Jismoniy madaniy harakatining turli taqmorlarida milliy harakatli o`yinlarni tashkil qilish - Физическая культура - Презентации

Jismoniy madaniy harakatining turli taqmorlarida milliy harakatli o`yinlarni tashkil qilish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2784.34765625 KB

Jismoniy madaniy harakatining turli taqmorlarida milliy harakatli o`yinlarni tashkil qilish

Hozirgi sharoitda o’zbek xalq o’yinlarining asosiy vazifasi o’z mazmuni va usuliyati bilan bolalarning jamiyatimiz talablariga muvofiq yo’sinda tarbiyalanishi ta’minlash, ularda ahloqiy, irodaviy sifatlarni rivojlantirish, ijodkor va bunyodkorlarga xos ko’nikma hamda, malakalarni, vatanparvar fuqorolarga xos fazilatlarni shakllantirishdan iborat. Qadimgi tarbiya tizimida o’yinlardan shaxsni shakllantirish vositasi sifatida keng foydalanilgan.

O’rta asrlardagi pedagoglar bolalarni jismoniy kamol toptirish uchun katta g’amxo’rlik ko’rsatganlaridek jismoniy tarbiya usuliyatini ishlab chiqib, undan o’yinlarga katta o’rin berganlar.Qadimgi faylasuflardan Arastu ham bolalarni bo’sh vaqti xushnud o’tkazish uchun o’yinlardan foydalanish zarurligini, chunki o’yinlar dilhushlikdan iborat bo’lib, xordiq chiqarishga yordam berishni o’qtirgan.

O’zbek xalq o’yinlarning tarbiyaviy ahamiyati haqida gap borar ekan, shuni alohida ta’kidlash lozimki, ular eng avvalo ularda o’z qishlog’iga, shahriga, Vataniga va u yerda yashovchi barcha xalqlarga muhabbat, hurmat hamda ehtirom hislarini, milliy g’ururni tarbiyalaydi. Eng muhimi o’zbek xalqining milliy ma’daniyatiga, o’tmishdagi va hozirgi turmushidagi milliy an’analari hamda san’atiga muhabbat uyg’otadi.

Shuningdek o’quvchilarni xalollikka, sahovatli bo’lishga o’rgatadi, kattalarni tajribasini bolalar va yoshlarga o’tkazishning vositasida xizmat qiladi. Qizlarda mehnatga ongli munosabatni shakllantiradi, ularning kuchli, chaqqon, serharakat, ziyrak, topqir, o’zaro hamkor bo’lishlariga yordam beradi.

O’zbek xalq o’yinlari jarayonida o’quvchilarning mehnat ko’nikmalarini egallashi ularda kishilarning mehnatdagi qaxramonligi va go’zalligini tarbiyalashning dastlabki kurtaklari hisoblanadi. O’yin jarayonida kichik maktab yoshidagi o’quvchilar, ijod, moddiy va ma’naviy boyliklar yaratishning vositasi, nihoyat, quvonchli va zavq-shavq manbai bo’lgan mehnat xususiyatlariga doir tushunchalar shakllanadi, ular jamoa mehnatining bilib oladilar.

O’zbek xalq o’yinlari kichik maktab yoshidagi o’quvchilarda bilish imkoniyatlari va tafakkurini rivojlantirish, ular xotirasini buyumlar hamda tabiat- ijtimoiy hayot voqealari to’g’risidagi turli ma’lumotlar bilan boyitish, so’z boyligini kamaytirish, ma’naviy qiziqish va ehtiyojlarini tarbiyalashning ajoyib manbai hisoblanadi. O’zbek xalq o’yinlarning juda katta tarbiyaviy imkoniyatlarini o’quvchilarda qat’iylik va dalillik kabi iroda sifatlari shakllanishida ko’rish mumkin.

Jismoniy mashqlar bilan shug’ilanish jarayonida bolada shuningdek harakat xotirasi ham rivojlanadi. Kichik maktab yoshidagi o’quvchilar jismoniy tarbiya darslarida, tahlil, sentez va taqqoslash usullarini egallab oladilar. Shuningdek o’quvchilarda sezgi, diqqat, idrok, xotira, xayol singari psixik jarayonlarning amalga oshishining ayrim xususiyatlarini tahlil qilishda hamda o’zbek xalq o’yinlarning tarbiyaviy imkoniyatlari yaqqolroq anglanadi. O’yin jarayonida idrok kichik maktab yoshidagi o’quvchilarda ko’zatuvchanlikni tarbiyalaydi.

