Sug’orish suvining sifati - Мелиорация - Презентации

Sug’orish suvining sifati

Загружено в:

03.06.2023

Скачано:

0

Размер:

4961.1630859375 KB

Sug’orish suvining sifati Reja 1. Sugorish suvining sifati. 2. Suv manbaining xarakteriga qarab sug’orish suvining tarkibidagi loyqa zarralari, suvda eriydiga tuz moddalari va miqdori. Kalitli so’zlar: Suv sifati, loyqalik, mineralizatsiya, tuzlar, abraziv zarrachalar. Adabiyotlar: Asosiy adab. 3, 4, va 5. Qo’shimcha: 10, 11, 12. Internet saytlari 13 – 18.

СУҒОРИШНИНГ МОҲИЯТИ, КЎРИНИШЛАРИ, ТУРЛАРИ  Суғоришнинг асосий моҳияти - бу қишлоқ хўжалик экинлари учун керакли намликни етказиб бериб, экинлар учун зарур бўлган тупроқнинг сув, озуқа, ҳаво ва иссиқлиқ режимларини хамда суғориладиган майдонда мақбул микроиқлим шароитини таъминлаш ва бошқаришдан иборатдир.  Суғориш амалга оширилиши бўйича мунтазам ва бир маротабалик суғоришларга бўлинади.  Мунтазам суғориш да худуднинг табиий-иқлим шароитидан ва ўсимликнинг сувга бўлган талабидан келиб чиқиб, вегетация (ўсув) даврида тупроқ мунтазам намлантириб - суғорилиб борилади.  Бир маротабалик суғориш да тупроқ бир йилда бир маротаба: бахор ёки кузда нам тўпловчи суғоришлар лиманлар ёрдамида амалга оширилади.

МАВЗУ: “СУҒОРИШ ТЎҒРИСИДА АСОСИЙ МАЪЛУМОТЛАР“

СУҒОРИШНИНГ КЎРИНИШЛАРИ  Ёппасига суғориш - қурғоқчил минтақаларда қўлланиладиган барча экинларни суғоришдир.  Танлаб суғориш – намиққан ва турғун бўлмаган минтақаларда айрим сувга талабчан ва иқтисод учун мухим бўлган экинларни (алмашлаб экиш тизимидаги сабзавот экинлари) суғоришдир.  Катта суғориш - давлат бюджети ҳисобига амалга ошириладиган катта суғориш тизимларидир.  Кичик суғориш – сув истъмолчилари ҳисобига амалга ошириладиган кичик (чекланган) сув манбалари ёрдамида суғориладиган майдонлар тушунилади.

СУҒОРИШ ТУРЛАРИ  Суғоришни амалга ошириш муддатларига қараб, вегетация ва новегетация суғоришларга бўлинади.  Вегетация суғоришлари – экинларнинг ўсув давридаги сувга талабларини таъминлашдир. Улар вазифасига кўра: намлантирувчи, озиқлантирувчи, аэрозол ва иситувчи бўлади.  Новегетация суғоришлари - нам тўпловчи, ҳайдов ва экин экиш олди, шўр ювиш ва провокация- ёввойи ўтларни кўкартирувчи суғоришлардир .

 Суғориш суви ўсимликнинг ўсиши даврида унинг қуруқ массасини ҳосил қилиш учун ишлатилади. Қолгани ўсимликнинг барглари ва танаси орқали буғланишига – транспирацияга сарфланади. Суғоришнинг ташқи муҳитга, тупроқ унумдорлиги ва ўсимлик ҳосилдорлигига таъ сири Транспирация – ўсимликларнинг баргларидан сувнинг буғланишидир. Транспирация коэффициенти - ўсимликнинг бир бирлик қуруқ массасини ҳосил қилиш учун сарфланган сув миқдоридир. Нотўғри суғориш – тупроқ структурасини бузади, хаво ва озуқа режими бузилади, илдиз жойлашган фаол қатламдан озуқа элементларини пастга ювиб кетади, сизот сувлари сатхи кўтарилади, ботқоқланиш ва шўрланиш юзага келади, ўсимликлар ҳосилдорлиги пасаяди, тупроқнинг ювилиши ва атроф мухит ифлосланишига олиб келади .

 Суғориш таъсирида тупроқнинг агрономик хусусиятлари, сув- хаво, иссиқлик, озуқа режимларида, тупроқнинг микробиологик фаоллиги, суғориладиган майдоннинг микроиқлим шароитида катта ўзгаришлар бўлади.  Суғориш тупроқ зарраларини бир-бирларига ёпишиб туриш кучларини ўзгартиради.  Суғориш - худудларнинг микроиқлим шароитига катта таъсир этади – атмосферанинг ер юза қисми ва тупроқнинг юқори қатламларининг температураси, намлиги ўзгаради, сув ўсимликларнинг танаси ва баргида сақланиб, унинг температурасини пасайтиради, яхши ривожланиб, сояси кенгайиб, тупроқнинг иссиқлик режимини яхшилайди.  Суғориш - тупроқ хосил бўлиш жараёнига таъсир этиб, унинг туз ва хаво режими, кимёвий ва микробиологик жараёнларга, органик моддаларни тўпланиши ва чириш муддатларига таъсир этадиСуғоришнинг ташқи муҳитга, тупроқ унумдорлиги ва ўсимлик ҳосилдорлигига таъсири

 Суғориш билан тупроққа ил заррачалари киради, уларнинг чўкиши натижасида унумдор қатлам юзага келади. Сув тупроқдаги озуқа элементларини эритиб, ўсимликларнинг озиқланиш режимини яхшилайди.  Суғориш натижасида тупроқда микробиологик жараёнлар фаоллашади: аммонификация и нитрофикация (азот хосил қилувчи бактериялар фаоллиги) натижасида ўсимликларнинг азот билан озиқланиши яхшиланади.  Суғориш натижасида ўсимликнинг илдиз қисми кучли ривожланиши натижасида тупроқ кўп миқдорда унинг қолдиқлари - органик моддалар билан бойийди.  Суғориш ўсимликларда катта барг юзаси, кучли илдиз тизими, катта вегетатив массани таъминлаб, унинг ҳосилдорлиги ва ҳосили сифатини ошишига олиб келади.Суғоришнинг ташқи муҳитга, тупроқ унумдорлиги ва ўсимлик ҳосилдорлигига таъсири

 Суғориш суви сифатига ундаги оқизиқлар катталиги, минерализацияси ва температураси бўйича талаблар қўйилади.  Оқизиқлар катталиги 0,1- 0,15 мм дан катта бўлса, суғориш тармоғини лой босиши, 0,1-0,005 мм оралиқдаги оқизиқлар далага тушиб, оғир механик таркибли тупроқларнинг сув-физик хоссалари ва сув ўтказувчанлигини оширади. 0,005 мм дан кичик оқизиқлар таркибида озуқа моддалари бўлиб, тупроқ унумдорлигини оширади, аммо тупроқнинг физик хоссаларини, сув ўтказувчанлигини камайтириб, тупроқ аэрациясини ёмонлаштиради. Суғориш сувининг сифати

 Суғориш сувининг минерализацияси 1,0 г/л гача бўлса мақбул бўлади. Бунда хар 1000 м з сув билан далаларга ,0 тн тузлар киради. Тупроқнинг механик таркибига қараб, сувдаги туз миқдори ўзгариши, енгил тупроқларда улар 2,0-3,0 г/л бўлиши мумкин. Бунда натрийнинг тузлари кўп бўлса, суғориш сувининг минерализациясини ошириб бўлмайди.  Ўсимликларнинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига суғориш сувининг температураси катта таъсир қилади. Иссиқ сув (20 о С дан иссиқ) билан экинлар суғорилса, унинг илдиз тизими яхши ривожланади, ўсимлик тез ривожланади, хосилининг сифати ошади, бир бирлик ҳосилга сарфланадиган сув 6-20% га камаяди, ҳосилдорлиги 14-20% га ошади. Совуқ сувларни иситиб, сўнг фойдаланиш тавсия этилади. Суғориш сувининг сифати

Sug'orish uchun suvning sifati Suvning sifati va uning xususiyatlari o'simlikning o'sishiga, tuproq tarkibiga, shuningdek sug'orish tizimining o'ziga ta'sir qiladi. Sug'orish suvining sifati deganda asosan uning fizikaviy va kimyoviy tarkibi, yoki batafsilroq suvning mineral tarkibi va unda qattiq va organik moddalar borligi tushuniladi. Suvning sug'orishga yaroqliligini kimyoviy va fizik xususiyatlar (qorishiqlik, dengiz o'tlarining mavjudligi va boshqalar) aniqladi. Sug'orish suvining parametrlari ichimlik suvidan ancha farq qiladi; bundan tashqari, sifat ko'rsatkichlari hosilga qarab har xil bo'lishi mumkin: ular ma'lum minerallarga yoki suv xususiyatlariga turlicha munosabatda bo'lishadi. Suvning xususiyatlarini kuzatish uchun laboratoriya kimyoviy tahlilidan foydalanish kerak.

• Sug'orish uchun suv sifatini belgilaydigan parametrlar yoki kimyoviy xususiyatlar: • Suvning qattiqligi; • Suvning sho'rligi; • pH; • Suvning ishqoriyligi; • Natriy, kaltsiy va magniy o'rtasidagi bog'liqlik; • Suvning qattiqligi • Suvning qattiqligi, asosan, CaCO3 ning ppm (millionga qism) bilan ifodalangan suvdagi kaltsiy va magniy kontsentratsiyasining yig'indisidir. Kaltsiy va magnezium o'simliklar uchun muhim oziq moddalardir va ularning suvdagi etarli konsentratsiyasi foydali bo'ladi. Biroq, suvning qattiqligi juda yuqori bo'lsa, sug'orish tizimida kaltsiy va magniy tuzlarining yog'ingarchiliklari paydo bo'lishi mumkin. (Qattiqligining pastligi sug'orish tizimida korroziyaga olib kelishi mumkin.)

• Suvning sho'rligi • Sho'rlik - bu fermerlar eng yaxshi tanish bo'lgan va sug'orish suvi sifati bilan bog'liq bo'lgan suv parametrlaridan biridir. Juda yuqori sho'rlanish darajasi o'simlikning suvni singdirish qobiliyatini pasaytiradi. Bu hosildorlikni pasayishiga, qurib ketishiga va barglarning kuyishiga va boshqa alomatlarga olib kelishi mumkin. Suvning sho'rligi TDS (umumiy eritilgan tuzlar) yoki elektr o'tkazuvchanligi (Idoralar) sifatida o'lchanadi. Ikkalasi ham suvdagi eritilgan tuzlarning umumiy kontsentratsiyasiga ishora qiladi. • pH • Suvning pH qiymati mineral tuzlarning eruvchanligiga ta'sir qiladi. Eritilmagan minerallar o'simliklar uchun mavjud emas, chunki o'simliklar minerallarni faqat suvli eritmadan, ionlar shaklida, to'g'ridan-to'g'ri suv yoki tuproq eritmasidan o'zlashtirishi mumkin. Ko'pgina ozuqa moddalari pH darajasi 5,5 dan 6,5 gacha.

• Uning cheksiz hajmi tufayli sug'orish suvining pH qiymatini boshqarish orqali tuproq pH qiymatiga ta'sir qilish juda qiyin. Shuning uchun suvning pH qiymatini sozlash quyidagi hollarda muhimdir: • Mineral yog'inlar tufayli emititrlar tiqilib qolmasligi uchun (masalan, tomchilatib sug'orishda). Masalan, kaltsiy karbonat; • Gidroponikada va tuproqsiz tuproqlarda, sug'orish suvining pH qiymati ozuqa moddalarining mavjudligiga bevosita ta'sir qiladi; • Tuproqqa tez-tez sug'orish qo'llanilganda. Bu holda suvning pH qiymati ozuqa moddalarini iste'mol qilishga ta'sir qilishi mumkin.

• Suvning ishqoriyligi • Ishqoriylik - bu suvning pH o'zgarishiga qarshi turish qobiliyatining o'lchovidir. U karbonat kislota (H2CO 3), bikarbonatlar (HCO3 -) va karbonatlar (CO3 2-) ning yig'indisi sifatida hisoblanadi. Bu sug'orish suvi sifatining muhim parametri hisoblanadi, chunki suvning pH qiymatini past darajadagi ishqorga ega bo'lishdan ko'ra, ishqorliligi yuqori bo'lgan suvning pH qiymatini tushirish ancha qiyin, hattoki ikkalasi ham bir xil boshlang'ich pH darajasiga ega bo'lsa ham. Bu ko'plab foydali moddalarning mavjudligiga ta'sir qilishi mumkin. Ishqoriylik, qattiqlik kabi, ppm CaCO3 da ifodalanadi.

• Natriy, kaltsiy va magniy o'rtasidagi bog'liqlik SAR - bu sug'orish suvi sifatining parametridir, bu suvdagi natriyning tuproq zarralarini, kaltsiy va magniy bilan bog'liqligini aniqlashga yordam beradi. SAR qiymatlari 10 ga teng yoki undan yuqori bo'lgan suv bilan sug'orish tuproq tuzilishi va infiltratsiya qobiliyatini yo'qotishiga olib kelishi mumkin. Bu, ayniqsa, loyning nisbatan yuqori konsentratsiyali tuproqlari uchun to'g'ri keladi.

Похожие

Sug’orish tizimi

Sug’orish tarmoqlari

Sug’orish muddatlarini aniq belgilash

Sug’orish tarmog’ida suv isrofgarchiligi va uning oqibatlari

Qishloq xo’jaligi ekinlarini sug’orish muddatlari va me’yorlarini aniqlsh usullari