O‘lcham va parametrik qatorlarni iqtisodiy asoslash - Метрология - Презентации

O‘lcham va parametrik qatorlarni iqtisodiy asoslash

Загружено в:

26.07.2024

Скачано:

0

Размер:

202.904296875 KB

«TIQXMMI» MTUning Qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar instituti «Umumtexnik fanlar» kafedrasi «Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash» Mavzu: O‘lcham va parametrik qatorlarni iqtisodiy asoslash

Adabiyotlar: 1.To‘rayev M.U. Yo‘ldashev A.X. va boshqalar Standartlashtirish asoslari. T., «Barkamol fayz media», 2017. -312 b . 2.Nazarbayeva B.A. O‘lchash asboblarini konstruksiyalash (o‘.q) T., «Tafakkur avlodi», 2020. -392 b. 3.Mamajonov A.A., Sattorov M.O., Xakimov D.V. O‘lchash usullari va vositalari. T., «NIF MSH», 2020. -254 b. 4.Maxmonov U.A. Amirqulov U.O. Standartlashtirish, metrologiya va sifatni baholash. T., «Excellent Polygraphy», 2020.-293 b 5.Maxmonov U.A. Amirqulov U.O. Standartlashtirish, metrologiya va sifatni baholash. T., «VORIS-NASHRIYOT», 2019.-287 b. 6.Ismatullayev P.R., Qodirova SH.A., Metrolgiya asoslari, T., «Asian Book House», 2020.-290 b. 7.Maxmonov U.A., Azizov R.Q. Metrologiya va standartlashtirish. T., «Adabiyot uchqunlari», 2018.-234 b.

Asosiy tushunchalar. Parametrik qator –mahsulotning bir yoki bir nechta turini o‘z ichiga qamrab olgan va uning bir yoki bir nechta parametrlarga to‘g‘ri keladigan sonli qiymatlar majmuasidir. O‘lcham qatori - aniq o‘lchamlar bilan to‘ldirilgan bir turdagi parametrning sonli qiymatlar majmuasi hisoblanadi. Ishning maqsadi. Mashinalarning detal va uzellari uchun o‘lcham qatorlarni tanlash va asoslash uslubiyati bilan tanishish.

. Parametrik va o‘lcham qatorlari belgilanadigan mahsulot nomlarining misollari: 1) bir nechta turdagi mahsulotlar uchun parametrik qatorlar: - har xil kranlarni yuk ko‘tarish kuchi (ko‘prikli kranlar, avtokranlar, kran-balkalar va boshqalar); - har xil elektrodvigitellarni quvvati (sinxron, asixron, kadamli); - har xil bolg‘alarni og‘irligi (bug‘-havoli, tushib keladigan qismi bilan); - har xil presslarning bosim kuchi (mexanik, gidrovlik, bug‘- gidravlik). 2) bir turdagi mahsulotlar uchun parametrik qatorlar: - gorizantal bolg‘alovchi mashinalar (asosiy parametr - tonna bilan ifodalanadigan bolg‘alash kuchi yoki millimetr bilan ifodalanadigan diametr); - ekskavator (asosiy parametr - metr kubdagi cho‘mich hajmi).

Parametrik qatorlar amaldagi konstruksiyalardan tanlab olingan va yangi ishlab chiqilayotgan konstruksiyaning ma’lum bo‘lgan asosiy parametralari (masalan quvvat, ish unumi, yuk ko‘tarish kuchi va boshqalar) uchun qo‘llaniladi. Birlamchi qatorni ko‘rish uchun kerak bo‘lgan asosiy ma’lumotlar - bu materiallarga ketgan harajatlar, qo‘shimcha harajatlar va yillik ishlab chiqarish hajmi. Mahsulotning tip o‘lchamlar diapozonini belgilash uchun asosiy mezon - bu iste’molchini extiyoji hisoblanadi, agar birlamchi ma’lumotlar faqat bir nechta tip o‘lchamlar qatorida bo‘lsa, qolgan tip o‘lchamlar uchun birlamchi ma’lumotlar interpolyatsiya usuli bilan aniqlanadi. (interpolyatsiya- mavjud chegaraviy ma’lumotlar yordamida grafik usuli bilan oralardagi qiymatlarni aniqlash). Masalan, parametrik qatorning faqat uchta nuqtasi ma’lum bo‘lsa (0,1 , 0,5 va 1,0 kvt quvvatga ega bo‘lgan dvigatellarning narhi tegishli ravishda 20000, 50000 va 70000 sumga teng bo‘lgan holda), qolgan dvigatellarning narhi grafikdan interpolyatsiya usuli bilan aniqlanadi