Kichik maktab yoshidagi bolalarda irodani tarkib topishi munosabati bilan ixtiyoriy xulq - atvor rivojlanadi. Bunga maktab va uydagi mehnat faoliyati, jismoniy mashqlar va o’yinlar yordam beradi. Kichik maktab yoshidagi o’quvchilar jismoniy, ahloqiy, estetik rivojlanishda o’yinlar katta ahamiyatga ega. A.S.Makarenkoning fikricha, aynan o’yinda bolalarning kuch-g’ayrati nomoyon bo’ladi, faolligi rivojlanadi, quvonch tuyg’usi paydo bo’ladi.

O’yin epchillik, chamalash, mo’ljallash kabi sifatlarini rivojlantiradi. Ular jismoniy tarbiya darslarida qo’llash quyidagi xulosaga olib keladi: qadimgi xalq o’yinlarini jismoniy tarbiya darslarida qo’llash o’quvchilarda juda katta qiziqish uyg’otadi, natijada ularning jismoniy, aqliy, irodaviy xislatlarini rivojlantirishga ijobiy ta’sir etadi.

O’yin davomida bolalar yuradilar, sakraydilar, yuguradilar, o’rmalaydilar, biror bir buyumni irg’itadilar, natijada ularning mushaklari va sezgi organlari rivojlanadi, organizmni hayot faoliyati yanada oshadi. O’yinda bolalarning irodasi, o’z harakatlarini o’yin qoidalariga bo’ysundira olish ko’nikmasi shakllanadi, u o’zini qo’pol hatti - harakatlardan tiyadi, zarur bo’lganda chaqqon harakat qilishga (yashirinish, yugurish, tutib olish, tez fikrlash, og’ir ahvoldan qutilib ketish chorasini topishga) o’rgatadi.

O’yinlar shug’ullanuvchilarni aniq psixologik streotipi shakllanishining o’ziga xos modelidir, harakat malakalarini shakllanishiga, harakat tayyorgarlik darajasi va harakat sifatlari rivojlanishining kutarilishiga imkon beradi. O’yinning tushunchasi juda keng, yosh bolaning oddiy harakatidan, to sport faoliyati harakati takomillashigacha har xil xodisalarni qamrab oladi. O’yinlar insoniyatning eng birinchi rivojlanish bosqichida hayot malakalari harakat sifatlari, harakat malakalarining eng muhim vositasi sifatida rivojlangan.

O’yinlarning birinchi rivojlanish bosqichi-insoniyatning mehnati bolalarning tarbiyaviy va sog’lomlashtirish masalalari bilan bog’liq. Ular har xil maqsad bilan o’tkaziladi: elementar harakat malakalarini shakllantirish, maktabgacha bo’lgan bolalarda qiyin jismoniy mashqni o’zlashtirishga bo’lgan qobilyatini tarbiyalash, o’quvchilarni, talabalarni hamda sportchilarni jismoniy tayyorgarligi.

O’yinlar jismoniy tarbiya tizimida foydali vosita hisoblanadi, ularning aniq tavsiflanishini talab qiladi. Lekin ularning hajmi va o’ynalishi har xilligi tasnifni aniq bir shaklga keltirishga yo’l qo’ymaydi. Mavjud bo’lgan o’yinlarni tizimga solish tashkiliy va pedagogik belgilari bo’yicha ko’rib chiqilmoqda. Harakatli o’yinlarni tanlash yo’nalishiga ko’ra harakat sifatlarini tarbiyalash xususiyatlarini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Abdumalikov R.A., Alibekov Sh., Norqulov Sh. Xalq milliy o`yinlari mazmunida ma’naviyat masalalari. T., 1995. 9-bet. 2. Ahmatov M. «O`zbekiston Respublikasining sport muassasalari, inshootlari va boshqa jismoniy tarbiya va sport ob’ektlarining xarakteristikasi» ma’lumotlar bazasi, O`zbekiston Respublikasi Davlat patent idorasi 5 (43), 2003, 182-bet. 3. Ahmatov M. Ommaviy sport musobaqalarida boshqaruv tizimi va uni takomillashtirish. «Iqtisod va ta’lim». 2003 yil, № 1, 60-69-b.

Похожие

Milliy harakatli oʻyinlar oʻtkazish ssenariysi

Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish tizimida jismoniy tarbiya

Organizmlarning turli jismoniy yuklamalarga adaptatsiyasi va zahira qobiliyatlari

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilish

Turli xil muhitda sportchining ish qobiliyatining o`zgarishi