Bozor iqtisodiyoti - Экономика - Презентации

Bozor iqtisodiyoti

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

802.162109375 KB

Bozor iqtisodiyoti www.arxiv.uz

* Bozor iqtisodiyoti – bu tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va pul muomalasi qonun-qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir. Bozor iqtisodiyotining asosida tovar-pul munosabatlari yotadi. www.arxiv.uz

* Bozor xo’jaliginig barcha asosiy sub‘ektlari uchta guruhga bo’linadi: * 1. Uy xo’jaliklari; * 2. Korxonalar (tadbirkorlik sektori); * 3. Davlat. * Uy xo’jaliklari - iste‘molchilar bo’lib, ular ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlarni iste‘mol qiladilar. Ular mulk egasi hamda ishlab chiqarish omillarini yetkazib beradilar, iqtisodiy resurslarni sotishdan olingan pul daromadlarini shaxsiy ehtiyojlariga sarflaydilar. * Tadbirkorlik sektori – bu daromad (foyda) olish maqsadida amal qiluvchi iqtisodiyotning birlamchi bo’g’ini hisoblanadi. * Davlat – foyda olishni maqsad qilib qo’ygan, asosan iqtisodiyotni tartibga har xil byudjet tashkilotlari va muassasalari sifatida namoyon bo’ladi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

* Bozor iqtisodiyotining muhim va umumiy belgilari quyidagilardan iborat: * 1. Turli shakllardagi mulkchilik va xususiy mulkning ustuvorligi; * 2. Tadbirkorlik va tanlov erkinligi; * 3. Raqobat kurashining mavjudligi; * 4. Davlatning iqtisodiyotga aralashuvining cheklanganligi; * 5. Korxona va firmalarning ichki va tashqi shart-sharoitlar o’zgarishlariga moslashuvchanligidir. www.arxiv.uz

* Birinchisi , klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti bo’lib, g’arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlariga davom etgan. Uning asosiy belgilari quyidagicha bo’lgan: * 1. Xususiy mulkchillikka asoslagan holda iqtisodiy faoliyat yuritish; * 2. Kapital va ishlab chiqarishning korxona miqyosida umumlashganligi; * 3. Tadbirkorlar, ishchilar, ishlab chiqaruvchi va iste‘molchilarning shaxsiy erkinligi; * 4. Tadbirkorlarning yuqori foyda olishlar uchun kurashlari; * 5. Iqtisodiyotning talab va taklif, king bozor narxi va raqobat kurashlari asosida tartiblanishi; * 6. Aholining ijtimoiy himoyaqilinmasligi, ishsizlikning va aholi ijtimoiy tabaqalashuvining kuchayishi . www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

* Bozor iqtisodiyotining asosiy ziddiyati ham mavjud: raqobatning kuchsizlanishiga yo’l qo’yish va uni rag’batlantirish . * Raqobat kuchsizlanishining ikkita asosiy manbai mavjud: * Birinchisi , bozor iqtisodiyotidagi erkin muhitda tadbirkorlar foyda ketidan quvib va o’z iqtisodiy mavqeini yaxshilashga intilib, raqobatning cheklangan yo’lidan ozod bo’lishga harakat qiladilar. Firmalarning qo’shilib ketishi, kompaniyalarning xufyona kelishuvi, shavqatsiz raqobat - bularning hammasi raqobatning kuchsizlanishi va uning tatibga soluvchilik ta‘sirining pasayib borishiga olib keladi; * Ikkinchisi , bozor tizimi rag’batlantiriladigan texnika taraqqiyoti ham raqobatning zaiflashuviga olib keladi. Eng yangi texnologiya: * juda katta miqdordagi real kapitaldan foydalanishni; * yirik bozorlar bo’lishini; * kampleksli, markazlashgan va qatiyan bir butun bo’lib birlashgan bozorning tarkib topishi; www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

* Bozorning asosiy belgilari : * sotuvchi va xaridorning o’zaro kelishuvi, ekvivalentlilik tamoyili asosidagi ayirboshlash; * sotuvchilarning xarajatlarni qoplashi; * foyda olish va pul to’loviga qodir bo’lish; * raqobatchilik muhitini yaratishdir. * Bozor ishlab chiqaruvchilar va iste‘molchilar, sotuvchilar va xaridorlar o’rtasidagi pul orqali ayirboshlash (oldi- sotdi) jarayonida bo’ladigan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir.www.arxiv.uz

* Bozorning asosiy vazifasi ishlab chiqaruvchilar tomonidan yaratilgan tovar va xizmatlarni, iqtisodiy resurslarni iste‘molchilarga yetkazib berishdan iboratdir. Iste‘molchi bilan sotuvchi bozor ishlab chiqarish orqali bog’laydi. Ishlab chiqarishning uzluksiz takrorlanib turishiga yordam beradi. * Bozor iqtisodiyotni tartibga solib turish vazifasini talab, raqobat va narxlar yordamida bajaradi. Talab va taklifni jamlab, bu bilan nimani, qancha miqdorda va qaysi vaqtda ishlab chiqarish kerakligini aniqlab beradi.www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

* Birja - namuna (yoki standart)lar asosida ommaviy tovarlarning muntazam savdo-sotiq ishlarini o’tkazuvchi tijorat muassaslaridir. * Broker (makler)lar – bu tovar, fond va valyuta birjalarida oldi-sotdi bitimlarini tuzishda vositachilik qiladigan shaxs yoki maxsus firma. * Auktsionlar – alohida xususiyatlarga ega bo’lgan tovarlarni sotish uchun muayyan joylarda tashkil qilingan maxsus kim oshdi savdo muassasasi. * Savdo uylari - savdo muassasasining maxsus turi. U ixtisoslashgan yoki universal bo’lishi mumkin. Ixtisoslashgan savdo uyi ayrim tovarlar bilan (kiyim-kechak, oyoq kiyim, gazlama va h.z), universal savdo uyi har xil tovarlar bilan savdo qiladi.www.arxiv.uz

* Ulgurji savdo firmalari - ulgurji holda (katta partiyalarda) tovarlarni o’z mulkiga sotib olib, iste‘molchilarga sotuvchi savdo tashkilotlaridir. * CHakana savdo firmalari - tovarlarni so’ngi iste‘molchilarga sotuvchi savdo muassasalaridir. * Supermarket – bu xaridorning o’ziga- o’zi xizmat ko’rsatishga asoslangan keng tarmoqli savdo korxonasi bo’lib, u tovarlarning deyarli hamma turlari bilan savdo qiladi, xaridorlarga bepul maslahatlar beradi, tovarlarni buyurtma bo’yicha xaridor uyiga yetkazadi, ularga madaniy- maishiy xizmat ko’rsatadi .www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Похожие

Bozor iqtisodiyoti taraqqiyoti

Bozor iqtisodiyoti modellari

Bozor iqtisodiyoti va biznes

Bozor iqtisodiyoti sharoitida agrar munosabatlar

Bozor iqtisodiyoti sharoitida rejalar tizimi