График органайзерлар техникаси - Педагогиka - Презентации

График органайзерлар техникаси

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

185.37109375 KB

Графикли органайзерлар (ташкил этувчи) – фикрий жараёнларни кўргазмали тақдим этиш воситаси. Маълумотларни таркиблаштириш ва таркибий булиб чиқиш, урганилаётган тушунчалар (вокеа ва ходисалар, мавзулар) уртасидаги алока ва узаро богликликни урнатиш усул ва воситалари: Кластер, Тоифалаш жадвали, Инсерт, Б/Б/Б жадвали Маълумотларни тахлил килиш, солиштириш ва таққослаш усул ва воситалари: Т-жадвали, Венна диаграммаси Муаммони аниклаш, уни хал этиш, тахлил қилиш ва режалаштириш усуллари ва воситалари: «Нима учун?», «Балик скелети», «Пирамида», «Нилуфар гули» схемалари, «Кандай?» иерархик диаграммаси, «Каскад» таркибий-мантикий схема График органайзерлар техникаси

Маълумотларни таркиблаштириш ва таркибий б ў либ чиқиш, ў рганилаётган тушунчалар (во қ еа ва ҳ одисалар, мавзулар) ў ртасидаги ало қ а ва ў заро бо ғ ли қ ликни ў рнатиш усул ва воситалари

3 3Инсерт жадвали “ ИНСЕРТ” жадвали Мустақил ўқиш вақтида олган маълумотларни, эшитган маърузаларни тизимлаштиришни таъминлайди; олинган маълумотни тасдиқлаш, аниқлаш, четга чиқиш, кузатиш. Аввал ўзлаштирган маълумотларни боғлаш қобилиятини шакллантиришга ёрдам беради. Ўқув фаолиятини ташкиллаштиришнинг жараёнли тузилмасиГрафик ташкил этувчининг тури, аҳамияти ва хусусиятлари Инсерт жадвалини тўлдириш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида ўзлари тўлдирадилар. Ўқиш жараёнида олинган маълумотларни алоҳида ўзлари тизимлаштирадилар - жадвал устунларига “киритадилар” матнда белгиланган қуйидаги белгиларга мувофиқ: “ V”- мен билган маълумотларга мос; “ -“ - мен билган маълумотларга зид; “ +” - мен учун янги маълумот; “ ?” - мен учун тушунарсиз ёки маълумотни аниқлаш, тўлдириш талаб этилади. 23 21 01 0329 25 11 27 09 08 10 10 29 2C 29 28 29 2D 29 2E 10 1411

4 4Инсерт жадвали V + – ?

5 5Кластер КЛАСТЕР ( Кластер-тутам, боғлам )- ахборот харитасини тузиш йўли- барча тузилманинг моҳиятини марказлаштириш ва аниқлаш учун қандайдир бирор асосий омил атрофида ғояларни йиғиш. Билимларни фаоллаштиришни тезлаштиради, фикрлаш жараёнига мавзу бўйича янги ўзаро боғланишли тасаввурларни эркин ва очиқ жалб қилишга ёрдам беради. Кластерни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ёзув тахтаси ёки катта қоғоз варағининг ўртасига асосий сўз ёки 1-2 сўздан иборат бўлган мавзу номи ёзилади Бирикма бўйича асосий сўз билан унинг ёнида мавзу билан боғлиқ сўз ва таклифлар кичик доирачалар “йўлдошлар” ёзиб қўшилади. Уларни “асосий” сўз билан чизиқлар ёрдамида бирлаштирилади. Бу “йўлдошларда” “кичик йўлдошлар” бўлиши мумкин. Ёзув ажратилган вақт давомида ёки ғоялар тугагунича давом этиши мумкин. Муҳокама учун кластерлар билан алмашинадилар. 01 2F 11 16 04 01 31 0A 05 35 22 07 16 1411 1A 09

Дастурий таъминот Амалий дастурлар пакетиТизимли дастурий таъминот Сервис дастурла р Операци он тизимларWindows MS DOS Unix Дастурла ш тиллар Электро н жадвал График муҳарир- лар Бейси кDelphi Паскал ьАнтивир ус дастурла р Матн муҳари р-ларҚобиқла р Утили т-лар NOD32 СИ++ МББТLinux NC TC DRWEBКасперс- кий Java PHP Муаммог а мўлжалг ан 08 05

