logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Основы культурологии
  4. Buddaviylik 2

Buddaviylik 2

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2624.5 KB
Скачать
BuddBudd aviylikaviylik REJAREJA :: • Buddizmni keltirib chiqargan Buddizmni keltirib chiqargan tarixiy sharoit.Buddizmning asosiy tarixiy sharoit.Buddizmning asosiy aqidalari va ta’limoti.Buddizmning aqidalari va ta’limoti.Buddizmning asosiy oqimlari.asosiy oqimlari. Buddizm – dunyodagi Buddizm – dunyodagi eng yirik dinlar ichida eng yirik dinlar ichida qadimiylaridan biri qadimiylaridan biri hisoblanib, mil. av. VI-V hisoblanib, mil. av. VI-V asrlarda Hindistonda asrlarda Hindistonda vujudga kelgan. Bu vujudga kelgan. Bu dinga e’tiqod dinga e’tiqod qiluvchilar, asosan, qiluvchilar, asosan, Janubiy, Janubi-Sharqiy Janubiy, Janubi-Sharqiy va Sharqiy Osiyo va Sharqiy Osiyo mamlakatlari: Shri mamlakatlari: Shri Lanka, Hindiston, Lanka, Hindiston, Nepal, Butan, Xitoy, Nepal, Butan, Xitoy, Singapur, Malayziya, Singapur, Malayziya, Indoneziya, Mongoliya, Indoneziya, Mongoliya, Koreya, VKoreya, V ьь etnam, etnam, Yaponiya, Kombodja, Yaponiya, Kombodja, Birma, Tailand, Laosda Birma, Tailand, Laosda va qisman Yevropa va va qisman Yevropa va Amerika qit’alarida, Amerika qit’alarida, Rossiya Rossiya Federatsiyasining Tuva, Federatsiyasining Tuva, Buryatiya, Kalmikiya Buryatiya, Kalmikiya respublikalarida respublikalarida istiqomat qiladilaristiqomat qiladilar Hozirgi kunda e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan Hozirgi kunda e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan buddizm xristianlik, islom va hinduizmdan so’ng buddizm xristianlik, islom va hinduizmdan so’ng to’rtinchi o’rinni egallaydi. Buddistlarning soni to’rtinchi o’rinni egallaydi. Buddistlarning soni taxminan 700 mln. atrofida bo’lib, ulardan 1 mln. taxminan 700 mln. atrofida bo’lib, ulardan 1 mln. ga yaqini rohiblardir.ga yaqini rohiblardir. Buddizm bundan 2500 yildan avvalroq Buddizm bundan 2500 yildan avvalroq Hindistonda diniy-falsafiy ta’limot sifatida Hindistonda diniy-falsafiy ta’limot sifatida vujudga kelib, unda ko’plab diniy manbalar va vujudga kelib, unda ko’plab diniy manbalar va diniy yo’nalishlar mavjud.diniy yo’nalishlar mavjud. Buddizm asoschisining shaxsi. Buddizm asoschisining shaxsi. Buddizm tarixi tadqiqotchilar mavjud manbalar Buddizm tarixi tadqiqotchilar mavjud manbalar asosida bu oqim asoschisi real tarixiy shaxs ekanligini ta’kidlaydilar. Bu ta’limot asosida bu oqim asoschisi real tarixiy shaxs ekanligini ta’kidlaydilar. Bu ta’limot to’g’risida xabar beruvchi adabiyotlarda u Siddxartxa, Gautama (Gotama), Shakyamuni, to’g’risida xabar beruvchi adabiyotlarda u Siddxartxa, Gautama (Gotama), Shakyamuni, Budda, Tadxagata, Djina, Bxagavan kabi ismlar bilan zikr etiladi. Bu ismlar ma’nolari Budda, Tadxagata, Djina, Bxagavan kabi ismlar bilan zikr etiladi. Bu ismlar