Milliy va umuminsoniy qadriyatlar 2 - Основы культурологии - Презентации

Milliy va umuminsoniy qadriyatlar 2

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

304.2666015625 KB

Mavzu: Milliy va umuminsoniy qadriyatlar. www.arxiv.uz

 Milliy va umuminsoniy qadriyatlar Reja: 1. Ma’naviyat haqida tushuncha. 2. Qadriyatlar to’g’risida. 3. Milliy va umuminsoniy qadriyatlar. www.arxiv.uz

Inson yaralibdiki, u yoki bu darajada ma'naviy qiyofaga ega bo'lgan. Yovvoyilik davrida ham ba'zi insonlar insofli, o'ljani boshqalar bilan baham ko'radigan, ba'zilari esa faqat o'zini o'ylaydigan, xudbin ekanligini kinofilmlarda ham ko'ramiz. Demak, ma'naviyat tarixan konkret (aniq) xususiyatlarga ega ekan. U qadim zamonlardan to hozirgi kungacha dunyoning barcha xalqlari tomonidan yaratilgandir. Shu sababli har bir xalq va millatning o'ziga yarasha, o'ziga mos, o'ziga xos bo'lgan ma'naviyati bor. Ma'naviyat har bir xalqning ijtimoiy muhitiga bog'liq. www.arxiv.uz

 Ma'naviyat - kishilarning egallagan bilimlari, qadriyatlari, madaniyati, olgan bilimlarini hayotda qo'llay bilish kabi holatlar bilan belgilansa, ma'naviy va madaniy meros «tarixiy boylik singari» ajdodlar tomonidan avlodlarga qoldirilgan ma'naviy meros ichidan millatning shu kundagi hayotiga asqotib turgan qismidir. Ota-bobolarimizning boy ma'naviy va madaniy xazinasidan bizga faqat bir qismigina yetib kelgan. Ular ma'naviy yoki madaniy yodgorlik sifatida qadrlanadi. www.arxiv.uz

Moddiy va ma'naviy madaniyatlar bir-biri bilan uzviy bog'liqdir. Ularning har ikkalasi ham madaniyat ekanligini unutmaslik kerak. Negaki inson faoliyatining mahsuli bo'lgan ko'pgina narsalar ham aqliy, ham ma'naviy, ham jismoniy mehnatning natijasi sifatida pay do bo'ladi. Shunday ekan, madaniyat taraqqiyoti o'zidan oldingi avlodlar yaratgan qadriyatlarni o'zlashtirishdan boshlanadi. U yangi qadriyatlarni yaratish yo'lida tayanch vazifani o'taydi. Shu bilan birga, har bir jamiyat o'tmish madaniy merosini qanday bo'lsa, shundayligicha, ko'r- ko'rona qabul qilib olmaydi. www.arxiv.uz

“ Qadriyat” tushunchasi madaniyatshunoslikning asosiy tushunchalaridan biridir. Ayrim tadqiqotchilar uni davrning ehtiyojini belgilaydi, ya’ni tarixiy xususiyat kasb etadi deb hisoblasa , boshqa bir tadqiqotchi Rikert, aksincha, qadriyat doimiy, universal xususiyatga ega deb hisoblaydi. T. Parsonsning fikricha , qadr me’yoriy andozadir. Mazkur turli xil. Hatto qarama-qarshi fikrlardan qadriyatning ma’nosi ko’p qirrali ekanligi anglanadi. www.arxiv.uz

Moddiy nuqtai nazardan qadriyat hissiydir. U hayotiy, maishiy, texnik, qoniqish qadriyati , ma’naviy-ilmiy, axloqiy, estetik, diniy va boshqalarga bo’linadi. Ayrim qadriyatlar(xo’jalik,texnik, siyosiy) tarixiy xususiyat kasb etadi, ya’ni madaniyat, davr o’zgarishi bilan ular ham o’zgarib turadi, boshqa qadriyatlar esa doimiy, universal xususiyatga ega(axloqiy, badiiy)dir. Qadriyatlar ro’yhati har bir jamiyatning milliy va o’ziga xos svilizatsiyasi bilan bog’liq holda keskin farqlanadi. Hamma davrlarda, barcha xalqlarda eng yuksak qadriyatlar ezgulik, hayo, mehnat, sevgi, haqiqat, baxt, singari mezonlarda ifodalangan. www.arxiv.uz

 Qadriyatlar amal qilish doirasiga ko’ra milliy, mintaqaviy va umuminsoniy turlarga bo’linadi. Milliy qadriyatlar murakkab ijtimoiy hodisa bo’lib, u millatning tili, madaniyati, tva ma’naviy arixi, urf- odatlari, an’analarini, jamiki moddiy boyliklarini, iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy hayotining barcha jabhalarini qamrab oladi. Milliy qadriyatlarimiz istiqlol madaniyatini yaratishimizda negiz bo'lib xizmat qilmoqda. Bu hol milliy mafkuramizda ham o'z ifodasini topib, jamiyatimiz taraqqiyotiga xizmat qilmoqda. Qaysi mamlakatda bo'lmasin, jamiyatdagi yangilanish doimo madaniy merosning uyg'onishiga olib keladi. www.arxiv.uz

Masalan, sho'rolar zamonida yaratilib, uning siyosatini targ'ib etgan, kommunistik mafkura nuqtayi nazaridan yozilgan, endilikda o'z umrini yashab bo'lgan qancha- qancha asarlarni bugungi kun uchun ham, kelajak uchun ham qadriyat sifatida qarab bo'lmaydi. To'g'ri, ular meros, lekin madaniy meros emas, ularni tarixiy fakt sifatida saqlab qolish mumkin, xolos. Demak, madaniy merosning qadri abadul-abad tushmaydigan qismiga milliy qadriyatlar deyiladi. O'zbekistonda istiqlol sharofati bilan milliy qadriyatlar qayta tiklanmoqda. www.arxiv.uz

 Mintaqaviy qadriyatlar iqtisodiyoti, madaniyati, tili, tarixi, dini, urf -odat va an’analari mushtarak bo’lgan xalqlar manfaatlariga xizmat qiladigan tabiiy va ijtimoiy hodisalar majmuasini tashkil etadi. Umuminsoniy qadriyatlar mazmuni jihatidan chuqur va keng bo’lib, umumbashariy ahamiyat kasb etadi. Umuminsoniy qadriyatlar barcha millatlar, elatlar va xalqlarning maqsad va intilishiga muvofiq keladi. Milliy qadriyatlar umuminsoniy qadriyatlar bilan qancha ko’p uyg’unlashgan bo’lsa, ularning taraqqiy etishiga shu qadar keng imkoniyat ochiladi. www.arxiv.uz

Respublikamizda «Ma'naviyat va ma'rifat» jamoatchilik markazi qoshida 1996- yil yanvar oyida «Oltin meros» xalqaro jamg'armasining tashkil etilishi mustaqillik sharoitida o'tmish madaniy merosini o'rganish va o'zlashtirishning yorqin dalilidir. «Oltin meros» xalqaro xayriya jamg'armasiga O'zbekiston ijodkorlari, ijodkor yoshlarining «Iste'dod» xay riya, milliy va ijtimoiy barqarorlik hamda madaniyat jamg'armalari ham qo'shildi. Yangi xayriya jamg'armasi faoliyati xalqimiz merosining nodir namunalarini to'plash va asrab-avaylashga, uni nafaqat respublikamizda, balki turli mamlakatlarda targ'ib qilishga qaratilgan. www.arxiv.uz

 Moddiy va ma'naviy madaniyatimiz shu qadar ulkanki, merosimiz nafaqat o'z xalqimiz, balki Yevropa, Osiyo Arab mamlakatlarini ham o'ziga jalb qilib, qiziqish uyg'otmoqda va bu umuminsoniy qadriyatlarga qo'shilgan salmoqli hissadir. X —XI asrlarda Yevropa madaniyati hali uyg'onish pallasiga kirmagan paytdayoq bizning Sharq madaniyat imiz barcha jabhalarda yuqori cho'qqilarni zabt etdi. Yaqin vaqtgacha barcha fanlar poydevori yunonlar tomonidan yaratilgan, degan qarash mavjud edi. Aslida ular yaratgan ilm-fan, falsafaning poydevoriga bir necha asr oldin «Avesto»da asos solingan. www.arxiv.uz

 Ibn Sino, Al-Farobiy, Farg'oniy kabi ko'plab olimlarimizning asarlari lotin, qadimiy fransuz, italyan, ispan tillariga tarjima qilinib, tarjimalar XII—XIII asrlar, asosan, XIV asrdan boshlab Yevropa ilm-fani, falsafasiga chuqur ta'sir ko'rsatdi. Bu asarlarning ko'pchiligi Parij Milliy kutubxonasida hozirgacha saqlanadi. www.arxiv.uz

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT www.arxiv.uz

Похожие

Milliy va umuminsoniy qadriyatlar

Milliy ma`naviy meros va qadriyatlar

Milliy dinlar 2

Islomiy qadriyatlar va hozirgi zamon

Amir Temur tuzuklari va manaviy qadriyatlar