Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish - Педагогиka - Презентации

Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

345.5 KB

Savod o’rgatish Savod o’rgatish jarayonida yozuvga jarayonida yozuvga o’rgatisho’rgatish

Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish  REJA:  1. Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish  2. Yozuvga o’rgatishning tashkiliy va gigienik shartlari.  3. Yozuvga o’rgatishda orfografik elementlar.  4. Yozuv darslarida o’quvchilar nutqini o’stirish

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar o’qishga o’rganish bilan parallel ravishda yozuvdan ham elementar malaka hosil qiladilar. Dasturga muvofiq o’quvchilar yozuvdan quyidagi malakalarni egallashlari lozim:  1. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni to’g’ri qo’yish, chiziqlarni chamalash, yozayotganda ruchkadan to’g’ri foydalanish, hoshiyaga rioya qilish  2. Ish daftari yoki alifbe asosida o’zbek alifbosidagi barcha katta va kichik harflarni yozish, shuningdek, harflarni so’zda bir-biriga bog’lab yoza olish: bosma matnni yozma matnga aylantirib yozish.

 Grafik malaka, birinchidan, qo’l-harakat malakasidir, bu harakat birinchi qarashda muskul kuchiga asoslanadi. Ikkinchidan, yozuv jarayonida nutqning o’zlashtirilgan birligi b o’ lgan tovush grafik belgilarga, ya ’ ni harfga tarjima qilinadi. Bu yozuvga ongli faoliyat tusini beradi. Yozuvning ongliligi, birinchidan, tovush va harfning to’g’ri nisbatini, ikkinchidan, bir qancha grafik va imloviy qoidalarga rioya qilishni, uchinchidan, o’z fikrini, taassurotini, istaklarini ifodalashda yozuv malakasidan foydalanishni talab qiladi.  SHuni ta’kidlash kerakki, savod o’rgatish davrida bola harflarni yozishdan oldin uni qanday shakllantirishni ko’z oldiga keltirib, fikrlab oladi, ba’zan harf shaklini havoda “chizadi”, harf namunasini ko’chiradi, tarkibini tahlil qiladi, uni qanday yozishni o’zicha sekin gapiradi; o’qituvchi o’quvchi yoniga o’tirib, ruchkani to’g’ri ushlatadi va uning qo’li bilan harfni yozishni ko’rsatadi yoki o’zi yozib tushuntiradi. Bundan tashqari, bola yozuvning texnik tomoniga katta jismoniy kuch sarflaydi. Savod o’rgatish oxirida bola bir darsda 20 tacha so’zni yozishi mumkin. Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish

Yozuvga o’rgatishning tashkiliy va gigienik shartlari.  Maktabda asosiy yozuv quroli sharikli ruchka bo’lib, xattaxtaga yozishda bo’rdan foydalaniladi.  Savod o’rgatish davrida bolalarni yozuvga o’rgatish uchun turli vaqtlarda turli xil chiziqli daftarlardan foydalanilgan: dastlab chiziqsiz silliq qog’oz ishlatilgan bo’lsa, keyin quyuq yotiq chiziqlar bilan kesilgan uch chiziqli daftardan foydalanilgan:

Bunday daftarda yozuvga o’rgatilgan boladan boshlang’ich sinflarni bitirguncha besh xil daftarga yozishni o’rganish talab etilar edi:  Hozirgi vaqtda yozuvga o’rgatish uchun ikki chiziqli daftar tavsiya etiladi. Xattaxta ham shunga mos bo’lishi talab qilinadi; 2- sinfdan, ba’zan birinchi sinfda o’quv yilining ikkinchi yarmidan boshlab bir chiziqli daftarga yozishga o’tiladi.  Daftar tutishda bolalarni hoshiya qoldirishga, daftar chiziqlariga rioya qilishga, harflarni bir xil hajmda yozishga, sarlavhani aniq va to’g’ri ajratishga, xat boshidan yozishda joy qoldirishni unutmaslikka o’rgatib borish ularda saranjom-sarishtalikni tarbiyalaydi.

Yozuvga o’rgatishda orfografik elementlar.  Orfografiya yunoncha so’z bo’lib, “to’g’ri yozuv” degan ma’noni bildiradi. Orfografiya (imlo) adabiy tilning yozma shakli bilan bog’liq bo’lib, to’g’ri yozish haqidagi qoidalar yig’indisidir. Orfografiyani bilmay turib, fikrni adabiy til me’yorlari asosida yozma ifodalab bo’lmaydi. O’quvchilarning imloviy savodxonligi haqida g’amxo’rlik qilish tilning aniqligi, fikrni to’g’ri ifodalash, kishilar bilan o’zaro xatosiz muomala qilish uchun g’amxo’rlik demakdir. Savod o’rgatish davrida bolalarda grafik malakani shakllantirish bilan birga imloga oid malaka ham shakllantiriladi.  Savod o’rgatish davrida o’quvchilarda o’z-o’zini tekshirishga oid malaka shakllantiriladi: ular yozganlarini namuna bilan solishtiradilar, yo’l qo’ygan xatolarini topadilar, ularni izohlashga o’rganadilar. SHu davrdanoq ko’chirib yozish, diktant va ijodiy yozuv (insho)lardan foydalaniladi.

