Diqqatning nerv fiziologik asoslari - Психология - Презентации

Diqqatning nerv fiziologik asoslari

Загружено в:

23.05.2023

Скачано:

0

Размер:

1341.9970703125 KB

“ Diqqatning nerv fiziologik asoslari”

Diqqat nima?

DIQQAT-bu psixik faoliyatning biror- bir ma’lum narsaga yo‘nalganligi va jamlanganligi. bu hayvonlar, shuningdek, inson diqqatlarining umumiy ta’rifi. insonga nisbatan diqqat ni ma’lum ob’ektlarga inson diqqatining, bir vaqtning o‘zida boshqa ob’ektlardan chalg‘igan holda, yo‘nalganligi va jamlanganligi sifatida o‘rganish mumkin. bu ta’rifdan diqqatning ahamiyatga molik belgilari uning yo‘nalganligi va jamlanganligidan iborat ekanligi kelib chiqadi.

Diqqatning fiziologik mexanizmlari juda murakkab. masalan, ma’lum vaqt oralig‘ida doimiy ta’sir ko‘rsatayotgan seskantiruvchilar orasidan biror-bir yangi seskantiruvchini ajratib olish uchun ma’lum mexanizmlar zarur. psixologiya bo‘yicha adabiyotlarda, odatda, mexanizmlarning seskantiruvchilarni filtrlovchi ikki asosiy: periferik va markaziy guruhlari ko‘rib chiqiladi. periferik mexanizmlarga his-tuyg‘u organlarini sozlashni kiritish mumkin. kuchsiz tovushni eshitgan odam tovush kelgan tomonga qaraydi, shu vaqtning o‘zida mos keluvchi mushak nog‘ora pardasining ta’sirchanligini oshirgan holda uni tortadi. 0102 08 14 18 08 04 12 1D 27 15 2408 161A 05 03 07 10

D.E.Brodbentning fikricha, diqqat – axborotni, aynan, kirib kelishda, ya’ni periferiyada tanlab o‘tkazuvchi filtr. u, agar odam bir vaqtning o‘zida turli axborotni ikki qulog‘i bilan qabul qilgan bo‘lsa, lekin qo‘llanmaga binoan, faqat chap qulog‘i bilan qabul qilishi zarur bo‘lgan holatda, o‘ng quloqqa uzatilgan axborot umuman qabul qilinmaganligini aniqladi. keyinchalik periferik mexanizmlar axborotni fizikaviy xususiyatlariga ko‘ra tanlab o‘tkazishi aniqlandi . 021718 0625 04 11231A 1622 03 03 03 03 03 11231A 13 04 1F

Diqqatning markaziy mexanizmlari bir xil nerv markazlarining qo‘zg‘alishi, boshqalarining tormozlanishi bilan bog‘liq. nerv qo‘zg‘alishining kuchi bilan bog‘liq bo‘lgan tashqi ta’sirlarni ajratish aynan shu darajada sodir bo‘ladi. kuchli qo‘zg‘alish u bilan bir vaqtda sodir bo‘lgan kuchsiz qo‘zg‘alishni siqib chiqaradi va psixik faoliyatning muvofiq yo‘nalishda kechishini belgilaydi. lekin bir vaqtning o‘zida ta’sir ko‘rsatib, bir-birini kuchaytiruvchi bir yoki ikki seskantiruvchilarning qo‘shilish ehtimoli ham mavjud. 0102 01 1B 2408 07 0F 07 0F 22 0F 03 15 0F 14 02 20

Diqqatning fiziologik asoslari haqida gap yuritilganida, yana ikki muhim hodisa: nerv jarayonlarining irradiatsiyasi va dominantlik haqida aytib o‘tish joiz. Ch.Sherrington tomonidan belgilangan va akademik I.P.PAVLOV tomonidan keng qo‘llanilgan nerv jarayonlarining induksiyasi qonuniga binoan, bosh miya po‘stlog‘ining biror sohasida yuzaga keladigan qo‘zg‘alish boshqa sohalarining tormozlanishiga sabab bo‘ladi (baravar induksiya) yoki miya ushbu sohasining tormozlanishi bilan almashinadi (ketma-ket induksiya). irradiatsiya hodisasi sodir bo‘ladigan bosh miya po‘stlog‘i sohasida qo‘zg‘alish uchun qulay sharoitlar yaratilgani uchun darajalar oson ishlab chiqariladi, yangi shartli aloqalar samarali tarzda o‘rnatiladi. bu fiziologik jarayonlar diqqatni ta’minlaydi .

