O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish metodikasi - Педагогиka - Презентации

O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish metodikasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

271.4169921875 KB

O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish metodikasi Reja : 1. Ta’lim – tarbiyaga e’tibor 2. O’quvchilarni mustaqil fikrlashlarini rivojlantirishda didaktik o’yinlarnining ahamiyati 3. Didaktik o’yinlarning amalga oshirish bosqichlari

O’zbekiston o’z mustaqilligiga erishgandan so’ng ko’plab sohalarda shu jumladan ta’lim – tarbiya sohasida ham chora – tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bu ishlardan ko’zlangan asosiy maqsad yosh avlodni jismoniy, ma’naviy va intelektual yetuk shaxs bo’lib yetishishidagi muammolarni bartaraf etishdan iboratdir.

Yosh avlodni barkamol, intiluvchan, komil, komil inson qilib tarbiyalashda ularning mustaqil fikrlashga o’rgatish darakdir. So’ngi yillarda ta’lim oluvchilarning mustaqil fikrlashiga bu boradagi ko’nikma va malakalarni shakllantirish hamda rivojlantirish masalalariga katta e’tibor berilmoqda.

Stol ustiga bir qancha predmetlar terib qo'yiladi. O'qituvchi shu predmetlardan birortasiga ta'rif beradi. (Tquvchilar ta'rif asosida gap nima haqida borayotganligini topadilar. Bu o'yinning afzallik tomoni shundaki, uni dars davomida o ’ quvchilar diqqatini jamlash, qoMlariga dam berish maqsadida yoki yangi tovushlar bilan tanishtirish, yangi mavzuni bayon qilish jarayonida foydalanish mumkin. Bu o x yin o x quvchilarda ziyraklik, sinchkoviik va mustaqil fikrlash qobiliyatini shakilantirish imkonini beradi.

Masalan: O ’ zi shar shaklida. Mashhur sportchilarimiz uni stadionlarda o ’ ynaydilar. Yosh bolalarning ham sevimli o ’ yinchog ’ i hisoblanadi. (koptok). «Bo ’ lishi mumkin emas». O ’ yin davomida o ’ qituvchi matnni o ’ qiydi. (To’quvchilar bolishi mumkin boimagan voqealar ifodalangan jumla yoki gapni topishlari lozim. Hazil-mutoyiba bilan o ’ tadigan bu o x yin boladan ziyraklik, sinchkoviik va kuzatuvchanlikni talab qilishi bilan birga, hikoya tinglash ko'nikmasini shakllantirishga ham yordam beradi. O'yin bir necha marta o ’ tkazilgandan keyin o ’ quvchilarga mustaqil ravishda shunday hikoyachalar tuzishni topshirishi ham mumkin.

Namuna: Dushanba dam olish kuni bo'lgani uchun Olim maktabga bormadi. U singlisi Vazira bilan hayvonot bog’iga bordi. Ular hayvonot bog'ida suzib yurgan sherni, qafasda sayrayotgan baliqlarni va kattakon vahshiy bulbulni kovdilar. «Safar». O'quvchilarga maktabdan yoki o ’ z uylaridan ma'lum bir joygacha bo'lgan yolni tasvirlash topshiriladi. O ’ quvchilar bir necha kun davomida «obyekt»ni kuzatadilar va uni og'zaki tasvirlab beradilar. Sinchkoviik, ziyraklik, kuzatuvchanlik, atrof- muhitga diqqat-e'tibor talab etiladigan bu o ’ yin vositasida Vatanga e'tiqod

tabiatga muhabbat hislarini tarbiyalash mumkin. Shuningdek, o'quvchilarning yo ’ l harakati qoidalarini qay darajada bilishlarini ham shu tarzda aniqlasa bo'ladi Bundan tashqari, o'quvchilar nutqi rivojlanadi, lug'at boyligi ortadi, mustaqil fikrlash malakalari shakllanadi. «Safar» o ’ yinidan mustahkamlash dasriarida yoki darsdan tashqari mashg'ulotlarda foydalanish mumkin.