7 71. Ақлингизга нима келса, барчасини ёзинг. Ғоялари сифатини муҳокама қилманг фақат уларни ёзинг. 2. Хатни тўхтатадиган имло хатоларига ва бошқа омилларга эътибор берманг. 3. Ажратилган вақт тугагунча ёзишни тўхтатманг. Агарда ақлингизда ғоялар келиши бирдан тўхтаса, у ҳолда қачонки янги ғоялар келмагунча қоғозга расм чизиб туринг. Кластерни тузиш қоидаси

8 8ТОИФАЛАШ ЖАДВАЛИ Тоифали шарҳлашни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ақлий ҳужум / кластер тузиш/ янги ўқув материали билан танишишдан сўнг, кичик гуруҳларда, олинган маълумот лавҳаларини бирлаштириш имконини берадиган тоифаларни излайдилар.ТОИФАЛАШ ЖАДВАЛИ Тоифа-хусусият ва муносабатларни муҳимлигини намоён қилувчи (умумий) аломат. Ажратилган аломатлар асосида олинган маълумотларни бирлаштиришни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълумотларни тузилмага келтириш, тизимлаштириш кўникмаларини ривожлантиради. Тоифаларни жадвал кўринишида расмийлаштирадилар. Ғояларни / маълумотларни тоифага мос равишда бўладилар. Иш жараёнида тоифаларнинг айрим номлари ўзгариши мумкин. Янгилари пайдо бўлиши мумкин. Иш натижаларининг тақдимоти 01 39 11 24 18 0C0916 22 01 39 06 10 22 0907 3E 25

9 9 Тоифалаш шар ини ҳ тузиш оидаси қ 1. Тоифалар бўйича маълумотларни тақсимлашнинг ягона усули мавжуд эмас. 2. Битта мини - гуруҳда тоифаларга ажратиш бошқа гуруҳда ажратилган тоифалардан фарқ қилиши мумкин. 3. Таълим олувчиларга олдиндан тайёрлаб қўйилган тоифаларни бериш мумкин эмас бу уларнинг мустақил танлови бўла қолсин.

10 10Б/БХ/Б ЖАДВАЛИ Б/БХ/Б ЖАДВАЛИ- Биламан/ Билишни ҳоҳлайман/ Билиб олдим. Мавзу, матн, бўлим бўйича изланувчиликни олиб бориш имконини беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида /кичик гуруҳларда жадвални расмийлаштирадилар. “ Мавзу бўйича нималарни биласиз” ва “Нимани билишни хоҳлайсиз” деган саволларга жавоб берадилар (олдиндаги иш учун йўналтирувчи асос яратилади). Жадвалнинг 1 ва 2 бўлимларини тўлдирадилар. Маърузани тинглайдилар, мустақил ўқийдилар. Мустақил/кичик гуруҳларда жадвалнинг 3 бўлимни тўлдирадилар 01 3F 11 08 01 29 1A 29 18 1B 3F 1A 0D12 01 1A 08

11 11Б/Б/Б ЖАДВАЛИ Биламан Билишни хоҳлайман Билиб олдим

12 12КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ Ўрганилаётган ҳодиса, тушунча, фикрларни икки ва ундан ортиқ жиҳатлари бўйича таққослашни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълу- мотларни тузилмага келти- риш, тизимлаштириш кўник- маларини ривожлантиради. Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ- лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ- лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Иш натижаларининг тақдимотиИш натижаларининг тақдимоти

Ўқув топшириғи Гуруҳлар ичида кичик тўрт гуруҳларга бўлинган ҳолда ишлар амалга оширилади . Ҳар бир кичик гуруҳ аниқ мисол асосида қуйидагиларни ишлаб чиқади: • Кластер, • ёки тоифали, • ёки концептуал жадваллар. Эслатма: 1 . Ишни бажариш вақти -15 дақиқа. 2. Натижалар А4 формат қоғозида расмийлаштирилади. 13

