Eksperimentlarni loyihalashtirish - Психология - Презентации

Eksperimentlarni loyihalashtirish

Загружено в:

03.11.2023

Скачано:

0

Размер:

432.2890625 KB

MAVZU: Eksperimentlarni loyihalashtirish

REJA: • 1. Guruh haqida tushuncha va guruh borasidagi ekperimentlar tarixi. • 2. Guruh ichidagi va guruhlararo eksperimentlar tuzish. • 3. Guruh ichidagi va guruhlararo eksperimentlarning yutuq va kamchiliklari. • 4. Kvazieksperimentlar. • 5. Bir ishtirokchidan iborat eksperimentlar. • 6. So 'rov tadqiqot sifatida

Guruh haqida tushuncha va guruh borasidagi ekperimentlar tarixi. Guruh - aniq chegaralangan kattalikdagi, (sotsiumdan) jamiyatdan ajralib chiqqan, biror bir maqsadda birlashgan, vazifasi va faoliyati bir bo'lgan insonlar yig'indisi, jamlanmasi hisoblanadi.

Guruh muammosi, asosan kichik guruhlar muammosi butun dunyo psixologlarini har doim qiziqtirgan. Bu qiziqishlarning ilk namunalari XIX asrning oxiriga tegishli bo'lib, 1887- yili «Amerikalik psixolog N.Triplet eksperimental tadqiqot natijalarini chop ettirgan. Bu tadqiqotda Triplet individual ta'sir effektini yolg'iz holatda va guruhdagi sharoitda o'rgangan. F. Olport fikriga ko'ra, bu birinchi eksperimental muammolardan biri edi va u bu eksperimentni quyidagicha talqin qilgan: Individual shaxslarda boshqa odamlar ichida qanday o'zgarishlar bo'ladi?» Birinchi Jahon urushidan keyin guruh muammosi bo'yicha F. Olport, J. Moreno ishladi va ular sotsiometriya metodikasi yordamida qochoqlar guruhida eksperiment o'tkazadilar. O'tgan asr 20 - yillarining oxiri 30 - yillarining boshlarida AQShda guruh va guruhiy xatti - harakatlar bo'yicha ijtimoiy -psixologik tadqiqotlar avj oldi. O'smirlar guruhi bo'yicha K. Levin va R. Lipetta tadqiqot olib borib, kichik guruhlarni rivojlanish qonunini va vazifalarini tushuntirishga harakat qilishdi. Mana shu vaqtlarda M.Sherif ham guruhiy normalari bo'yicha laboratoriyali eksperiment, T.Nyukom dala sharoitidagi guruhni holati bo'yicha eksperiment o'tkazadilar.

Guruh ichidagi va guruhlararo eksperimentlarni tuzish • Birinchi eksperiment yoki vosita guruhlararo reja (between - subjects design) deb nomlanadi. Bu eksperimentda ikki turli xil guruhlar, ishtirokchilar farqi yoki ikkinchi tur eksperimentda ya'ni guruh ichidagi eksperiment rejasida (within - subjects design) bir guruhdagi ishtirokchilar o'rganiladi. • Guruhlararo eksperimentda guruh a'zolari mustaqillik darajasi teng bo'ladi. Ba'zi eksperimentlarda mantiqiy imkoniyatlar yyetarli bo'lmaydi, bo'lsa ham unda rejani tuzish qiyin bo'ladi. Nihoyat reja qiyin bo'lgan taqdirda ham to'liq natija olmaymiz. Lekin guruhlararo eksperimentlarda bunday emas. • Shuning uchun, bir - birini yaxshi tanimaydigan odamlarni turli xil yo'llar bilan guruhlarga bo'lishimiz lozim. Masalan, tanga tashlab, qog'ozga guruh nomini yozing, turli o'yin orqali va hakozo. Bunday jarayonda guruh a'zolarini bir - birini ta'nimasligi yoki bir - birini haddan ortiq yaxshi bilishi eksperiment uchun katta kamchilikdir. Bu guruhlarda bo'linishlar ko'p bo'ladi.

Guruh ichidagi va guruhlararo eksperimentlarning yutuq va kamchiliklari • Guruh ichidagi eksperimentning eng katta kamchiligi ishtirokchilarni o'zgaruvchanligidir. Ya'ni ular endi mustaqillikga erishganida ma'lum sabablar orqali yana avvalgi holatiga tushishlari mumkin. Bu jarayon ketma - ketlik effekti deb nomlangan.

Kvazieksperimentlar Eksperimental tadqiqot talablariga to’liq javob bermaydigan tadqiqiy loyihalar - kvazieksperimental loyihalar deyiladi. Biz bilamizki, organizatsiya shartlari variantlaridan biri kvazieksperimental loyihalarni maqsadi shundan iboratki, bizni guruhlarni randonizavatsiya qilmasak ham baribir tahdidni kamaytiriladi. Bu yo'l bilan biz o'zgaruvchilarni aralashishini oldini olgan bo'lamiz. Bu muammoni ko'rib chiqish uchun taxminimizcha, biz guruhni tadqiqot paytida yaxshi darslik kursi bo'yicha qanday yetisha olayotganini «tekshiruvchi» tadqiqot o'tkazishimiz zarur.

