Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilish - Физическая культура - Презентации

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1480.7470703125 KB

« BOLALAR VA O’SMIRLARNING JISMONIY RIVOJLANISHINI NAZORAT QILISH »

O’quv mashg’uloti maqsadi: UASH bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlarini tekshirish usullari va baholash usullarini bilish. Olingan natijalar asosda tarbiyalash va o’qitish sharoitlarini qanday tashkil etilganligi haqida fikr yuritish.

Pedagogik vazifalar : -talabalarda jismoniy rivojlanishni shaxsiy baholash bo’yicha ish mahoratlarini shakllantirish; - talabalarni uyushgan bolalar jamoalarida jismoniy rivojlanishni qiyosiy baholashni o’tkazish ko’nikmalarini rivojlantirish; -talabalarda kuzatishga olingan bolalar salomatligining holatiga javobgarlik xissiyotini shakllantirish; -talabalarning eruditsiyasini oshirish.

Талаба билиши керак: bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishi standartlari haqida umumiy tushincha ; -bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishini shaxsiy tarzda regressiya shkalasi bo’yicha baholash tartibi ; -uyushgan jamolardagi bolalarning jismoniy rivojlanishini qiyosiy baholashni o’tkazishni bilishi kerak TALABA BILISHI KERAK

TALABA BAJARA OLISHI LOZIM:  - bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojalnishini regressiya shkalasi usulida shaxsiy tarzda baholash mahoratiga ega bo’lishi  -uyushgan jamoalardagi bolalarning jismoniy rivojlanishining o’rtacha statistik parametrlarini xisoblashni bajarish  -taqqoslanayotga jamoalardagi bolalarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari o’rtasidagi farqning haqqoniyligini aniqlash

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari ularning integral ko’rsatkichlari qatorida baholanadi va u bolalarni oilada, maktabgacha bo’lgan bolalar muassasalarida va maktablarda yaratilgan tarbiya va o’qitish sharoitlari va bolalarning salomatlik holatini ta’riflab beradi (kasalliklarning bor- yo’qligi).

Hozirgi vaqtda UASH oldiga nafaqat kuzatuv ostidagi bolaning ayrim bolalarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilish, balki uyushgan jamoalardagi bolalarning jismoniy rivojlanishini nazorat qilishdan iborat. Bu bolalarning yashash muhitidagi gigienik omillarni o’z vaqtida to’g’ri baholash va korrektsiya qilishga imkon beradi, jumladan bolalarning ovqatlanishi, jismoniy mashqlarning turi va darajasi, ish va o’qish joylarining tashkil etilganligi, to’g’ri tuzilgan kun tartibi, hamda maktabdagi mashg’ulotlarning tartibi va xarakteri, bolalar muassasalarining sanitar-texnik jihozlanganligining to’g’riligi, xonalarning yoritilish sifati kabilar. Bundan tashqari jismoniy rivojlanishni shaxsiy tarzda tahlil qilish, har bir muayyan bolaga nisbatan UASH ish taktikasini aniqlashga imkon beradi: qo’shimcha tibbiy tekshirishlarni o’tkazilish zaruriyati, davolovchi- sog’lomlashtirish tadbirlari.

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari oilada va hamda maktabgacha va maktab muassalaridagi tarbiyalash va o’qitish sharoitlarinng qanday yaratilganligiga bog’liqdir. Bunday eng ko’p ahamiyatga ega bo’ladigan omillar qatoriga bolalarning ovqatlanish sifati, jismoniy yuklamalarning xarakteri va darajasi, o’qish joylarining tashkil etilganligi, oqilona tuzilgan va bajariladigan kun tartibi, maktabdagi darslarning tartibi va xarakteri, bolalar muassasalaridagi sanitar-texnik jihozlarning sozligi, xonalarning yoritilish sifati va b.q. kiradi. Shuning uchun vrach bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish belgilarini tekshirish va baholay olishni bilishi va olingan natijalar asosida ularga yaratilgan tarbiyalash va o’qitish sharoitlari haqida fikr yuritaolishi kerak.