 1. Yozuv darslarida ham o’quvchilar nutqini o’stirish, fikrlashga o’rgatish asosiy vazifalardan hisoblanadi. O’quvchilar gap yoki hikoyani og’zaki ravishda erkin tuza oladilar, lekin ammo yozish uchun o’rganilmagan harf bo’lmagan so’zni tanlashda qiynaladilar. Bu jarayonda o’qituvchi yordam berishi va yozuvni kuzatib borishi lozim.  Ijodiy yozuv mashqini doimo izchil ravishda o’tkazib, asta-sekin murakkablashtirib borish kerak. Bunday mashqlar o’quvchilarni insho va bayon yozishga tayyorlaydi, o’z fikrlarini mustaqil ravishda yozma bayon qilishga o’rgatadi.  Yozuv darslarida yuqoridagi kabi mashqlar o’quvchilarning yozma nutqini og’zaki nutqi bilan bog’liq holda o’stirishni ta’minlaydi.Yozuv darslarida o’quvchilar nutqini o’stirish

 O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan talablar. Dars ta ’ limning asosiy shakli hisoblanadi. Analitik-sintetik tovush metodi asosida olib boriladigan savod o’rgatish darslari xilma-xil bo’lishi, o’quvchilarni zeriktirmasligi va charchatib qo’ymasligi kerak.  Savod o’rgatish davridagi o’qish yoki yozuv darslari va ularning ayrim turlari uchun umumiy bo’lgan asosiy talablar mavjud:Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari

 H ar bir darsning tarbiyaviy maqsadi bo’lib, unda bironta axloqiy sifat o’stirilishi lozim;  D arsning ta’limiy maqsadi, ya’ni o’quvchilar darsda qanday yangilikni bilishi, nimani o’rganishi, qanday ko’nikma va malakalar o’stirilishi, o’quvchilarning mustaqil fikrlashi va faolligining qanday bo’lishi aniq belgilab olinishi kerak Umumdidaktik talablar:

 a) o’quvchilar nutqi uchun qayg’urish, darsda adabiy til nuqtai nazaridan to’g’ri, ifodali, obrazli, aniq nutqqa erishish lozim;  b) o’qish darsida ham, yozuv darsida ham o’quvchilar nutqini o’stirishga, lug’atini boyitishga, gap tuzish va uni tahlil qilishga, og’zaki hqikoyalash va shu kabi ish turlariga alohida ahamiyat qaratish kerak;Maxsus metodik talablar:

O’qish va yozuv darslarining turlari. Savod o’rgatish jarayonidagi darslar quyidagi belgilariga ko’ra farqlanadi: Ta’limning predmetiga ko’ra Ta’limning davri va bosqichlariga ko’ra: “ Alifbe ” darsligi asosidagi o’qish darslari ; “ Yozuv daftari” asosidagi yozuv darslari

 a) alifbogacha bo’lgan davrdagi darslar ;  b) alifboni o’rganish jarayonidagi darslar Ta’limning davri va bosqichlariga ko’ra:

Darsda yangi mavzu o’tilishi va o’tilmasligiga ko’ra: a) yangi tovush-harf b) o’rganiladigan c) o’qish darslari b) yangi harfni yozish darslari v) Yangi tovush-harf o’rganilmaydigan darslar

Bulardan tashqari, umumlashtiruvchi va takrorlash darslari hamda savod o’rgatish davrining oxirida “Alifbe” bayrami o’tkaziladi.  Savod o’rgatish davrida o’quvchilar bilimi dars jarayonida barcha ishlarga bog’lab aniqlanadi, bog’lanishli nutqni o’stirish ham o’qish va yozuv darslariga uzviy bog’lanib ketadi. O’quvchilarning sinfdan tashqari o’qishlariga rahbarlik qilishlariga xaftada bir marta 20 daqiqa ajratiladi.  Savod o’rgatish darslarida ish turlarini almashtirib turish, vaqti- vaqti bilan dam olish daqiqalari o’tkazish zarur. Bu o’quvchilar toliqishining oldini oladi.

 Darslar tizimi deyilganda o’quv vaqtini mavzularga nazariy va amaliy jihatdan rejali taqsimlangan, darslarning mantiqiyligi va istiqboli bir-biri bog’langan, dars turlari va unda o’qituvchi bilan o’quvchilar foydalanadigan asosiy metodik vositalar xilma-xil bo’lgan izchillik nazarda tutiladi.  Savod o’rgatish davridagi darslarda ham interfaol usullar qo’llaniladigan darslardan foydalanish katta ahamiyatga ega.

A DABIYOTLAR :  1. A. Zunnunov va boshq. Adabiyot o’qitish metodikasi.  T.: O’qituvchi, 1992.  2. A. Rafiev. Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosi va imlosi.  T.: 2003.  3. A. Fulomov . Ona tili o’qi tish printsiplari va metodlari.  T.: O’q ituvchi , 1992.  4. B. Maqulova, T. Adashboev. Kitobim  oftobim (1- sinf uchun sinfdan tashqari o’qish kitobi).  T.: O’qituvchi, 1999.

Похожие

Savod o’rgatish jarayonida yozuvga o’rgatish

Savod o’rgatish davrida boshlang’ich yozuvga o’rgatish

Savod o’rgatish mashqlarining asosiy turlari

Savod o’rgatish metodlariga qiyosiy-tanqidiy tahlili

Savod o’rgatish davrida o’qish va yozuv darslari