Masalan: Uydan sport majmuasigacha bo'lgan yon. Men darsdan keyin sport majmuasidagi kurash to'garagiga qatnayman. U yerga borish uchun uydan chiqib, chap qo ’ l tarafga qarab yuraman. Katta yo'tdan o ’ tish uchun piyodalarga ajratilgan yo'lak bo'ylab borlb. svetoforning yashil chirog ’ i yonganda maxsus ajratilgan joydan o ’ tib olaman. To'gYida sport majmuasi ko ’ rinib turadi.

«Rebus». Boshiang'ich sir o ’ quvchilariga juda sodda ko ’ rinishda beriiib, surat, belgilar asosida tial etiladigan boshqotirmadir. Rebuslarni hal etish uchun, avvalambor, suratda nima tasvirlanganini topish lozim bo ’ ladi, shundan so'ng shartli belgilar asosida yashiringan yangi so ’ z topiladi. Rebuslarda shartli belgilar quyidagicha bo ’ lishi mumkin: l.Rasm yonidagi biror-bir harf o ’ chirilib yoniga boshqa bir harf yozib qo ’ yilgan bo ’ lsa, demak, o ’ chirilgan harf oyniga tegishli harf qo ’ yiladi va rasm vositasida rebus javobi topiladi.

Masalan: BESH 5 E O Rasmdan “”Besh” so’zini o’qiymiz

 “ E” harfi o’chirilgan va uning yonida «O harfi turibdi. Demak, biz «besh» so’zidagi «E» harfi o’rniga «0» harfini qo’yamiz va «bosh» so'zini hosil  2. «’». Bu belgi so'zning birinchi harfini olib tashlash lozimligini bildiradi  Masaian: KIT

«Kit» so'zining birinchi harfini olib tashlaymiz va «it» so'zini hosil qilamiz. 3. «'». Bu belgi so'zning oxirgi harfini olib tashlash lozimligini bildiradi. Masalan: TO’RT 4 Demak, «To'rt» so'zining oxirgi harfini olib tashlaymiz va «toy» so'zini hosil qilamiz. Quyidagi rebusda «Tinchlik — baxt keltirar» hikmatli so'zi yashiringan.

Quyidagi rebusda «Tinchlik — baxt keltirar» hikmatli so'zi yashiringan.

«Jonli hikoya». O'qituvchi bir qancha so'zlar yozilgan qog'ozlarni o'quvchilarga tarqatib, hikoya o'qib beradi (Qog ’ ozlarda yozilgan so'zlar aslida shu hikoyani hosil qiladi). O'qituvchi hikoyani ikkinchi marta o'qib berganda o'quvchilar qo'llaridagi qog'ozlarni shunday ketma-ketlikda joylashtirishlari kerakki, qog'ozlardagi so'zlar bir butun gapni, gaplar esa o'qituvchi o'qigan hikoyani hosil qilsin.

Bu o'yinni o'tkazishda darslikdagi yoki darslikdan tashqari hikoya va ertaklardan foydalanish mumkin. «Quruvchi». Bu o'yindan o'quvchiiarni guruhlarga bo'lib, o'tgan mavzuni yoki yangi mavzuni mustahkamlash qismida yoki darsdan tashqari mashg'ulotlarda foydalanish mumkin. O'qituvchi awakJan darsga tayyorgariik ko’rib, qog'ozdan yoki penoplast bo'lakchalaridan «g'ishtchalar yasaydi va bu «g'isht»chalarga savol yozilgan qog'ozlarni yopishitirb chiqadi.

«G'isht»chalar soni o'quvchilar soniga teng yoki ko'p bo'lishi kerak. Guruhlarga «minora» yoki «devor» qurish uchun joy ajratiladi. Har bir guruhdan bittadan bola chiqadi va «g ’ ishtcha»ni olib, savolni o'qiydi. Agar savolga to'gVi javob topsa, uni o'zlarining «maydon»chasiga teradi. Noto'g’ri javob bersa, o'qituvchi «g’ishtcha»ni olib qo v adi. O'yin shu taxlitda barcha o'quvchilar savollarga javob berib bo'lgunlanga qadar davom etadi. «Qurilish maydonchasi»da eng ko ’ p g’isht tergan guruh g'olib sanaladi.

