Ўзбекистон республикасининг кўмир саноати, бугунги ҳолати ва ривожланиш истиқболлари - Горное дело - Презентации

Ўзбекистон республикасининг кўмир саноати, бугунги ҳолати ва ривожланиш истиқболлари

Загружено в:

12.04.2023

Скачано:

0

Размер:

2215.134765625 KB

Ўзбекистон республикасининг кўмир саноати, бугунги ҳолати ва ривожланиш истиқболлари . Режа: 1. Кўмир саноати потенциали , қазиб олиш ва истеъмоли. 2. Кўмирни газга айлантириш. 3. Кўмир сифати ва кўмир саноатини бошқариш.

 “ Oʻzbekkoʻmir” aksiyadorlik jamiyatida har yili oʻrtacha 4,5 million tonna koʻmir qazib olinadi. Ko'mir yoqilg'isining asosiy iste'molchisi elektr energetikasi bo'lib, umumiy ko'mir iste'molining 85% dan ortig'ini tashkil qiladi. Qattiq yoqilg‘iga bo‘lgan talab sanoat korxonalari, ijtimoiy-kommunal sohalar, aholi hisobidan ham shakllanadi.  Respublikada yana bir qancha koʻmir konlari oʻrganilgan, masalan, Qashqadaryo viloyatidagi Terаkli konida sanoat zaxirasi 50 mln. tonna.  So'nggi yillarda ko'mir qazib olishning o'sishi kuzatildi - 2000 yildagi 2,6 million tonnadan, 2013 yilda 4,1 million tonnagacha. 2014-yilda ko‘mir qazib olish 4,4 million tonnani tashkil etdi.  2016 yilda ishlab chiqarish yiliga 3,9 million tonnagacha oshdi. 2017-yilda mamlakatda maxsus dastur qabul qilingan bo‘lib, unga ko‘ra, 2022-yilda ko‘mir qazib olish 11,15 million tonnani tashkil qilishi rejalashtirilgan.  O‘zbekistonda qazib olinadigan ko‘mirning umumiy hajmidan konlarni modernizatsiya qilish va xomashyo bazasini kengaytirish jarayonida toshko‘mir qazib olish 2013-yildagi 20 ming tonnaga nisbatan 2020-yilda 900 ming tonnaga ko‘paydi.

Ўзбекистоннинг кўмир истеъмоли

 Энергия истеъмолининг ортиши атроф- муҳитнинг ифлосланишига ва глобал иқлим ўзгаришларига сабаб бўлмоқда. Ушбу муаммолар дунёнинг кўплаб мамлакатлари олдига энергиянинг қулай муқобил ва қайта тикланувчи манбаларини ўзлаштириш ва анъанавий энергия ресурсларидан фойдаланишсамарадорлигини ошириш муаммоларини ҳал этиш заруратини шарт қилибқўймоқда. Ушбу муаммоларни хал қилишда энергия тежовчи технологияларни жорий қилиш ва улардан фойдаланишнинг хориж тажрибасини батафсилроқ кўриб чиқиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади.

 Дунёнинг исталган мамлакатида энергия самарадорликни ошириш йўлидаги биринчи қадам энергия тежамкорлигини яхшилаш бўйича қилинадиган ишлар бўлади. Бундай ишларни амалга ошириш учун давлат томонидан бериладиган турли кўринишдаги имтиёзлар кредитлар, энергия тежовчи ускуналар ва технологиялар жорий этилиши, масалан, хусусий сектор қарз маблағларни фақат ярмини давлатга қайтариш ёки умуман қайтармаслик ҳуқуқига эгалиги. Бугун барча ривожланган мамлакатларда энергия тежамкор технологияларни амалда қўллаш соҳасида кўплаб методологик тавсиялар ва кўрсатмалар мавжуд. Улар энергия тежаш чораларини амалга ошириш учун субсидиялар олиш имкониятларини батафсил тавсифлашади.  Мазкур масалани Ақш мисолида кўрадиган бўлсак Ақшда бензин истеъмолини 2017 йилгача 20 фоизга қисқартириш вазифаси қўйилган.