ma’nolari quyidagicha: Siddxartxa – shaxsiy ism, Gautama – urug’ nomi, Shakyamuni – «Shakya quyidagicha: Siddxartxa – shaxsiy ism, Gautama – urug’ nomi, Shakyamuni – «Shakya qabilasidan chiqqan donishmand», Budda – «nurlangan», Tadxagata – «shunday qilib, qabilasidan chiqqan donishmand», Budda – «nurlangan», Tadxagata – «shunday qilib, shunday ketgan», Djina – «g’olib», Bxagavan – «tantana qiluvchi». Ular ichida eng shunday ketgan», Djina – «g’olib», Bxagavan – «tantana qiluvchi». Ular ichida eng mashhuri «Budda» bo’lib, shundan ushbu dinga buddizm nomi berilgan.mashhuri «Budda» bo’lib, shundan ushbu dinga buddizm nomi berilgan. Bizgacha Buddaning bir necha biografiyalari yetib Bizgacha Buddaning bir necha biografiyalari yetib kelgan: «Maxavostu» – milodning II asrida yozilgan, kelgan: «Maxavostu» – milodning II asrida yozilgan, «Lalitavistara» – milodning II-III asrlarida yuzaga «Lalitavistara» – milodning II-III asrlarida yuzaga kelgan, «Buddxacharita» – buddist faylasuflardan biri kelgan, «Buddxacharita» – buddist faylasuflardan biri Ashvagxosha tomonidan milodning I-II asrlarida Ashvagxosha tomonidan milodning I-II asrlarida yaratilgan, «Nidanakatxa» – milodning I asrida yozilgan yaratilgan, «Nidanakatxa» – milodning I asrida yozilgan va «Abnixishkramansutra».va «Abnixishkramansutra». Buddizm ta’limoti. Buddizm qadimiy hind diniy-falsafiy ta’limotlari asosida Buddizm ta’limoti. Buddizm qadimiy hind diniy-falsafiy ta’limotlari asosida vujudga kelgan, o’ziga xos nazariyot va amaliyotdan iborat bo’lgan diniy vujudga kelgan, o’ziga xos nazariyot va amaliyotdan iborat bo’lgan diniy tizimdir. Budda yangi diniy qonun-qoidalar, rasm-rusumlar ishlab chiqmagan, tizimdir. Budda yangi diniy qonun-qoidalar, rasm-rusumlar ishlab chiqmagan, balki har bir inson tug’ilish va o’lim mashaqqatlaridan qutilishi uchun amal balki har bir inson tug’ilish va o’lim mashaqqatlaridan qutilishi uchun amal qilishi lozim bo’lgan bir necha ko’rsatmalarni ishlab chiqdi, xolos. Uning qilishi lozim bo’lgan bir necha ko’rsatmalarni ishlab chiqdi, xolos. Uning ta’limoti insonning xayolida, ishlarida va o’zini tutishida samimiy oliyjanoblik ta’limoti insonning xayolida, ishlarida va o’zini tutishida samimiy oliyjanoblik g’oyasini ilgari suradi. U vedalardagi gunohsizlik ta’limotini inkor qildi, g’oyasini ilgari suradi. U vedalardagi gunohsizlik ta’limotini inkor qildi, hayvonlarni vahshiyona qurbon qilishni qoraladi, hayvonlarni vahshiyona qurbon qilishni qoraladi, varnavarna (kasta) tizimini va (kasta) tizimini va undagi ruhoniylarning boshqalardan ustunligini inkor qildiundagi ruhoniylarning boshqalardan ustunligini inkor qildi . . 1. Axloq normalari – «Pancha shila» (Buddaning besh 1. Axloq normalari – «Pancha shila» (Buddaning besh nasihati):nasihati): qotillikdan saqlanish; o’g’rilikdan saqlanish; qotillikdan saqlanish; o’g’rilikdan saqlanish; gumrohlikdan saqlanish; yolg’on, qalbaki narsalardan gumrohlikdan saqlanish; yolg’on, qalbaki narsalardan saqlanish; mast qiluvchi narsalardan saqlanish.saqlanish; mast qiluvchi narsalardan saqlanish. Meditatsiya.Meditatsiya. to’g’ri tushunish (to’g’ri to’g’ri tushunish (to’g’ri e’tiqod qilish) – Buddaning e’tiqod qilish) – Buddaning birinchi da’vatida so’z birinchi da’vatida so’z yuritilgan to’rt haqiqatni yuritilgan to’rt haqiqatni bilish va unga ishonish; to’g’ri bilish va unga ishonish; to’g’ri niyat qilish – dunyoviy lazzat-niyat qilish – dunyoviy lazzat- halovatlardan xalos bo’lishga, halovatlardan xalos bo’lishga, keraksiz fikrlar va boshqalarga keraksiz fikrlar va boshqalarga zarar yetkazib qo’yishdan zarar yetkazib qo’yishdan saqlanishga intilish; o’zini saqlanishga intilish; o’zini to’g’ri tutish – o’ziniki to’g’ri tutish – o’ziniki bo’lmagan narsaga ko’z bo’lmagan narsaga ko’z olaytirmaslik, ortiqcha olaytirmaslik, ortiqcha hissiyotga berilmaslik; to’g’ri hissiyotga berilmaslik; to’g’ri anglash – o’z tanasi va ruhiga anglash – o’z tanasi va ruhiga o’zini yo’qotib qo’ymaydigan o’zini yo’qotib qo’ymaydigan darajada nazoratda bo’lish darajada nazoratda bo’lish hamda bunda ehtiroslar va hamda bunda ehtiroslar va iztiroblarga chek qo’yish; iztiroblarga chek qo’yish; to’g’ri harakat qilish – o’zidagi to’g’ri harakat qilish – o’zidagi yomon tuyg’ularni jilovlash yomon tuyg’ularni jilovlash hamda ezgu tuyg’ular va hamda ezgu tuyg’ular va harakatlarni rivojlantirish; harakatlarni rivojlantirish; to’g’ri hayot kechirish – to’g’ri hayot kechirish – noma’qul hayot tarzidan noma’qul hayot tarzidan saqlanish; to’g’ri fikr yuritish – saqlanish; to’g’ri fikr yuritish – kamolotning to’rt bosqichini kamolotning to’rt bosqichini ketma-ket bosib o’tish; to’g’ri ketma-ket bosib o’tish; to’g’ri gapirish – yolg’ondan, gapirish – yolg’ondan, tuhmatdan, haqoratdan va tuhmatdan, haqoratdan va befoyda gaplardan saqlanishbefoyda gaplardan saqlanish Meditatsiya.Meditatsiya. to’g’ri tushunish (to’g’ri e’tiqod qilish) – Buddaning birinchi da’vatida so’z to’g’ri tushunish (to’g’ri e’tiqod qilish) – Buddaning birinchi da’vatida so’z yuritilgan to’rt haqiqatni bilish va unga ishonish; to’g’ri niyat qilish – dunyoviy yuritilgan to’rt haqiqatni bilish va unga ishonish; to’g’ri niyat qilish – dunyoviy lazzat-halovatlardan xalos bo’lishga, keraksiz fikrlar va boshqalarga zarar yetkazib lazzat-halovatlardan xalos bo’lishga, keraksiz fikrlar va boshqalarga zarar yetkazib qo’yishdan saqlanishga intilish; o’zini to’g’ri tutish – o’ziniki bo’lmagan narsaga qo’yishdan saqlanishga intilish; o’zini to’g’ri tutish – o’ziniki bo’lmagan narsaga ko’z olaytirmaslik, ortiqcha hissiyotga berilmaslik; to’g’ri anglash – o’z tanasi va ko’z olaytirmaslik, ortiqcha hissiyotga berilmaslik; to’g’ri anglash – o’z tanasi va ruhiga o’zini yo’qotib qo’ymaydigan darajada nazoratda bo’lish hamda bunda ruhiga o’zini yo’qotib qo’ymaydigan darajada nazoratda bo’lish hamda bunda ehtiroslar va iztiroblarga chek qo’yish; to’g’ri harakat qilish – o’zidagi yomon ehtiroslar va iztiroblarga chek qo’yish; to’g’ri harakat qilish – o’zidagi yomon tuyg’ularni jilovlash hamda ezgu tuyg’ular va harakatlarni rivojlantirish; tuyg’ularni jilovlash hamda ezgu tuyg’ular va harakatlarni rivojlantirish; to’g’ri to’g’ri hayot kechirish – noma’qul hayot tarzidan saqlanish; to’g’ri fikr yuritish – hayot kechirish – noma’qul hayot tarzidan saqlanish; to’g’ri fikr yuritish – kamolotning to’rt bosqichini ketma-ket bosib o’tish; to’g’ri gapirish – yolg’ondan, kamolotning to’rt bosqichini ketma-ket bosib o’tish; to’g’ri gapirish – yolg’ondan, tuhmatdan, haqoratdan va befoyda gaplardan saqlanishtuhmatdan, haqoratdan va befoyda gaplardan saqlanish Buddizm – dunyodagi Buddizm – dunyodagi eng yirik dinlar ichida eng yirik dinlar ichida qadimiylaridan biri qadimiylaridan biri hisoblanib, mil. av. VI-V hisoblanib, mil. av. VI-V asrlarda Hindistonda asrlarda Hindistonda vujudga kelgan. Bu vujudga kelgan. Bu dinga e’tiqod dinga e’tiqod qiluvchilar, asosan, qiluvchilar, asosan, Janubiy, Janubi-Sharqiy Janubiy, Janubi-Sharqiy va Sharqiy Osiyo va Sharqiy Osiyo mamlakatlari: Shri mamlakatlari: Shri Lanka, Hindiston, Lanka, Hindiston, Nepal, Butan, Xitoy, Nepal, Butan, Xitoy, Singapur, Malayziya, Singapur, Malayziya, Indoneziya, Mongoliya, Indoneziya, Mongoliya, Koreya, VKoreya, V ьь etnam, etnam, Yaponiya, Kombodja, Yaponiya, Kombodja, Birma, Tailand, Laosda Birma, Tailand, Laosda va qisman Yevropa va va qisman Yevropa va Amerika qit’alarida, Amerika qit’alarida, Rossiya Rossiya Federatsiyasining Tuva, Federatsiyasining Tuva, Buryatiya, Kalmikiya Buryatiya, Kalmikiya respublikalarida respublikalarida istiqomat qiladilaristiqomat qiladilar Hozirgi kunda e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan Hozirgi kunda e’tiqod qiluvchilar soni jihatidan buddizm xristianlik, islom va hinduizmdan so’ng buddizm xristianlik, islom va hinduizmdan so’ng to’rtinchi o’rinni egallaydi. Buddistlarning soni to’rtinchi o’rinni egallaydi. Buddistlarning soni taxminan 700 mln. atrofida bo’lib, ulardan 1 mln. taxminan 700 mln. atrofida bo’lib, ulardan 1 mln. ga yaqini rohiblardir.ga yaqini rohiblardir. Buddizm bundan 2500 yildan avvalroq Buddizm bundan 2500 yildan avvalroq Hindistonda diniy-falsafiy ta’limot sifatida Hindistonda diniy-falsafiy ta’limot sifatida vujudga kelib, unda ko’plab diniy manbalar va vujudga kelib, unda ko’plab diniy manbalar va diniy yo’nalishlar mavjud.diniy yo’nalishlar mavjud. Bizgacha Buddaning bir necha biografiyalari yetib Bizgacha Buddaning bir necha biografiyalari yetib kelgan: «Maxavostu» – milodning II asrida yozilgan, kelgan: «Maxavostu» – milodning II asrida yozilgan, «Lalitavistara» – milodning II-III asrlarida yuzaga «Lalitavistara» – milodning II-III asrlarida yuzaga kelgan, «Buddxacharita» – buddist