Bolalarning jismoniy rivojlanishini tekshirish va baholash albatta yiliga bir marta o’tkazilib, olingan natijalarni har bir bolaning shaxsiy rivojlanish kartasiga yozib borilishi shart. 026 - hisob shakli

Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanishi haqida bir qator belgilar (ko’rsatkichlar) orqali fikr va xulosa chiqarish mumkin bo’lib, bu ko’rsatkichlar uchta guruhga bo’lingan: 1.Somatometrik ko’rsatkichlar - bo’y, vazn va ko’krak qafasi aylanasi (KQA); 2.Fiziometrik ko’rsatkichlar- mushaklar kuchi, o’pkaning tiriklik sig’imi, A/B (arterial bosim) qiymati, puls tezligi, teri osti yog’ qavatining qalinligi; 3.Somatoskopik ko’rsatkichlar - skeletning holati, badan terisining holati, doimiy tishlarning soni, jinsiy rivojlanish formulasi. 2B1A03070E 0B0921 291A2F 151917140F 25 070D16 311A03 0D151808 1C070F 1E

1.SOMATOMETRIK KO’RSATKICHLAR  Antropometrik ko'rsatkichlarni aniqlash yoki tekshirish dasturini tanlash tekshiriluvchi yosh kontingentlarga bog’lik.  Odatda qator antropometrik ko'rsatkichlardan asosiylari tanlab olinadi.

BOLANING BO’YINI O’LCHASH Bolaning bo’yi yog’ochli yoki temirli bo’y o’lchagichda aniqlanadi. O’lchashlarning ertalabki soatlarda o’tkazilishi kerak. O’lchash vaqtida bo’y o’lchagichning vertikal taxtasiga bola tanasining quyidagi qismlari tegib turishi kerak: kurak oraligidagi umurtqa pog’onasi, dumba sohasi, tovonlar; bosh biroz oldinga egilgan holda bo’ladi.

BOLANING VAZNINI O’LCHASH Vazn tibbiy tarozi yordamida aniqlanadi. Bolaning yoshini hisobga olgan holda (bola nonushta qilgan bo’lishi shart- tahminan -0,3 kg) olingan qiymatlardan (ovqat uchun - 0,3 kg), kiyimlardan (yil fasllariga muvofiq -0,3-0,5 kg) va vazndan esa -0,5 kg (yozda) - 1 kg (qishda) olib tashlanadi.

KO’KRAK QAFASI AYLANASI (KQA)  KQA santimetrli tasma yordamida aniqlanadi, buning uchun tasma orqa tarafda kurak burchaklari sohasida, oldi tomonda esa, o’g’il bolalarda - 4 qobirg’a sohasida, qiz bolalarda ko’krak bezi aylanasining ustki qismida turishi kerak.

Mushaklar kuchi qo’l dinamometri yordamida (qo’l mushaklari kuchi) yoki oyoq dinamometri (orqa kurak atrofi va umurtqa pog’onasi yonidagi mushaklar kuchi). O’pkaning tiriklik sig’imi spirometr asbobi yordamida aniqlanadi. Buning uchun bolaga spirometrga qanday puflash (to’liq nafas chiqarish) kerakligi haqida yo’l- yo’riq beriladi. A/B tonometr yordamida, puls tezligi esa - palpator aniqlanadi. Teri osti yog’-kletchatkasining qalinligi maxsus shtangentsirkul yordamida o’lchanib, santimetrlar (sm) da ifodalanadi. 2.FIZIOMETRIK KO’RSATKICHLAR

MUSHAKLARNING RIVOJLANGANLIGI MUSHAK TO‘QIMALARI VA ULARNING TARANGLIGI BILAN BAHOLASH  Mushaklarning rivojlanganligi dinamometriya usuli bilan baholanib, ularga umumiy baho ballar bo'yicha (1,2,3) beriladi.  Teri osti yog’ qatlamini nafaqat ushlab ko'rib, uni sirg’aluvchi sirkul yordamida o'lchab ko'rish mumkin.

QO'LNING MUSHAK KUCHINI ANIQLASH qo'lning mushak kuchi mushaklar rivojlanish darajasini belgilaydi va qo'l dinamometri yordamida o'lchanadi. Bunda tekshiriluvchi tik turib qo'lini yon tomonga keng yoyadi va kaftlarida dinamometrni bor kuchi bilan (max) sig’adi. Tekshiriluv 2-3 marta o'tkaziladi va eng katta ko'rsatkich kilogrammlarda yozib olinadi.

3.SOMATOSKOPIK KO’RSATKICHLAR  Somatoskopiya tadqiqotlari kunduzgi yorug’lik paytida, xona harorati kamida 18-20 darajada issiq bo'lganda o'tkaziladi.  Somatoskopiya jarayonida gavda, ko'krak qafasining, qorinning, qo’l va oyoqlarning shakli, yog’ bosish darajasi, mushaklar va suyak tizimlari rivojining xususiyatlari aniqlanadi.  Somatoskopiya usuli bolalar va o'smirlarning tana tuzilishi turini hamda konstitutsiyasini aniqlashga imkon beradi.

 Skoliozometr charm obruch va unga biriktirilgan yukli santimetrli lentadan iborat.  Shundan so'ng u tik turadi va uning bo'yniga (VII bo'yin umurtqasi balandligida skoliozometr obruchi kiyg’aziladi.  Skoliozometr vertikal tushgan lentasidan tekshiriluvchi umurtqa pog’onasining qiyshayganligi shu tarzda baholanadi. mumkin.

