Sug’orish tizimi - Мелиорация - Презентации

Sug’orish tizimi

Загружено в:

10.06.2023

Скачано:

0

Размер:

1066.2099609375 KB

Sug’orish tizimi REJA: 1 • Sug‘orish tizimining tarkibi 2 • Sug‘orish tizimining turi 3 • Foydalanilgan adabiyotlar

Sug‘orish tizimining tarkibi Sug‘orish tizimi - noqulay tabiiy sharoitlarni tubdan yaxshilash, atrof muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatmasdan yer va suv resurslaridan samarali foydalanish, ekinlardan yuqori hosil olish maqsadida tuproq unumdorligini oshirishga xizmat qiladigan, sug‘orish manbasi, sug‘oriladigan yerlar va ulardagi turli inshootlar majmuasidir. Sug‘orish tizimining texnik vazifasi - sug‘orish manbasidan suvni olib, sug‘oriladigan maydonlarga kerakli muddatlarda va kerakli miqdorda etkazib berish hamda uni alohida suv iste’molchilarga va dalalarga taqsimlab, o‘simliklar uchun zarur bo‘lgan tuproq namligini ta’minlashdan iboratdir.

Sug‘orish tizimining asosiy elementlari: 1. Sug‘orish manbasi 2. Bosh suv olish inshooti 3. Sug‘orish tarmoqlari 4. Suv yig‘uvchi – tashlama va kollektor-zovur tarmoqlari 5. Tarmoqlardagi gidrotexnik inshootlar 6. Himoya daraxtzorlar va yo‘llar 7. Sug‘oriladigan yerlar

Sug‘orish tizimining shartli sxemasi: 1 -suv manbai; 2 -suv qabul qiluvchi bosh inshoot; 3 -bosh kanal; 4 -xo‘jaliklararo tarmoqlar; 5 - xo‘jalik tarmoqlari; 6 -xo‘jalik ichki tarmoqlari; 7 -shohariqlar; 8 - muvaqqat ariqlar; 9 -o‘qariqlar; 10 - sug‘orish egatlari; 11 -tashlama (zovur)lar; 12 -sug‘orish tizimidagi inshootlar; 13 -yo‘llar; 14 -himoya daraxtlari; 15 - yaroqsiz yyerlar

Sug‘orish manbalari bo‘lib, daryolar, ko‘llar, suv omborlari, hovuzlarga yig‘ilgan maxalliy yer usti oqimlari, yer osti suvlari, qayta foydalaniladigan tashlama (zovurlar, sanoat va kommunal xo‘jalik) suvlari xizmat qiladi. Sug‘orish manbalariga qo‘yidagi asosiy talablar qo‘yiladi : - kerakli miqdorda va sifatda suv bilan ta’minlash. Kerakli suv miqdori gidrologik va suv xo‘jalik hisoblari bilan aniqlanadi. Suv manbasi sug‘oriladigan massivlarga yaqin va iloji boricha o‘zi oqar tizim bo‘lishi uchun massivdan yuqorida joylashgan bo‘lishi kerak; - suv manbasi ekinlarni sug‘orish davrida to‘liq suv bilan ta’minlashi kerak. Suv manbasining rejimi bilan ekinlarni sug‘orish rejimi o‘zaro muvofiqlashtirilishi lozim. Sug‘orish manbasining suvini sifatiga agronomik, texnik va ekologik talablar qo‘yiladi.