«Sirli xat». Pochtachi siymosidagi bola sinfga kiradi va shunday deydi: «Men bir nechta sirli xat oldim. Kimga tegishliligi no'malum. Xat ustiga faqat savollar yozilgan. Menimcha, kirn shu savollarga tog’ri javob bersa, xat shu o'quvchiga tegishli bo'ladi. Shundan so'ng «pochtachi» xatjild ustiga yozilgan savollarni o'qiydi. Savollarga kirn to'g’ri javob bersa, xat o'sha o'quvchiga topshiriladi. Xatjild ichidagi qog'ozda rag'batlantiruvchi so'zlar bo'ladi.vhk Bu o'yindan o'quvchilar diqqatini jamfash, ta'lim jarayonining qiziqarli bolishi va samaradorligini oshirish maqsadida foydalanish mumkin. Ifmiy adabiyotlarda didaktik o'yinlarni uyushtirishda darsning asosiy didaktik maqsadini hisobga olish iozimligi koYsatib o'tilgan. OVindan darsning barcha bosqichlarida foydalanish mumkin.

Didaktik o'ymlar quyidagi 2 bosqichda amalga oshiriladi: 1-bosqich: O'qituvchi o'quvchilarni darsgacha bo'lgan vaqtda tayyorlaydi. Ular darsga kerakli oquv quroliarini oldindan tayyorlaydilar, mavzuga oid materiallar bilan mustaqil tanishib, darslik va boshqa nazariy materiallarni ko'zdan kechiradiiar . 2-bosqich: O'quvchilarga o’yin mohiyati tushuntiriladi, rollar bo’lib beriladi, manbalar bilan tanishtiriladi va o’yin amalga oshiriladi. Bu jarayonda o’qituvchining o’rni juda muhim. U o’yin va uning qonun- qoidalarini o'quvchilarga yetkazadi va o'yinda bevosita o ’ zi ham ishtirok etib, ular bilan hamkorlikda faoliyat yuritadi, turli talablarni bajarishda namuna bo'ladi, qo ’ shimcha ma'lumotlar berib boradi. O'qituvchi didaktik o'yinlarga tayyorgariik jarayonida quyidagi talablarga rioya qiladi: 120E 0F1918 1A 01 14 160A 1E 10 0E0A 19 0E 14 160A 05 1B 20 19 0F 09 14 03 1F 02 23 070A 1E 02 0F 01 10

- tanlangan didaktik o’yiniar o'quvchilaming yosh va individual xususiyatlariga mos bolishi; - har bir o'yin pedagogik va psixologik jihatdan asoslangan bo'lishi; o'zlashtirilgan bilimlarni takrorlash va mustahkamiashga yordam berishi; - bir xildagi o ’ yinlarning ko'p takrorlanishiga yo'l qo'ymaslik; o'yinni o'tkazishdan avva! o'qituvchi ham, o'quvchilar ham puxta tayyorgariik koVishi; - o'yin yakunida g'olib va bilimdon o'quvchilarni rag'batlantirib borish va h.k. Biz yuqoridagi misol tarzida keltirgan didaktik o'yinlar barcha qonun-qoidalar va talablarga rioya qilingan holda o'tkazilsa, o'quvchrlar tafakkurini o'stirishga va ta'lim samaradorligini oshirishga xizmat qilishi shubhasizdir.

Похожие

Boshlang’ich sinf ona tili darslarida o’quvchilarni ijodiy fikrlashga o’rgatish usullari

So’z turkumlarini o’rgatish metodikasi

Sinfdan tashqari mashg’ulotlarda ertaklarni o’rgatish metodikasi

Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish

Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari