So’z turkumlarini o’rgatish metodikasi - Педагогиka - Презентации

So’z turkumlarini o’rgatish metodikasi

Загружено в:

13.11.2024

Скачано:

0

Размер:

585.9775390625 KB

SO’Z TURKUMLARINI O’RGATISH METODIKASI

Reja: ■ 1. So‘z turkumlari tushunchasi va ahamiyati: ■ 2. So‘z turkumlarining tilshunoslikdagi o‘rni va ularni o‘rgatishning zarurligi. ■ 3. O‘quvchilarga so‘z turkumlari orqali tilni samarali o‘rganishga ko‘maklashish. ■ 4. O‘quvchilarning bilim darajasi va yoshiga mos uslubni tanlash:

Darsning tayyorlanishi: ■ Dars uchun kerakli materiallar: rasmlar, kartochkalar, matnlar va video/materiallarni tanlash. ■ • Dars davomida foydalaniladigan metodlar va o‘quvchilarni faollashtiruvchi o‘yinlar tanlash.

So‘z turkumlari – tildagi barcha so‘zlarni grammatik xususiyatlariga qarab bir necha asosiy guruhlarga ajratish. Ahamiyati: O‘quvchilar so‘z turkumlarini o‘rganish orqali tilning tuzilishini yaxshiroq tushunadilar va ularni to‘g‘ri qo‘llashni o‘rganadilar.

O‘quvchilarning bilim darajasiga qarab metodlarni tanlash: ■ Boshlang‘ich sinf: sodda tushuntirish va ko‘rgazmali vositalar (rasmlar, kartochkalar ). O‘rta sinf: matnli va amaliy mashqlar, o‘yin uslublari. Yuqori sinf: nazariy yondashuv va murakkab mashqlar, o‘zaro tahlil .

Darsning Asosiy Bosqichlari: ■ 1. Darsga tayyorgarlik: ■ • Materiallar: rasmlar, kartochkalar, slaydlar, mashq kitoblari. ■ • Metodlar: interfaol usullar, o‘yin va rolli mashqlar, munozarali topshiriqlar.

2. So‘z turkumlarini tushuntirish: ■ • Har bir so‘z turkumi uchun asosiy tushunchani yoritish va savol- javob usulida o‘quvchilar fikrini bilish. ■ • Qisqacha misol: Har bir turkumga mos misollar keltirish va o‘quvchilar bilan misollarni tahlil qilish.

3. Har bir so‘z turkumini alohida o‘rganish: ■ Ot: Narsalarni ng nomini ifodalaydi. Misollar yordamida tushuntiris h. Sifat: Narsaning belgisini ifodalaydi. Rang, shakl, hajm orqali tushuntirish . Fe’l: Harakat yoki holatni ifodalaydi. Fe’llarni shaxs va zamon bilan bog‘lash . • Ravish: Harakatning qanday bajarilganini ko‘rsatadi. Qanday va qachon savollariga javob beradi. • Son, Olmosh va boshqa turkumlar: Har birining vazifasi va qo‘llanilishiga oid misollar keltirish.

4. Interfaol mashqlar va o‘yinlar: ■ • “ Kim ko‘p topadi?” – o‘quvchilar bergan so‘zlardan turkumlarini ajratish. • Kartochkali o‘yinlar – turkumlarga ajratish orqali mashq qilish.

• Rolli o‘yin – har bir o‘quvchi bir so‘z turkumini ifodalaydi, ular orasida qanday aloqa mavjudligini topish.

5. Amaliy mashg‘ulotlar: ■ • Matn asosida tahlil: Matndagi so‘zlarni turkumlarga ajratish va tahlil qilish. ■ • Test va topshiriqlar: Har bir so‘z turkumiga oid mashqlar bilan mustahkamlash.

■ O’quvchilarda so’z turkumlarini bilish ko’nikmasi ularning belgilari yig’indisini egallashlari asosida shakllantiriladi. Masalan, gul, guldor, gulladi so’zlarining qaysi so’z turkumiga kirishini bilish uchun II sinf o’quvchisi quyidagicha fikr yuritadi: nima? – gul, bu so’z narsani bildiryapti, ko’plikda qo’llanadi – gullar, bu ot; guldor so’zi qanday? so’rog’iga javob bo’lyapti, narsaning belgisini bildiryapti, bu – sifat; gulladi so’zi nima qildi? so’rog’iga javob bo’lyapti, narsaning holatini bildiryapti, bo’lishsiz shaklda qo’llanadi – gullamadi, bu – fe’l.

■ So’z turkumlarini o’rganishdagi asosiy vazifa o’quvchilarning og’zaki va yozma nutqini o’stirish, lug’atini yangi ot, sifat, son, fe’llar bilan boyitish, o’quvchilar shu vaqtgacha foydalanib kelayotgan so’zlarning ma’nosini aniq tushunishiga erishish, bog’lanishli nutqda u yoki bu so’zdan o’rinli foydalanish malakasini o’stirish hisoblanadi. Bu vazifalarni muvaffaqiyatli hal qilish uchun so’z turkumlarini o’rganish jarayonida sinonim, antonimlar (terminlar berilmaydi) ustida muntazam ish olib boriladi, o’quvchilar ko’p ma’noli so’zlar, ularning o’z va ko’chma ma’noda ishlatilishi bilan tanishtiriladi. Bunda ta’limni o’quvchilarnipg shaxsiy tajribalari, bevosita ko’rganlari, radiodan eshitganlari, kitobdan bilib olganlari bilan bog’lash muhim ahamiyatga ega

■ OTNI O’RGANISH METODIKASI ■ “ Ot” mavzusini o’rganish tizimi maqsadga yo’naltirilgan jarayon bo’lib, bunda shu so’z turkumining umumlashtirilgan ma’nosi va grammatik belgilari aniq izchillikda, bir-biri bilan ilmiy asoslangan bog’liqlikda o’rganiladi, shuningdek, otdan nutqda to’g’ri foydalanish va to’g’ri yozish malakasini shakllantirish maqsadida bajariladigan mashqlar asta murakkablashtira boriladi.

Til hodisasi sifatida otning xususiyatlari, uni o’rganish vazifalari, o’quvchilarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, har bir sinf uchun material hajmi, ularni o’rganish izchilligi belgilangan.

Boshlang’ich sinflarda otni o’rganish vazifalari quyidagilar: 1) “ot” haqidagi grammatik tushunchani shakllantirish; 2) kim? so’rog’iga javob bo’lgan (shaxs bildirgan) otlardan nima? so’rog’iga javob bo’lgan (narsa, hayvon, jonivor va boshqalarni bildirgan) otlarni farqlash ko’nikmasini hosil qilish; 3) kishilarning familiyasi, ismi, otasining ismi, hayvonlarga qo’yilgan nomlar va geografik nomlarni bosh harf bilan yozish ko’nikmasini shakllantirish;

■ 4) otlarda son (otning birlik va ko’plikda qo’llanishi) bilan tanishtirish; ■ 5) otlarni egalik qo’shimchalari bilan to’g’ri qo’llash ko’nikmasini shakllantirish; ■ 6) otlarning kelishiklar bilan turlanishi va kelishik qo’shimchalarining yozilishi haqida ■ malaka hosil qilish; ■ 7) o’quvchilar lug’atini yangi otlar bilan boyitish va ulardan nutqda aniq, o’rinli ■ foydalanish malakasini o’stirish; ■ 8) so’zlarni tahlil qilish, taqqoslash, umumlashtirishni bilish.

1. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri ot hisoblanadi? • A) yashil • B) uchdi • C) kitob • D) yaxshiroq 2. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri ot emas? • A) o‘yinchoq • B) bog‘ • C) katta • D) maktab 3. “Qalam” so‘zi qanday so‘z turkumiga kiradi? • A) ot • B) sifat • C) fe’l • D) ravish 4. Quyidagi qaysi so‘z kishi nomini bildiradi? • A) daraxt • B) gul • C) bola • D) chiroyli 5. “Suv” so‘zi qanday so‘z turkumiga kiradi? • A) ot • B) sifat • C) fe’l • D) ravish

6. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri narsa nomini bildiradi? • A) sariq • B) yugurdi • C) o‘yinchoq • D) yaxshiroq 7. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri ot emas? • A) kitob • B) daraxt • C) o‘qidi • D) o‘yin 8. “Uy” so‘zi qaysi so‘z turkumiga kiradi? • A) ot • B) sifat • C) fe’l • D) ravish 9. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri joy nomini bildiradi? • A) daraxt • B) qalam • C) maktab • D) go‘zal 10. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri otning belgisini bildiradi? • A) kuchli • B) bola • C) o‘yinchoq • D) yugurdi

11. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri sifat hisoblanadi? • A) rangli • B) daraxt • C) o‘quvchi • D) yozdi 12. “Oq” so‘zi qanday so‘z turkumiga kiradi? • A) sifat • B) ot • C) fe’l • D) ravish 13. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri sifat emas? • A) katta • B) ko‘k • C) rang • D) tez 14. “Yaxshi” so‘zi qanday so‘z turkumiga kiradi? • A) sifat • B) ot • C) fe’l • D) ravish 15. Quyidagi so‘zlardan qaysi biri narsaning rangini bildiradi? • A) chiroyli • B) oq • C) katta • D) kuchli

Похожие

So’z turkumlarini o’qitish metodikasi

O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish metodikasi

Son so’z turkumini o’rganish metodikasi

Sinfdan tashqari mashg’ulotlarda ertaklarni o’rgatish metodikasi

Kasb-hunar kollejlarida so’z turkumlarini o’rganishda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish