Ishbilarmonlik o’yin usullari. Ijtimoiy-psixologik treyninglar - Психология - Презентации

Ishbilarmonlik o’yin usullari. Ijtimoiy-psixologik treyninglar

Загружено в:

04.02.2025

Скачано:

0

Размер:

612.5576171875 KB

Mavzu: Ishbilarmonlik o’yin usullari. Ijtimoiy-psixologik treyninglar

 Reja:  1. Ishbilarmonlik o’yinlari  2. Ijtimoiy-psixologik treyninglar.  3. Ishchanlik muhitini yaratuvchi o’yinlar  4. Xulosa  5. Foydalanilgan adabiyotlar

ISHBIIARMONLIK O’YIN USULLARI Talabalarning faolligini ta’minlovchi, o’qitish texnologiyalaridan biri - pedagogik ishbilarmonlar o’yini hisoblanadi. Pedagogik o’yinlar maqsadi - o’quvchilarning ta’lim jarayonidagi bilish faoliyatini faollashtirish. O’yin faoliyatiga qiziqish, talabalarning o’z-o’zini ifoda etish, ro’yobga chiqarish kabi ehtiyojlarini qondiruvchi, musobaqalashish elementlari orqali ta’minlanadi. O’yinning ajoyib xususiyati shundaki, u bir vaqtning o’zida ham rivojlanish ham o’rganish hisoblanadi. Pedagogik o’yinlar - intellektual o’yinlar, ishbilarmon o’yinlar, innovatsion o’yinlar, trening o’yinlari, sahnalashtirilgan o’yinlarni o’z ichiga oladi. Bu o’yinlar o’quvchilar bilimini kengaytiradi, ularda mustaqillik, muloqotchilik, irodaviy xususiyatlarni tarbiyalaydi, ularning nutqi, xotirasi, tafakkuri, qobiliyatlarini rivojlantiradi. Pedagogik o’yinlar asosida o’quvchilarni o’quv faoliyatiga yo’llovchi usullar va vaziyatlarni vujudga keltirish yotadi.

 Psixodrama va sotsiodrama – bu rolli o’yinga ishbilarmonlar teatri o’xshagan bo’lib, faqat bu yerda sotsial-psixologik masalalar yechiladi. Bunday masalalar jumlasiga - jamoadagi vaziyatni his qila olish, boshqa kishini ruhiy holatini to’g’ri baholash va uni o’zgartira olish, u bilan unumli muloqotga kira olish kiradi.  Imitatsion o’yinlar - bo’lim, tsex, korxona tashkilotning faoliyati - imitatsiya qilinadi. Imitatsion o’yinlar senariyasi, hodisa syujetidan tashqari, imitatsiya qilinadigan jarayon va ob’ektlar tarkibi va ahamiyati haqidagi tavsilotlarni o’z ichiga oladi.  Operatsion o’yinlar – tegishli ish jarayoni, ularni bajarish shart- sharoitlari modellashtiriladi. Ular ma’lum bir o’ziga xos operatsiyalarni: masalalar yechish, ma’lum bir usulni o’zlashtirishga yordam beradilar.  Rolli o’yinlar – ma’lum bir shaxsning vazifa va majburiyatlarini bajarishdagi ruhiy holatlar, hatti-harakat ishlanadi, rollar majburiy mazmuni bilan taqsimlanadi.

 Treyning termini (ingliz tilidan kelib chiqqan bo’lib “train”, “training”) ko’plab ma’nolarga ya’ni: o’qitmoq tarbiyalamoq mashq qilmoq degan ma’noni bildiradi. Xuddi shunday ko’p ma’noli treyning ilmiy talqinga ham mos keladi.  Treyning insonlarda mavjud bo’lgan xulq- atvor va faoliyatni boshqaruv modelini qayta dasturlashj vositasidir. Treyning tashkilotning rejalashtirilgan faolligini oshirish uchun kasbiy bilimlarni oshiruvchi ko’nikmalarni yaxshilashga yo’naltirilgan yoki tashkilotning maqsadli faoliyati talablariga mos keluvchi modifikatsiya va jamoatning ijtimoiy xulq atvorini tuzatish uchun zarurdir

 2. Psixologiya tarixida treyning o’qitishning eng keng tarqalgan shakli faol ijtimoiy- psixologik treyninglardir. L.A.Petrovskaya ijtimoiy-psixologik treyningga tarif berar ekan uni quyidagicha izohlaydi “Treyning – shaxslar aro munosabatlardagi bilimlar ijtimoiy ustanovkalar ko’nikma tajribalarni rivojlantirishga qaratilgandir”. Shuningdek muloqotda kompitentlikni rivojlantirish visitasidir.

 G.A. Kovalov ijtimoiy-psixologik treyningni ijtimoiy-didaktik faol yo’nalishdir deb hisoblaydi.  Ulardan guruhiy maslahatlar metodlarni faol o’qitish uchun foydalaniladi. Hayotiy ko’nikmalarni, miluqotchanlik, kasbiy faoliyat sohasidagi maslahatlar, ijyimoiy hayotdagi rollar, “men” yo’nalishini korreksiya qilishni kuchayishini ta’minlaydi

Ishchanlik muhitini yaratuvchi o’yinlar Joy almashish Ishtirokchilar doira atofida o’tiradilar, treyner esa o’rtasida turadi. Yo’riqnima: “Doiraning markazida turgan kishi (boshida bu men bo’laman) biror umumiy belgiga ega bo’lgan narsani hammaga taklif etadi va kimda shu belgi bo’lsa ijoyini almashtiradi.