Bazaviy eksperiment modeli orqali biz bilamizki, kamida ikkita mustaqil o'zgaruvchidan foydalanishimiz kerak. Tabiyki bular: «mavjud bilimni tekshirish» va «bilimni mavjudmasligini tekshirish» darajalaridan iborat . • Eksperimental bo'lmagan loyihalar • • bir martalik test xulosalarni loyihalash • • ekvivalent bo'Imagan guruhlarda bir martalik xulosalarni loyihalash

Bir ishtirokchidan iborat eksperimentlar • Tadqiqiy loyihaga bir ishtirokchi jalb etiladigan loyihalar bir kishili loyihalar deyiladi. • Qaysidir guruhni xulqini baholayotgan bo'lsak, mutlaq o'zgaruvchini qaysidir bosqichda to'qnash kelgan bo'lsa u holda bir martalik test xulosalarini birinchi guruhda loyihalari ishlatiladi.

Ekvivalent bo 'Imagan guruhlarda bir martalik test xulosalarini loyihalash. Ekvivalent bo'Imagan guruhlarda bir martalik test xulosalari rejasida asosiy muammo shunga qaratilgan bo'ladiki, bu vaziyatda har qanday kuzatuvni ajratish shartli ravishda ta'sir ko'rsatishi va tanlanma guruhda bo'lishi kuzatiladi. Qanchalik guruhlar o'xshash bo'lsa shunchalik natijalar o'xshash bo'ladi. Oldindan va xulosaviy bir martalik testlarni loyihalash. Bu loyiha keng qamrovli tadqiqotlarda ko'plap qo'llaniladi. Noekvivalent guruhlarni qanday bo'lishidan qat'iy nazar yaxshi bajarishini ta'minlaydi. Noekvivalent nazorat guruhlari bilan oldindan va testlarni loyihalash. Birinchi tur rejasida tadqiqot guruhidan tashqari tashqi ta'sirlarsiz noekvivalent guruhlar qo'llaniladi. Har bir guruh bilan oldindan va xulosaviy testlar o'tkaziladi. Bu loyiha ijtimoiy fanlarda va keng qamrovli tadqiqotlarda ko'p foydalaniladi Vaqtinchalik seriyalarni loyihalash. Kvazieksperimental loyihalarni ikkinchi asosiy sinfi vaqtinchalik seriyalarni loyihalash deb ataladi. Vaqtinchalik qismlarni loyihalash turini oldindan ko'rinishi bitta guruhni tadqiqotgacha va undan so'ng ham ko'p martalab kuzatish hamda bir marotabalik oldindan testlashdir. Kvazieksperimentlarning statistik analizi. Oxirgi yillarda kvazieksperimentni statistik analizi o'tkazish tartibi sezilarli darajada takomillashtirildi. Bu tatistic metodlarni ko’rib chiqish kitob doirasidan chetga chiqqan. Lekin ularni ayrim manbalari oxirgi boblarda berilgan hamda ularni topish mumkin.

So 'rov tadqiqot sifatida • So'rov o'tkazish usullari . Tanlangan odamlardan axborot olishda so'rov o'tkaziladi. So'ng katta to'plamda ko'rib chiqiladi. So'rov o'tkazishda xulq- atvor haqidagi ma'lumotlarni bevosita o'lchash yo'li bilan olish mumkin. Lekin fikr, motivatsiya va hatto kutiluvchi bo'lajak xulq- atvorni bevosita baholash mumkin bo'lmagan axboratlarni o'z ichiga oladi. • Tanlash tashkiloti. Tanlash tashkilotlarida sizga so'rovnoma o'tkazishda to'plam ko'rgazmali bo'lishi uchun hamda siz xohlagan xulosalarni olish uchun sizga guruh kerak bo'ladi. Ko'rgazmali so'rovnomani qayyerdan olishimiz mumkin? Imkoniyatlardan biri - tasodifiy tanlashni olishimiz mumkin. Bu vazifa ko'rinishidan ham ko'proq qiyinchilik tug'diradi.

So 'rovnoma tarkibi. • Savolnoma turlari: • - Ochiq turdagi savolnomalar; • - Yopiq turdagi savolnomalar; • - Alternativ turdagi savolnomalar.

Xulosa qilib aytganda, keng qamrovli talablarni bajarishda tasodifiy ishtirokchilarni guruhga ajratish mumkin bo'lmaydi. Bunday hollarda noan'anviy loyihalardan foydalanishimiz mumkin. Ularni kvazi eksperiment loyihalar deyiladi. Noeksperimental loyihalar ichki validlikka tahdid tufayli interpretiv bo'lishi mumkin. Bu loyihalarga faqatgina bir guruhni xulq atvorini testlardan o'tkazish uchun guruhdagi bir marotabali xulosaviy testlar o'tkaziladi. Ikkinchi guruhni ya'ni noekvivalent guruhni qarama - qarshi holatini testlardan o'tkazuvchi va uni bir martalik testlardan o'tkazishda oldingi va keyingi xulosaviy testlardan o'tkazishdan iboratdir.

Похожие

Hayot faoliyati xavfsizligi fanining huquqiy asoslari

Karyerani rejalashtirilish shartlari

Qobiliyatlar va shaxsning kasbiy shakllanishi

Оилавий низолар. Ажралиш ва унинг сабаб, оқибатлари. Олдини олиш бўйича амалий тавсиялар

Оилада муомала ва мулоқотни ташкил этиш психологияси