахснинг психологик портрети