QOMATNI O'RGANISh  Qomat – odamning erkin turgandagi holati, umurtqa pog’onasi shakli to’g’ri rivojlanganligi va mushaklar tonusi hisobiga qomat tuzilishi turlicha bo'ladi.  qomatlar quyidagicha: to‘g’ri, bukirsimon, kifotik, lordotik va qiyshaygan bo'ladi.

 To‘g’ri turdagi qomatda bo'yin va bel egriliklari, chuqurliklari, kattaliklari bir-biriga yaqin bo'lib, kichik maktab yoshdagi bolalar uchun 3 – 4 sm, o'rta va katta yoshdagi bolalar uchun 4 – 4,5 smni tashkil etadi; bunda tana to‘g’ri ushlanadi, bosh ko'tarilgan, elka to‘g’rilangan va bir xil balandlikda, qorin tortilgan, oyoqlar to‘g’rilanganligi kuzatiladi.

Oyoq shaklini aniqlash uchun: Tekshiriluvchi tovonlarini birlashtirib tik turadi. Me'yoriy shakldagi oyoq tuzilishda tizza bo‘g’inlari bir-biriga tegib turadi; «O» - shakldagida esa tizza bo‘g’inlari bir-biriga tegmaydi, «X»- shakldagi tuzilishida tizza. Oyoq kafti — tayanch va harakat organidir. Oyoq kafti normal, yassi va tekis bo'lishi mumkin. Oyoq kafti shaklini aniqlash uchun tayanch yuzasi, oyoq kafti gumbazi baholanadi.

 Tovonning shaklini bilish uchun tovon bo'yniga qarab baho beriladi. Undan tashqari axilov payining oyog`iga va tovonga tushadigan yuklamaga ahamiyat boriladi.  Normal tovonda tayanch yuzasiga tushadigan yuqorida ko'rsatilgan o‘qlar perpendikulyar bo'ladi.

 Tovonning tasvirini olish uchun har xil bo'yovchi moddalar qo'llaniladi.  Buning uchun tekshiriluvchi oyog’ini dastlab 1% temir xlorli suv eritmasi bilan ho'llangan to‘qimaga, so'ngra 0,5%li taninning spirtli eritmasi bilan qo'llangan qog’ozga butun og`irligini solib turadi.  Olingan tasvir quritiladi va tovonning yassiligiga Shtriter usuli bilan baholanadi.

Somatoskopik belgilar tavsiflash orqali ifodalanadi, jinsiy yetilish belgilari esa formula yordamida ifodalanadi. O’g’il bolalar uchun bu formulaga ko’pincha qov va qo’ltiq ostidagi junlarning o’sganlik darajasini (mas., R o , Ax 1 ko’rinishida, bu demak tekshiriluvchi bolada qov sohasida tuklar hali chiqmagan, qo’ltiq ostida esa, 1 darajali ya’ni bitta-yarimta o’sish bor deganidir). Qiz bolalarning jinsiy rivojlanishini ifodalashda ko’krak bezining rivojlanganligi, menstruatsiya siklining boshlanish vaqti- menarxe qo’shiladi (mas., R 2 , Ax 2 Ma 2 , Me 13 - bu degani, tekshiriluvchi qiz bolada qov va qo’ltiq osti sohasida 2 darajalik rivojlanish, sut bezi ko’krakdan ko’tarilgan, menstruatsiya esa, 13 yoshdan boshlangan demakdir).

 Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlarini baholash jismoniy rivojlanish standartlari bilan taqqoslash orqali bajariladi.  Jismoniy rivojlanishni shaxsiy tarzda baholash uchta usulda bajarilishi mumkin, ammo ilgari bunday baholashlar 4 usulda amalga oshirilar edi: regressiya shkalasi bo’yicha, kompleks sxema bo’yicha, sentil shkalasi bo’yicha (sigmali og’ish usuli-4- usul).

Regressiya shkalasi bo’yicha baholash  Regressiya shkalasi vazn va KQA qiymatlarining o’zgarishini bo’y ko’rsatkichi 1 sm ga o’zgarishini hisobga olgan holda baholaydi, ya’ni bu usulda rivojlanishni belgilovchi ko’rsatkich bolaning bo’yi hisoblanadi (O’zR dagi o’quvchilar uchun 1998 yilda ishlab chiqilgan regressiya shkalasini namoyish qilish).

