Ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning metodologiyasi va metodlari - Психология - Презентации

Ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning metodologiyasi va metodlari

Загружено в:

08.02.2024

Скачано:

0

Размер:

4505.826171875 KB

TERMIZ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI “ PSIXOLOGIYA”kafedrasi “ Ijtimoiy psixologiya” fanidan “Ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning metodologiyasi va metodlari ” mavzusida tayyorlagan TAQDIMOTI

МАВЗУ: Ижтимоий-психологик тадқиқотларнинг методологияси ва методлари 1.Илмий тадқиқотларнинг методологияси Илмий тадқиқотларнинг методологияси Ижтимоий- психологик тадқиқотларнинг фаол методлари Ижтимоий- психологик тадқиқотларнинг фаол методлариРЕЖА:

1. Илмий тадқиқотларнинг методологияси Ҳозирги замон фанларининг тараққиёти шу билан ўзига хоски, уларда методологик муаммоларга қизиқиш анча юқоридир. Бунинг бир канча сабаблари мавжуд бўлиб, улар аввало жамиятда руй бераэтган кескин ўзгаришларнинг сабабларидан бири ҳисобланган фантехника тараққиёти максадлари билан фан максадаларининг уйгунлашуви Ҳар кандай фан бошка фандардан факатгина мавзу бахси ёки пайдо бўлиш тарихи билангина эмас, балки фактик маълумотлар туплаш, у ёки бу гояни исботлаш учун ишлатиладиган услублари билан ажралиб туради. Услублар мукаммаллиги аслида назарий тараққиётни, фан тараққиётини белгиловчи асосий омилдир.

Кириш кисми, бу эрда тадкиқотни утказишдан кўзланган максад, унга сабаб бўлган шартшароитлар ҳамда уни кимлар утказганлиги эзилади. Дастур кисми, бу эрда фойданилган адабиэтлар, тадкиқотнинг максад ва вазифалари, илмий тахмингипотезалар берилади. Тадкиқот объекта ва услублар эмпирик тадкиқот объектининг хусусиятлари, гипотезалардан келтириб чикарилади, уларнинг канчалик исботланганлиги кичик жадваллар ёки графикларга курсатилади Хулоса ва тавсиялар улар тадкиқотнинг мантикидан чикарилади Якун барча килинган ишлар буйича якун ясалиб, келажак учун режалар белгиланади. Илова. Бу кисмда ишлатилган услублар, техник воситалар баён этилиб, қомпъютер дастурларидир Ижтимоий психологик тадкиқот хакидаги ҳисобот куйидаги бўлимларни ўз ичига олади:

Ўзбекистон шароитида тадқиқот ўтказилмоқчи бўлинса, қуйидаги нарсаларга эътиборни қаратиш лозим: шу ҳудуд шароитида яшовчи барча миллатларга хос бўлган умумий психологик омиллар ва уларни аниқлаш усуллари; фақат ўзбек миллатига хос бўлган психологик сифатлар ва омилларни аниқлаш; аниқланган омилларни ёки психологик сифатларни ўлчайдиган ёки эксперементал усулда текширишга имкон берадиган методларни танлаш ва уларни конкрет шароитларга мослаш; тадқиқотчилар гуруҳини текширалаётган миллий гуруҳ тилини, урф – одатини биладиган ходимлар билан таъминлаш. Чунки, тадқиқот объекти ҳисобланган гуруҳда ўша гуруҳ тилида тадқиқот ўтказиш керак, токи текширилувчиларга қўйилган ҳар бир талаб, савол ва топшириқлар улар учун тушунарли бўлсин.

Бизнинг назаримизда, ҳозирги пайтда этнопсихологик муаммолар орасида энг муҳими у ёки бу миллат вакилларидаги этник стереотипларни тадқиқ қилишдир. Бунда қандай методлардан фойдаланиш мумкин? Рус тадқиқотчиси Г.У. Кцоеванинг ёзишича, бу ерда тўрт гуруҳли методларни кўрсатиш мумкин:

-улар асосан миллат вакилларидаги турлича этник установкаларни текширади. Масалан, Богардуснинг машҳур шкаласи: қиёсий фикрлаш йўли билан берилган жуфтликлар – установкаларни ҳар бир текширилувчи томонидан аниқ баҳоланишга асосланган. Ёки Лайкартнинг “баҳолашлар йиғиндиси” методи ҳам у ёки бу миллат вакилига хос установка – фикрларга текширилувчининг эътирози ёки эътирофини аниқлайди. Бу методлар бутун жаҳон миқёсида кўпгина тадқиқотларда ишлатилган ва жой шароитларга мослаштириш жиҳатидан рекорд қўйган десак бўлади.1 Шкалали ўлчов методлари