Маълумотларни таҳлил қилиш, солиштириш ва таққослашнинг йўл ва воситалари

15 15ВЕНН ДИАГРАММАСИ ВЕНН ДИАГРАММАСИ - 2 ва 3 жиҳатларни ҳамда умумий томонларини солиштириш ёки таққослаш ёки қарама- қарши қўйиш учун қўлланилади. Тизимли фикрлаш, солиштириш, таққослаш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Диаграмма Венна тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда диаграмма Веннани тузадилар ва кесишмайдиган жойларни (х) тўлдирадилар Жуфтликларга бирлашадилар, ўзларининг диаграммаларини таққослайдилар ва тўлдирадилар Доираларни кесишувчи жойида, икки/ уч доиралар учун умумий бўлган, маълумотлар рўйхатини тузади. 01 46 11 13 05 110D0C 01 3F 0D0F 11 01 46 1B 10

16 16Т – жадвал Т – жадвал - бита концепция (маълумот)нинг жиҳати ўзаро солиштириш ёки уларни (ҳа/йўқ, ҳа/қарши) учун. Танқидий мушоҳада ривожлантиради Т – жадвал қоидалари танишилади. Якка тартибда расмийлаштирилади Ажратилган вақт оралиғида тартибда (жуфтликда) тўлдиради, унинг чап томонига сабаблари ёзилади, ўнг томонига эса чап томонда ифода қарама – қарши ғоялар, омиллар ва шу кабилар. Жадваллар жуфтликда (гуруҳда) таққосланиши тўлдирилиши Барча ўқув гуруҳи ягона Т – тузади.

Ўқув топшириғи Гуру лар ичида кичик икки гуру ларга бўлинган олда ишлар амалга ҳ ҳ ҳ оширилади . ар бир кичик гуру а Ҳ ҳ ниқ мисол асосида қуйидагиларни ишлаб чи ади: қ • Венн - диаграммаси, • Ёки Т-жадвал Эслатма: 1 . Ишни бажариш вақти -15 дақиқа. 2. Натижалар А4 формат қоғозида расмийлаштирилади. 17

Муаммони аниқлаш, таҳлил қилиш ва уни ҳал этишни режалаштиришнинг йўллари ва воситалари

19 19 “ Нима учун” схемаси- муаммонинг дастлабки сабабларини аниқлаш бўйича фикрлар занжири . Тизимли, ижодий, таҳлилий фикрлашни ривожлантиради ва фаоллаштиради. “ Нима учун” схемасини тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда муаммони ифодалайдилар. “Нима учун” сўроғини берадилар ва чизадилар, шу саволга жавоб ёзадилар. Бу жараён муаммонинг дастлабки сабаби аниқланмагунича давом этади. Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар. Иш натижаларининг тақдимоти“ Нима учун” схемаси 01 29 40 22 0E 1B1F 18 10 09 01 2F 11 110D0C 05 25

1. Айлана ёки тўғри тўртбурчак шакллардан фойдаланишни ўзингиз танлайсиз. 2. Чизманинг кўринишини - мулоҳазалар занжиринитўғри чизиқлими, тўғри чизиқли эмаслигини ўзингиз танлайсиз. 3. Йўналиш кўрсаткичлари сизнинг қидирувларингизни: дастлабки ҳолатдан изланишгача бўлган йўналишингизни белгилайди. «Нима учун?» чизмасини тузиш қоидалариН има учун? Н има учун? Н има учун? Н има учун?

21 21 «Нима учун?» схемаси – Нима учун? Нима учун? Нима учун? …

22 22 Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда юқори “суягида” кичик муаммони ифодалайди, пастда эса, ушбу кичик муаммолар мавжудлигини тасдиқловчи далиллар ёзилади Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар. “ Балиқ скелети” чизмаси Бир қатор муаммоларни тасвирлаш ва уни ечиш имконини беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради Иш натижаларининг тақдимоти“ Балиқ скелети” чизмаси 01 48 11 4B 04 10 13 01 2F 11 110D0C13 05 25

23 23«Балиқ скелети» схемаси - Уларни тасдиқловчи муаммочаларни аниқлаш ва тасдиқлаш (лавҳа) «М Ч Ж корхонасини зарар келтирувчи ҳолати» Рақобатбор- дошликнинг паст даражаси Товарнинг ишлаб чиқарилиши пасайди Ишлаб чиқаришни пасайиши Товарнинг бошқа худди ўзига ўхшашига нисбатан пастроқ сифатида юқори таннарҳи, товарга кафолат йўқ …