Jismoniy rivojlanishni shaxsiy tarzda baholash tartibi: -bolaning aniq tug’ilgan vaqti va tekshirishdan o’tkazilgan vaqtini hisobga olib, shunga muvofiq regressiya shkalasi topiladi; -jins, yosh, millati va yashash joyiga muvofiq bo’lgan regressiya shkalasi topiladi; -bo’yni hisobga olish bilan bolaning rivojlanishi qaysi qiymatlarga to’g’ri kelishi aniqlanadi (o’rtacha, o’rtachadan yuqori, o’rtachadan past va h.k.); -shkala bo’yicha shu bo’yda vazn va KQA qanday bo’lishi kerakligi topiladi (M ± );ϭ -vazn va KQA uchun ± (sigmali og’ish) qiymatini aniqlash. Mas., bolaning ϭ amaldagi vazni 30 kg, Jadval bo’yicha vazn 32,1 + 3,1 , demak, vaznning sigmali og’ishi =(32,1-30) : 3,1 = 0,7. Agar sigmali og’ishning qiymati ±1 sigma atrofida bo’lsa, u holda jismoniy rivojlanish garmonik hisoblanadi; sigmali og’ish ±1 dan ±2 sigmagacha bo’lsa disgarmonik, 2 sigmadan ortiq bo’lsa keskin disgarmonik deb baholanadi.

AMALIY QISM  Talaba uchun topshiriq  1 – topshiriq:  Kam deganda 3 bolaning jismoniy rivojlanishini baholashni o’tkazish (situatsion topshiriq) regressiya shkalasi bo’yicha  Qadamba-qadam harakat algoritmi:  -jinsi, yoshi, millati va yashash joyiga muvofiq keladigan regressiya shkalasini topish  -bo’yi bo’yicha rivojlanish darajasini aniqlash  -Tana massasi va KQA qiymatlarini aniqlash, hamda shu bo’yga muvofiq keladigan «  » topish  -Tana massasi va KQA uchun shaxsiy sigmali og’ish qiymatini hisoblash  -hisoblab topilgan og’ish qiymatlariga bog’liq holda rivojlanishning garmonikligini baholash  -har bir bolaning rivojlanishi va rivojlanishning garmoniklik darajasiga xulosa chiqarish

2– TOPSHIRIQ:  Berilgan vaziyatli masalaning biri bo’yicha ikkita guruhdagi bolalarning jismoniy rivojlanishini taqqoslash orqali baholashni o’tkazish  Qadamba-qadam harakat algoritmi:  -taqqoslanuvchi har bir guruh ko’rsatkichlari uchun M±m qiymatini hisoblash  - «t» bo’yicha farqlarning ishonchlilik ko’rsatkichini aniqlash:  -farqlarning ishonchlilik darajasini baholash  - taqqoslanayotgan bolalar jamoasidag jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlarini baholash bo’yicha xulosa chiqarish

“ Dumaloq stol” usulidan foydalanish. Talabalarni kichik guruhlarga (KG) 2-3 tadan qilib bo`linadi Sаvоllаr yo`zilgan varaqlarni tаrqatiladi 1-2 daqiqa davomida berilgan savolga uozma javobni uozish va bu varaqni boshqa guruh talabalariga uzatish 12 dаqiqadаn so`ng O`qituvchi tarqаtilgan varaqlarni yig`ib oladi javob bergan kichik guruh talabalariga bаhо qo`yadi ulardan ularning varaqlarini оlib u yrdagi savolgа javob berish Vazifasi beriladi

TAKLIF ETILADIGAN MUAMMO SAVOL VARIANTLARI: 1.Nima uchun bolalarning jismoniy rivojlanish ko'rsatkichlari ular salomatligining integral ko'rsatkichi hisoblanadi? 2.Bolalar va o'smirlarning jismoniy rivojlanishini qaysi ko'rsatkichlar ta'riflaydi? 3.Bolalar va o'smirlarning jismoniy rivojlanishini baholash uchun nima asos bo'ladi? 4.O'zR da jismoniy rivojlanishning qanday standartlari bor? 5.Nima uchun jismoniy rivojlanishni regressiya usuldida baholash eng yaxshi usul deb hisoblanadi? 6.Jismoniy rivojlanishni regressiya shkalasi bo'yicha baholashdagi harakat algoritmini ko'rsating? 7.Nima uchun uyushgan jamoalarda jismoniy rivojlanishni taqqoslash orqali baholanadi? 8.Uyushgan jamolardagi bolalarning jismoniy rivojlanishini taqqoslash bo'yicha baholagandagi harakat algoritmini ayting?

Похожие

Jismoniy tarbiya bayramlarini tashkil qilish va o‘tkazish xususiyatlari

Mehnatni ilmiy asosda tashkil qilish tizimida jismoniy tarbiya

Jismoniy sifatlar

Jismoniy faollik va salomatlik chiniqish

Jismoniy madaniy harakatining turli taqmorlarida milliy harakatli o`yinlarni tashkil qilish