faylasuflardan biri kelgan, «Buddxacharita» – buddist faylasuflardan biri Ashvagxosha tomonidan milodning I-II asrlarida Ashvagxosha tomonidan milodning I-II asrlarida yaratilgan, «Nidanakatxa» – milodning I asrida yozilgan yaratilgan, «Nidanakatxa» – milodning I asrida yozilgan va «Abnixishkramansutra».va «Abnixishkramansutra». Buddizm ta’limoti. Buddizm qadimiy hind diniy-falsafiy ta’limotlari asosida Buddizm ta’limoti. Buddizm qadimiy hind diniy-falsafiy ta’limotlari asosida vujudga kelgan, o’ziga xos nazariyot va amaliyotdan iborat bo’lgan diniy vujudga kelgan, o’ziga xos nazariyot va amaliyotdan iborat bo’lgan diniy tizimdir. Budda yangi diniy qonun-qoidalar, rasm-rusumlar ishlab chiqmagan, tizimdir. Budda yangi diniy qonun-qoidalar, rasm-rusumlar ishlab chiqmagan, balki har bir inson tug’ilish va o’lim mashaqqatlaridan qutilishi uchun amal balki har bir inson tug’ilish va o’lim mashaqqatlaridan qutilishi uchun amal qilishi lozim bo’lgan bir necha ko’rsatmalarni ishlab chiqdi, xolos. Uning qilishi lozim bo’lgan bir necha ko’rsatmalarni ishlab chiqdi, xolos. Uning ta’limoti insonning xayolida, ishlarida va o’zini tutishida samimiy oliyjanoblik ta’limoti insonning xayolida, ishlarida va o’zini tutishida samimiy oliyjanoblik g’oyasini ilgari suradi. U vedalardagi gunohsizlik ta’limotini inkor qildi, g’oyasini ilgari suradi. U vedalardagi gunohsizlik ta’limotini inkor qildi, hayvonlarni vahshiyona qurbon qilishni qoraladi, hayvonlarni vahshiyona qurbon qilishni qoraladi, varnavarna (kasta) tizimini va (kasta) tizimini va undagi ruhoniylarning boshqalardan ustunligini inkor qildiundagi ruhoniylarning boshqalardan ustunligini inkor qildi . . Katolik oqimiKatolik oqimi Xristianlikning yirik yo’nalishlaridan biri Xristianlikning yirik yo’nalishlaridan biri katolik oqimidir. U Yevropa, Osiyo, Afrika va Lotin katolik oqimidir. U Yevropa, Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlarida tarqalgan bo’lib, muxlislari Amerikasi mamlakatlarida tarqalgan bo’lib, muxlislari taxminan 800 mln. kishini tashkil etadi.taxminan 800 mln. kishini tashkil etadi. XristianlikXristianlik BuddBudd aviylikaviylik BuddBudd aviylikaviylik ФОЙДАЛАНИЛГАН ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАРАДАБИЁТЛАР • 1.1. Ортиқов А., Абдусамедов А.Э. Ортиқов А., Абдусамедов А.Э. Диншунослик асослари. 1-қисм. Диншунослик асослари. 1-қисм. Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон миллий Университети., Т., 2000 й.миллий Университети., Т., 2000 й. • 2. 2. Имом Исмоил ал-Бухорий. Ҳадис. 1-Имом Исмоил ал-Бухорий. Ҳадис. 1- 4 жилдлар. Т., 1997 4 жилдлар. Т., 1997 • 3.3. Ислом энциклопедия (А-Ҳ). Ўзбек Ислом энциклопедия (А-Ҳ). Ўзбек миллий энциклопедияси давлат миллий энциклопедияси давлат нашриёти, Т., 2004й.нашриёти, Т., 2004й.

Похожие

Buddaviylik
Buddaviylik va Xristianlik
Buddaviylik asoschisining shaxsi
Zardushtiylik 2
Xristianlik 2