24 24 Қуйидан юқорига босқичма-босқич бўйсунувчи “Қандай?” диаграммас и Муаммо тўғрисида умумий тасаввурларни олиш имконини берувчи, мантиқий саволлар занжири. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар Диаграммани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда диаграммани тузадилар Иш натижаларининг тақдимоти“ Қандай?” диаграммаси 01 2F 11 110D0C13 05 01 46 11 13 25

25 25 МЧЖ корхонасини зарар келтирувчи ҳолати» Ишлаб чиқариш ва сотув ҳажмини ошириш Маркетинг сиёсатини қайта кўриб чиқиш Талабга эга янги маҳсулотни ишлаб чиқариш Кандай? Ишлаб чиқарадиган маҳсулотни сифатини ошириш. Сифат устидан назоратни кучайтириш. Мижозларга қўшимча хизматларни кўрсатиш: кафолат хизмати ва бошқ. Маркетинг бўйича мутахассисларни жалб қилиш Бозорнинг маркетинг тадқиқотларини ўтказиш … …Кандай? Кандай? Кандай? Кандай?«Қандай?» иерархик диаграммаси – Муаммони ечишнинг усул ва воситалари (лавҳа)

« Қандай? » диаграммасини қуриш қоидалари 1. Кўпгина ҳолларда муаммони ечишда “ нима қилиш керак ” лиги тўғрисида ўйланиб қолмаслигингиз керак. Асосан муаммо, уни ечишда “ буни қандай қилиш керак? ” , “ қандай ” асосий саволлар юзага келишидан иборат бўлади. “ Қандай ” саволларининг изчил берилиши қуйидагилар имконини беради: муаммони ечиш нафақат бор имкониятларни, балки уларни амалга ошириш йўлларини ҳам тадқиқ қилиш; қуйидан юқорига босқичма-босқич бўйсунадиган ғоялар тузилмасини аниқлайдилар. Диаграмма стратегик даражадаги саволлар билан ишлашни бошлайди. Муаммони ечишнинг пастки даражаси биринчи галдаги ҳаракатларнинг рўйхатига мос келади. 1. Барча ғояларни ўйлаб ўтирмасдан, баҳоламасдан ва таққосламасдан тезликда ёзиш керак; Диаграмма ҳеч қачон тугалланган бўлмайди: унга янги ғояларни киритиш мумкин; Агарда чизмада савол унинг “ шохларида ” бир неча бор қайтарилса, унда у бирор муҳимликни англатади. У муаммони ечишнинг асосийси бўлиши мумкин; Янги ғояларни график кўринишда: дарахт ёки каскад кўринишидами, юқоридан пастгами ёки чапдан ўнгда қайд қилинишини ўзингиз ҳал этасиз; Агарда сиз ўзингизга тўғри саволлар берсангиз ва унинг ривожланиш йўналишини намоён бўлишида ишончни сақласангиз, диаграмма, сиз ҳар қандай муаммони амалий жиҳатдан ечимини топишингизни кафолатлайди

27 27Тузилмавий-манти ий чизма қ “По она” ғ

28 28Тузилмавий-манти ий чизма қ “По она”ни уриш оидалари ғ қ қ 1. «Поғона»ни тузиш жараёнида тизимли схеманинг таркибий қисми ва элементларини силжитиш мумкин – бу у ёки бу ҳолатни қайта фикрлаш имконини беради. 2. Агарда сиз ғояларни ишлаб чиқишда тор йўлакка кириб қолсангиз, у ҳолда бир-икки даража юқорига қайтинг ва муҳим нарсани унутмаганингизга ҳамда бошқача нимадир қилиш мумкин эканлигини кўриб чиқиниг. 3. Сиз чапдан ўнгга ёзишга ўргангансиз. «Каскад» қуришни ўнгдан чапга қараб тузишга ҳаракат қилинг. Бунинг учун асосий ғояни чап тарафда эмас, балки ўнг тарафда жойлаштиринг.