 Ушбу қисқартманинг тўртдан уч қисмини энергияни маҳаллий алтернатив ва қайта тикланувчи манбалари ҳисобидан таъминлаш, шу жумладан, маккажўхори ва целлюлозадан ишлаб чиқариладиган этил спирти, метанол, бутанол, биодизел ва водород ёқилғиси ҳамда айрим бошқа энергия ресурсларидан фойдаланиш кўзда тутилган.  Ақш ҳукумати хусусий сектор билан ҳамкорликда мамлакат ичида ва хорижда мураккаб технологияларни ривожлантиришга интилмоқда .  Уларга ноозиқ-овқат экинларидан ёқилғини янги биологик турлари, кўмир тоза ёқиш технологияси, қувватланадиган аккумуляторли гибрид автомабилларни тижоратлаштириш,водород ёқилғи элементлари технологияси, самаралироқ ва хавфсизроқ ядро тизимлари ва ядро синтези технологиялари киради.

 Қуйида паст сифатли кўмирни ёқишга мўлжалланган энергия тежамкор технологиянинг қўллаш келтирилган. Паст сифатли кўмирни қайта ишлаш ва ёқиш технологияси

 Бизга маълумки органик ёқилғилар ичида энг катта заҳирага эаг бўлган тури бу кўмир ёқилғиси ҳисобланиб, ундан фойдаланишнинг асосий камчилликларидан бири унинг ёниш технологиясининг такомиллашмаганлиги ҳисобидан қўлланиш самардорлиги ўта паст даражада:  Жаҳон миқёсида 12-14 % ташкил этган бир даврда, мамалакатмиз миқёсида бу кўрсаткич 4,5 % ташкил этмоқда.  Кўмир ёқилғисидан ишлайдиган асосий энергетик корхона бу асосан иссиқлик ва электр энергияси ишлаб чиқаришга мўлжаланган Иссиқлик электр станциялар ва Иссиқлик электр марказлари ҳисобланади. Айниқса электр энергияси олиш учун қуйида келтирилган параметрдаги ишчи жисм ҳосил қилиш керак.

Буғ турбинали энергоблок

Кўмирни ёқишга мўлжалланган энергия тежамкор технология қуйидаги тартибда амалга оширилади Кўмир кукунини ёқиш технологияси

 Ривожланган Европа мамалакатларида кенг қўлланиб келаётган паст сифатли, куллик даражаси юқори бўлган кўмирни ёқишнинг энергия тежамкор технологияси Кўмир кукунини ёқишнинг плазмали технологияси

 Плазматронни қозон ўтхонасида жойлаштирилиши, бунинг натижасида кукунсимон ёқилғини тўла ёниши таъминланади. Плазматронларни ўтхонада жойлашуви

 Бугунги кунда бизнинг мамалакатимизда Ангрен (куллик даражаси юқори, ёниш иссиқлиги (Q=2200 кЖ/кг паст бўлган кўмирида ишлаётган энергия тежамкор технологияга асосаланган, аввалги авлодларига нисбатан экологик жиҳатдан ўта тоза бўлган Ангрен ИЭСда (Хитой давлати томонидан қурилган) ўрнатилган қайновчи қатламли қозон ўтхонасининг иш жараёни. Энергия блокининг параметрлари қуйидагича:  1. 1 КВт.соат электр энегия ишлаб чиқариш учун 305 грамм шартли ёқилғи.  2. Қайноқ қатлам ҳарорати 847 0 С  3. Ишчи жимнинг ҳарорати 540 0 С.  4. Ишчи жсмнинг босими 12,5 МПа.

Қайнов қатламли ёқиш технологияси Сифати паст бўлган кўмир ёқилғисини ёқишга мулжалланган қановчи қатламли ўтхонада ёқилғи ёниш жараёни. Тавсия этилаётган технология бугунги кундаги энг замонавий энергия тежамкор технология ҳисобланади. Ушу технология аввалгисидан шу билан фарқланадики, бунда ёқилғини тўла ёнишига эришилади.

Циркуляцияланувчи қайнов қатламли қозон агрегатининг т ехнологик тузилиши

Похожие

Саноат корхоналарининг инновацион-инвестицион фаолияти самарадорлигини ошириш йўллари

Quduqlarda geofizik tadqiqotlar fani

Konchilik suv chiqarish qurilma turlari va ularning vazifalari. Kon suvlari va ularning xossalari

Табиий газни узатишда магистрал газ қувурлари ва компрессор станцияларини лойиҳалаш ҳамда ишлатиш

Kon jinslaring fizik mexanik hususiyatlari. Kon jinslarini qazish burgilash qiyinligi buyicha sinflari