A.A.Uxtomskiy tomonidan oldinga surilgan dominantlik tamoyiliga ko‘ra, miyada doimo ma’lum vaqt ichida nerv markazlari faoliyatini belgilab beruvchi va shu bilan inson hulq-atvoriga ma’lum yo‘nalganlik bag‘ishlovchi qo‘zg‘alishning vaqtincha hukmron o‘chog‘i mavjud bo‘ladi. dominantlik xususiyatlariga asoslangan holda nerv tizimiga keluvchi impulslar to‘planadi va jamlanadi, shu vaqtning o‘zida boshqa markazlar faolligi susayadi, buning hisobiga qo‘zg‘alish kuchaytiriladi. bu xossalarga binoan, dominantlik qo‘zg‘alishning barqaror o‘chog‘i hisoblanadi, bu esa o‘z navbatida diqqat jadalligini mustahkamlovchi nerv mexanizmini tushuntirishga imkon yaratadi .

T.RIBO NAZARIYASI DIQQAT HAR DOIM HISSIYOTLAR BILAN BOG‘LIQ BO‘LIB, ULAR YORDAMIDA YUZAGA KELADI. UNING FIKRIGA KO‘RA, IXTIYORIY DIQQATNING JADALLIGI VA DAVOMIYLIGI DIQQAT OB’EKTI ASSOTSIATSIYALANGAN EMOTSIONAL HOLATNING JADALLIGI VA DAVOMIYLIGI BILAN TA’MINLAGANLIGI SABABLI, T. RIBO HISSIYOTLAR VA IXTIYORIY DIQQAT O‘RTASIDAGI ALOHIDA UZVIY BOG‘LIQLIKNI KO‘RA OLDI. BUNDAN TASHQARI, T.RIBO DIQQAT DOIMO ORGANIZMNING JISMONIY VA FIZIOLOGIK HOLATLARINING O‘ZGARISHLARI BILAN BIRGALIKDA KECHISHINI UQTIRADI. BUNDA DIQQAT TABIATINI TUSHUNTIRISHDA RIBO HARAK ATLARGA ALOHIDA O‘RIN AJRATADI. UNING FIKRICHA, DIQQATNING JAMLANGANLIK HOLATI ORGANIK REAKSIYALAR BILAN BIRGA DIQQATNI MA’LUM DARAJADA TUTIB TURISHNING ZARURIY SHARTI SIFATIDA NAMOYON BO‘LADIGAN TANA, YUZ, GAVDA, OYOQ- QO‘LLAR QISMLARINING HARAK ATLARI BILAN BIRGALIKDA KECHADI. BIROR-BIR OB’EKTDA DIQQATNI JAMLASH VA USHLAB QOLISHGA KETK AZILADIGAN URINISH HAR DOIM FIZIOLOGIK ASOSGA EGA BO‘LADI. BU HOLATGA, RIBONING FIKRI BO‘YICHA, MUSHAK ZO‘RIQISHI MOS KELADI, DIQQATNING CHALG‘ISHI ESA, MUSHAK CHARCHOG‘I BILAN BOG‘LIQ BO‘LADI. BUNDAN KELIB CHIQADIKI, IXTIYORIY DIQQAT SIRI, RIBO NUQTAI NAZARIGA KO‘RA, HARAK ATLARNI BOSHQARISH QOBILIYATIDAN IBORAT. SHUNING UCHUN USHBU NAZARIYA DIQQATNING MOTORIK A NAZARIYASI DEB NOMLANISHI TASODIFIY EMAS.

D.N.Uznadze fikricha, diqqat to‘g‘ridan- to‘g‘ri mayl bilan bog‘langan. uning nuqtai nazariga ko‘ra, mayl diqqat holatini ichkaridan ifodalaydi. mayl ta’siri ostida voqeiy atrof-muhitni idrok qilishda hosil qilinadigan ma’lum obraz yoki taassurotning ajralishi sodir bo‘ladi. bu obraz yoki taassurot diqqat ob’ektiga aylanadi, jarayonning o‘zi esa ob’ektivlashtirish deb nomlanadi 02 25 05 07 02 1D 03 04 2202 23

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

Похожие

Xotira, xotiraning nerv fiziologik asoslari

Idrokning nerv-fiziologik asoslari, xususiyatlari va qonuniyatlari

Diqqat va xotira

Filtr metaforasi va diqqat tadqiqoti diqqatning tanlash, saralash modellari sifatida

Diqqat 3