“ НИЛУФАР ГУЛИ” чизмаси - м уаммони ечиш воситаси. Ўзида нилуфар гули кўринишини намоён қилади. Унинг асосини тўққизта катта тўрт бурчаклар ташкил этади. Тизимли фикрлаш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради ва фаоллаштиради Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: тўрт бурчак марказида аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар. Унинг ечиш ғояларини эса марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзадилар. Марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзилган ғояларни, атрофда жойлашган саккизта тўрт бурчакларнинг марказига ёзадилар, яъни гулнинг баргларига олиб чиқадилар. Шундай қилиб, унинг хар бири ўз навбатида яна бир муаммодек кўрилади Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: тўрт бурчак марказида аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар. Унинг ечиш ғояларини эса марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзадилар. Марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзилган ғояларни, атрофда жойлашган саккизта тўрт бурчакларнинг марказига ёзадилар, яъни гулнинг баргларига олиб чиқадилар. Шундай қилиб, унинг хар бири ўз навбатида яна бир муаммодек кўрилади Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар, сўнгра кичик муаммоларни, уларнинг ҳар биридан эса, кичик муаммони батафсил кўриб чиқиш учун “кичик шохчаларни” чиқарадилар. Шунга асосан ҳар бир ғоялар ривожланишини батафсил кузатиш мумкин.Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар, сўнгра кичик муаммоларни, уларнинг ҳар биридан эса, кичик муаммони батафсил кўриб чиқиш учун “кичик шохчаларни” чиқарадилар. Шунга асосан ҳар бир ғоялар ривожланишини батафсил кузатиш мумкин. Иш натижаларининг тақдимотиИш натижаларининг тақдимоти

30 30«Нилуфар гули» чизмасиB Z C D B Z C D A F G H Y F G H Y

31 31 «Нилуфар» гули чизмасини тузиш оидалариқ  Амалий нуқтаи назардан барча ғояларни ихчам деб тасаввур қилинг (битта-иккитаси билан чегараланинг), бу ҳам ақл учун фойдали машқ ҳисобланади.  Сизга катта қоғоз варағи зарур бўлади. Доимо ўзингиз мушоҳадаларингиз натижасини бир варақ қоғозда кўриш фойдали ҳисобланади. Қарама-қарши ҳолда эса сизга бир варақдан бошқасига сакраб юришингизга ва бунда зарурий бирор муҳим нарсани унутишингизга олиб келади.

32 32 МЧЖ корхонасини зарар келтирувчи ҳолати»Эскирган ускуна ва технологияларни янгилаш Сотиш сиёсатини такомиллаш- тириш Ишлаб чиқаришни диверсификация- лаш Товарнинг таннарҳини пасайтиришИшлаб чиқариш ва сотув ҳажмини ошириш Маркетинг сиёсатини қайта кўриб чиқиш Ишлаб чиқариш ва сотув ҳажмини оширишИшлаб чиқарадиган маҳсулотни сифатини ошириш. Сифат устидан назоратни кучайтириш. Ишчиларнинг малака ошириш курсларини ташкил қилиш Талабга эга янги маҳсулотни ишлаб чиқариш Мижозларга қўшимча хизматларни кўрсатиш Маркетинг сиёсатини қайта кўриб чиқиш Маркетинг бўйича мутахассисларни жалб қилишТалаб ва таклиф таҳлилини ўтказиш Реклама тадбирларини қайта кўриб чиқиш Нархлар таҳлилини ўтказиш“ Нилуфар гули” схема - Муаммони ҳал қилиш учун мужалланган чораларни ишлаб чиқиш (лавҳа)

Ўқув топшириғи Гуруҳларда ишлар амалга оширилади. Муаммони шакллантиринг ва уни ечимини қуйидаги график органайзерлар ёрдамида топинг: • “ Нима учун?” схемаси, • “ Балиқ скелети” чизмаси, • “ Қандай?” иерархик диаграммаси, • “ Нилуфар гули” схема Эслатма: 1 . Ишни бажариш вақти -20 дақиқа. 2. Натижалар А4 форматнинг 4 қоғозларида расмийлаштирилади . 33

Топшири қ Услубий кўрсатмалардан фойдаланган олда ҳ “Маънавий та дидлар ва уларга арши оявий ҳ қ ғ курашиш” номли кейсни ечиш. 34

Похожие

Таълим воситалари – таълим технологиясининг таркибий қисми сифатида

Таълим методлари таълим технологиясининг таркиби

Нутқ техникаси ва уни эгаллаш йўллари

Инновацион таълим технологиялари олий таълимни модернизациялаш омили сифатида

Интерфаол таълим методлари. Ривожлантирувчи таълим технологиялари