 Masalan, men shunday deyman: “Singlisi borlar joyingizni almashtiring” va hammaga singlisi borlar joylarini almashtirishlari kerak. Bunda doiraning markazida turgan kishi bo’shagan joyni egallashga urinishi kerak. Markazda joysiz qolgan ishtirokchi esa o’yinni davom ettirishi kerak”.  Mashq tugagandan song trener guruhga quyidagi savollarni berishi mumkin: “Siz o’zingizni qanday sezyapsiz?”, “Hozir sizning kayfiyatingiz qanday?”. Qoidaga muvofiq mashqlar quyidagicha o’tadi. U qizishganlikni pasaytiradi, kayfiyatni ko’taradi, diqqat va fikrlarni faollashtiradi.

 O’tirib turish  Hamma ishtirokchilar doira shaklida o’tiradilar.  Yo’riqnoma: “Men sizlarga u yoki bu panjalar sonini ko’rsataman. Ba’zan bir qo’lda ba’zan ikki qo’lda, men qo’limni ko’tarishim bilan, shuncha ishtirokchilar o’rinlaridan turishi kerak, nechta ekanligini men ko’rsataman (ko’p ham oz ham emas). Masalan; agar men qo’limni ko’tarib to’rtta panjamni ko’rsataman (ko’taradi va ko’rsatadi) unda mumkin qadar tezroq to’rt kishi turadi. Qachonki men kaftimni tushirsam ular o’tirishi mumkin”.

 Trener guruhga bir necha marta u yoki bu panjalarini sonini ko’rsatadi. Mashq boshlanishida 5-7 panjani ko’rsatish yaxshiroq bo’ladi, oxiriga borib esa 1-2 panjalarni. Mashqning bajarilishi jarayonida trener guruh ishtirokchilarning vazifasini bajarishga bo’lgna intilishi haqida mulohaza yuritadi va taalluqli xulosalar chiqaradi.

 Muhokama vaqtida trener quruhga bir necha savollarni berishi mumkin: “Bzi oldimizga qo’yilgan vazifani bajarishimizda nima yordam berdi yoki uning bajarilishini nima qiyinlashtirdi?”, “Siz turishga qaror qilganingizda nimani nazarda tutdingiz? Agar bizda bu vazifani oldindan muhokama qilish, qaror qilish imkoniyati bo’lganida, ishni qanday tashkil etgan bo’lardik?”.

 Mevali salat  O’yin ishtirokchilari doira shaklida o’tirib oladilar, ulardan biri (chaqiruvchi) o’rtada turadi. U uchta odamdan eng yaxshi korgan mevani nomini aytishni so’raydi va keyin doira bo’ylab yurib o’zidan boshqa har bir ishtirokchiga aytilgan uch xil mevaning nomi bilan ism qo’yib chiqadi. Masalan: agar mevalar olma, anor, uzum bo’lsa o’ziga olma deb nom qo’yadi va qilganlarga ham sdhu tarzda nom qo’yib chiqishni davom ettiradi. (Hmmasiga)

 Shundan so’ng boshqalarga nom bergan o’rtadagi odam mevalardan birortasini masalan olma nomini aytsa barcha olmalar o’rnilarini almashtirishi lozim o’rtadagi odam ulardan birini o’rniga o’tirib olishga harakat qiliashi kerak. Turib qolgan odam chaqiruvchi bo’ladi. Agar o’rtadagi odam mevali salat desa barcha ishtirokchilar o’rnini almashadi. Bu o’yin jida qiziqarli va jalb qilish xususiyatiga ega. Ishtirokchilar o’rtasidagi baryerni yo’qotishga va tez o’ylab tez harakat qilishga undaydi.

 Xulosa  Hozirgi davrda odamlar o’rtasida ruhiy ziqiqlik, dangasalik hollari avvalgi paytlarga qaraganda ko’p uchramoqda va buning natijasida hayotiy muammaolar vujudga kelmoqda. Ayniqsa keng jamoatchilikni ota-ona, pedagog va psixologlarni tashvishga solyapti. Bu o’yinlar va treyninglar bolalar va kattalarda bunday muammolarni yechishga yordam beradi.

 Foydalanilgan adabiyotlar:  1. I.A.Karimov. “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch”  2. K.Tug’unboyev, X. Usmonova “Pedagogik treyninglar”  3. K.T.M.D “Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori”  4. Abdulla Avloniy “Turkiy guliston yoxud ahloq”

Похожие

Ishbilarmonlik imidji

Ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarning metodologiyasi va metodlari

Shaxs shakllanishida ijtimoiy psixologik omillarning o‘rni

Ijtimoiy psixologiyani o'qitishning metodik usullari

Ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi va rivojlanishi. Ijtimoiy psixologik g’oyalarning shakllanish tarixi