Bosh suv olish inshooti – manbadan suvni olib, sug‘orish tarmog‘iga berish uchun xizmat qiladi. Bosh suv olish inshootlarining turlari : to‘g‘onsiz, to‘g‘onli va mexanik suv ko‘tarishli. Suvni manbadan olish usuliga muvofiq o‘zi oqar va mexanik suv ko‘tarib sug‘oriladigan sug‘orish tizimlariga ajratiladi. Bosh kanal (Magistral kanal) . Magistral kanal – suv manbasidan suvni sug‘oriladigan massivga suvni etkazib, sug‘orish tarmoqlariga taqsimlab byeradi. U ishchi va faolsiz (salt) qismlarga bo‘linadi . Faolsiz qismi magistral kanalning boshidan birinchi taqsimlovchi kanalgacha, ishchi qismi esa birinchi taqsimlovchi kanaldan oxirigacha bo‘lgan qismidir. Bosh suv olish inshooti majmuasida suvning sifatiga – loyqaligiga qarab , tindirgichlar (mexanik va gidravlik tozalanadigan) bo‘lishi mumkin.

Sug‘orish tizimining o‘tkazuvchi doimiy kanallari : a) xo‘jaliklararo (magistral kanaldan suv olib, xo‘jaliklarga taqsimlab byeradi. b) xo‘jalik kanali (suvni har bir xo‘jalikga etkazib byeradi), v) xo‘jalik ichki kanali (fermyer dalalariga etkazib byeradi); g) shoh ariq (fermyerning ekin dalasiga etkazib beradi) Boshqaruvchi muvaqqat sug‘orish tarmoqlari : bular muvaqqat ariqlar, o‘qariqlar va egatlardir. Muvaqqat ariqlar har yili vegetatsiya davri uchun quriladi, o‘q ariqlar va egatlar agrotexnik ishlar vaqtida buzilib, ulardan so‘ng qayta quriladi Suv yig‘uvchi – tashlama va kollektor-zovur tarmoqlari : a) suv tashlagich kanallar - ortiqcha yer usti suvlarini sug‘oriladiganmaydonlardan olib chiqib ketish uchun xizmat qiladi;

b) kollektor-zovur tarmoqlari – minyeralizatsiyasi yuqori bo‘lgan va yer yuziga yaqin joylashgan grunt suvlari bor joylarda quriladi. Doimiy sug‘orish tarmoqlari ning vazifasi: suvni sug‘orish manbasidan olib, suv isrofgarchiligiga yo‘l qo‘ymasdan, kerakli muddatlarda va kerakli hajmda sug‘orish dalasigacha etkazib berishdir. Muvaqqat sug‘orish tarmoqlari ning vazifasi: sug‘orish suvini oqova holatidan tuproq namligiga aylantirib berishdir

Sug‘orish tizimida suvni boshqarish uchun zarur bo‘lgan gidrotexnik inshootlar majmui sug‘orish tizimi armaturasi hisoblanadi. Bularga suv olish inshootlari, tezoqarlar, suv o‘lchash inshootlari, ko‘priklar, quvurli suv o‘tkazgichlar, dyukyerlar va b. kiradi. Suv to‘suvchi va oluvchi inshootlar Suv oluvchi va o‘lchovchi inshootlar

Dyukyer va akveduklar Akveduk

Sug‘orish tarmoqlari bo‘yidagi himoya daraxtlari. a -bir qatorli; b -ikki qatorli; v -to‘rt qatorli (o‘lchamlar metrda)

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Xamidov M.X., Begmatov I.A., Isaev S.X., Mamatov S.A. “ Suv tejamkorsug‘orish texnologiyalari” O‘quv qo‘llanma. T., TIMI bosmaxonasi, 2015. 243 bet 2. Xamidov M.X., Shukurlaev X.I., Mamataliev A.B. “Qishloq xo,jaligi gidrotexnika meliorasiyasi”. Darslik. T. Sharq, 2009, 379 bet 3. Raximbaev F.M. va boshqalar. “Qishloq xo‘jaligida sug‘orish melioratsiyasi”. Darslik. T. “Mehnat”, 1994, 327 bet.

Похожие

Sug’orish tarmoqlari

Sug’orish suvining sifati

Sug’orish muddatlarini aniq belgilash

Sug’orish tarmog’ida suv isrofgarchiligi va uning oqibatlari

Qishloq xo’jaligi ekinlarini sug’orish muddatlari va me’yorlarini aniqlsh usullari