Arifmetik progressiya N n –N n-1 =d =const 2-4-6-8-10 t.e. d = 2 Masalan: 2-4-6-8-10; 202-204-206-208. bu kam qo’llaniladi. Ko’pincha pogonali arifmetrik progressiya qo’llaniladi. 2 – 4 – 6 – 8 – 12 – 16 – 20 - 26 – 32 – 38 2 4 6 Pogonali arifmetrik progressiya asosida GOST 8724-81 «Metrik rezbalar 1-600 mm o’lcham uchun» qurilgan.

Geometrik progressiya Geometrik progressiya – 2-4-8-16…; 5-10-20-40- а-а·х-а·х 2 х=2 1877-1879 y. fransuz muhandisi Sharl Renar geometrik progressiya yordamida havo sharlarining qanatlar diametrlarini tuzgan, f=5√10 Renar tuzgan qatorni R5 deb belgilangan, keyinchalik esa R10, R20, R40. Renar R80 и R160 R5 1.6 1-1.6-2.5- 4-6,3-10-16-25- 40-63- 100-160… R10 1,25 1-1,25-1,60-2-2,25-3,15- 4-5-6,3-7,9-10-12,5-16… R20 1,12 1-1,12-1,25-1,6-1,8-2-2,24-2,5-2,8-3,15-3,5- 4-4,5… R40 1,06 1-1,06-1,12-1,18-1,25-1,32-… R80 1,03 1- 1,03-…-3,15 R160 1,015 1-1,015-… - 3,15

Arifmetik progressiya yordamida tuzilgan qator: а; а+х; а+2х; а+3х; а+4х; а+5х; а+6х а=3,15 а+6х= 50 х = 7,81 Natijada: :3,15; 10,96; 18,77; 26,58; 34,39; 42,20; 50 мм. Geometrik progressiya yordamida tuzilgan qator: а; ах; аx 2 ; аx 3 ; аx 4 ; аx 5 ; аx 6 а=3,15 ах= 50 х = 1,6 Natijada: 3,15; 5; 8; 12,5; 20; 32; 50 мм

Variant d , мм l , мм Variant d , мм l , мм 1 3,85 10,4 16 76 290 2 4,30 14,8 17 84,1 369 3 5,80 21,8 18 93 422 4 6,8 37,5 19 113 430 5 11,7 36,5 20 128 430 6 7,60 43,1 21 168 470 7 10,6 66,8 22 149 708 8 12,7 72,8 23 106 430 9 16,8 93,5 24 68,3 217 10 21,2 102,8 25 57,8 228 11 27,1 168 26 78 369 12 34,5 140 27 117 365 13 37,5 147 28 58 218 14 54,2 216 29 43 368 15 58,8 223 30 38,9 148Indvidual topshiriq

Nazorat savollari 1. Parametrli va parametrik qator nima 2. Parametrik qator standartlarini yaratishda qanday vazifalarni hal qilish kerak ? 3. R5, R10, R20, R40 raqamlar qatori nima ?

Похожие

Standart toifalari va turlari. Standartlashtirishning uslubiy asoslari

Standartlashtirishning asosiy maqsadi va vazifalari. Standartlashtirish ob’ektlari

Standartlashtirish va unifikatsiyalash asosiy ko‘rsatkichlarini - qo‘llanish, qaytarilish va loyhalararo unifikatsiyalash koeffitsiyentlarini aniqlash

O’zbekiston Respublikasi o’lchashlar bir xilligini ta’minlash davlat tizimi. Metrologiya bo’yicha asosiy atamalar va ta’riflar

Standart va standlashtirish