2. Кузатиш ва сўроқ методлари – бунда ўша маданий муҳитга хос бўлган, унинг бевсоита бойликлари ҳисобланган моддий ва маънавий қадриятлар, маиший шароитлар, одатлар, анъаналар ва ҳоказолар ташқаридан ўрганилади. Сўроқ методлари ичида кўпроқ анкета усули қўлланилади, бунда ҳам миллат вакилининг турмуш тарзи, автобиографик маълумотлари аниқланиб, илмий хулосалар контент – анализ қилинади. Америкалик олимлар Д. Катц ва Брейлилар сўроқ методининг ўзига хос кўринишини этник стереотипларни аниқлашда ишлатишган.

3. Проектив методлар – бу гуруҳга асосан Роршахнинг “сиёҳ доғлари” тести, тематик апперцепцион тест (ТАТ), бошланган жумлаларни тугатиш тести, фотосуратларни баҳолаш тести, Ловенфельднинг мозаикалари тести ва бошқалар киради. Мавҳум берилган топшириқларни бажариш сифати ва жавобларнинг йўналиши бўйича ҳам турли миллатларга оид стереотиплар ўрганилган. 4. Шахснинг алоҳида сифатларини аниқлашга қаратилган тестлар . Масалан, Г. Дейкер ва Н. Фрийдларнинг миллий характер хусусиятларини ўрганишга қаратилган тестлари. Улар асосан шахснинг таъсирчанлиги ва ҳиссий реакциларини ўрганади. Бундан ташқари, шу гуруҳ тестларга алоҳида интллектни текширувчи, маънавий дунёқарашни ўрганиш, адолат ҳиссини аниқлаш, бадиий дид тестлари ва бошқа тестлар киради. Айниқса, миллий стереотипларни аниқлашда миллатнинг тилини барча тилшунослик услублари билан ўрганиб чиқиш ҳам жуда қимматли маълумотлар тўплаш имконини беради

Ижтимоий-психологик тадқиқотларнинг фаол методлари: АСОСИЙ МЕТОДЛАР. КУЗАТИШ МЕТОДИ Асосий методларнинг вариантлари Ташқи (объектив кузатиш) Ички (субъектив, ўз-ўзини кузатиш) Эркин кузатув Стандартлаштирилг ан Гуруҳ ичида кузатиш Гуруҳ ташқарисида кузатиш СЎРОҚ МЕТОДЛАРИ Оғзаки сўроқ Ёзма сўроқ Эркин сўроқ (суҳбат) Стандартла штирилган сўроқ ТЕСТЛАР МЕТОДИ Тест – сўров Тест - топшириқ Проектив тест Социометрик тест ЭКСПЕРИМЕНТ Табиий эксперимент Лаборатория эксперименти

МОДЕЛЛАШТИРИШ Математик моделлаштириш Мантиқий моделлаштириш Техник моделлаштириш Кибернетик моделлаштириш

Аниқ изланиш предметига эга бўлган ҳар қандай фан ўша предметининг моҳиятини ёритиш ва материаллар тўплаш учун махсус усуллар ва воситалардан фойдаланади ва улар фаннинг методлари деб юритилади.

Ижтимоий психологияда ўзига хос ижтимоий шароитларда, ўзига хос вазиятларда ва маълум гуруҳларда ишлатилади. Бунда тадқиқотчи энг аввало нимани кузатаман, қандай йўл билан кузатаман, кузатув бирлиги қилиб нимани оламан, кузатувни қанча вақт мо байнида давом этгираман деган қатор саволларга жавоб топгандан кейингина илмий тадқиқотини бошлайди.Кузатиш методи

Похожие

Ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi va rivojlanishi. Ijtimoiy psixologik g’oyalarning shakllanish tarixi

Ishbilarmonlik o’yin usullari. Ijtimoiy-psixologik treyninglar

Shaxs shakllanishida ijtimoiy psixologik omillarning o‘rni

Nutqning psixologik tasnifi. Ehtiyoj va qiziqishlarning psixologik tasnifi

Psixologik xizmatni tashkil etishning umumiy mezonlari