Qidiruv tizimlari

Qidiruv tizimlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1083.3994140625 KB

Qidiruv tizimlari QIDIRUV QIDIRUV TIZIMLARITIZIMLARI Bajardi:Bajardi: 2424 -- 1515 -- EEE guruh talabasi EEE guruh talabasi Po`latov B.Po`latov B. Qabul qildi : Qabul qildi : Zarina Bahodirovna Zarina Bahodirovna

INTERNETDA MA`LUMOT IZLASH  Internet ta'sirida va vositasida kasb tanlayotganlar, bilim olayotgan, tanish orttirayotgan, oila qurayotgan, xorij bilan aloqa o‘rnatayotgan, tadbirkorlikni yo‘lga qo‘yayotganlar (va hokazo), qisqasi o‘z taqdirini belgilayotganlar atrofimizda ko‘plab topiladi. Nimadir kerak bo‘lib qolsa yoki nimanidir qidirib topmoqchi bo‘lganlarning aksari darhol internetga murojaat qiladi. Ko‘pincha bu murojaatdan ijobiy javob olinadi.

Qidiruv tizimi nima?  Internetdan foydalanuvchilar orasida qidiruv tizimlariga murojaat qilmaydiganlari juda kam topilsa kerak. Google kabi qidiruv tizimlari salkam internet so‘zining sinonimiga aylangan. Qidiruv tizimi — veb-interfeysli dasturiy-apparat majmuasi hisoblanadi. U orqali internetdan ma'lumotlar qidiriladi. Qidiruv tizimi deyilganda odatda ma'lum bir sayt nazarda tutiladi. Unda interfeys tizimi o‘rnatilgan holda kalit so‘zlar bo‘yicha qidirish amalga oshiriladi. Axborot-qidiruv tizimlari internet resurslari ichidan so‘ralgan ixtiyoriy ma'lumotlarni qidirib topib berish imkoniyatiga ega.

 Internet foydalanuvchilari qidiruvni global tarmoqda joylashgan veb-saytlar, ularning manzili va ichki ma'lumotlari bo‘yicha olib borishi mumkin. Bu esa foydalanuvchiga kerakli bo‘lgan axborotni samarali qidirish va tez topish imkoniyatini beradi. Har bir foydalanuvchi axborotni qidirish uchun bir yoki bir necha so‘zdan tashkil topgan jumlalardan foydalanadi. Bunda foydalanuvchi tomonidan qidiruv maydoniga kerakli ma'lumotga doir so‘z yoki jumla kiritiladi va qidiruv tizimi ishga tushadi.

Axborotlarni parametrlari bo‘yicha qidirish  Har bir foydalanuvchi internet tarmog‘i orqali o‘ziga kerakli bo‘lgan ma'lumotlarni oson va tez qidirib topishi uchun axborotni ma'lum parametrlar bo‘yicha qidirish tavsiya qilinadi. Bular quyidagilardan iborat:  Ma'lumotlarni uning tili bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning turi (matn, rasm, musiqa, video) bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashgan mintaqasi bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashtirilgan sanasi bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni uning joylashgan internet hududi bo‘yicha qidiruv;  Ma'lumotlarni xavfsiz qidiruv.

Qidirish turlari  Internet tarmog‘ida turli ma'lumotlar, fayllar mavjud. Dearli ularning har bir turini qidirib topishga mo‘ljallangan alohida tizimlar ishlab turibdi. Masalan, odamlarni, kino yoki musiqani, rasmlarni alohida qidirish imkoniyati bor.  Global tarmoqda grafik ma'lumotlarning ko‘plab turlari uchraydi, ya'ni: chizma (vektor), foto (rastr), harakatlanuvchi (animatsiya) hamda siqilgan rasmlar. Rasm ko‘rinishidagi ma'lumotlarni faqatgina uning nomi yoki turi bo‘yicha qidirib topish mumkin. Ko‘pgina internet qidiruv tizimlari grafik yoki tasvir ko‘rinishidagi ma'lumotlarni axtarish uchun alohida bo‘lim va funksiyalarni joriy etgan.  Bunday tartibdagi ixtisoslashuv izlanayotgan ma'lumotning tez va aniq topilishiga ko‘maklashadi.

Milliy axborot-qidiruv tizimi  Albatta, yurtimizda internetning taraqqiy etishi va milliy segment hajmining oshib borishi milliy axborot-qidiruv tizimlarini yo‘lga qo‘yish ehtiyojini yuzaga keltirdi. Bugungi kunda bir nechta mahalliy qidiruv tizimlari faoliyat ko‘rsatapti. Ular orasida WWW.UZ — Milliy axborot-qidiruv tizimi alohida o‘rin tutadi.  WWW.UZ — barcha foydalanuvchilar uchun yurtimizning internet tarmog‘idagi milliy segmenti axborotlaridan qulay tarzda foydalanish imkoniyatini beruvchi mexanizm hisoblanadi. Milliy axborot-qidiruv tizimini rivojlantirish ishlari UZINFOCOM Markazi tomonidan olib boriladi. WWW.UZning asosiy xususiyatlari shundan iboratki, ko‘p tilli axborot qidiruvi (ruscha, o‘zbekcha), boshqa milliy axborot tizimlari hamda ma'lumot omborlari bilan o‘zaro ishlay oladi. Shuningdek, internet tarmog‘i foydalanuvchilariga milliy segmentda joylashgan veb- saytlar bo‘yicha qidiruv xizmatini taqdim etadi. Foydalanuvchi qidiruvni veb-sayt manzili va ichki ma'lumotlar bo‘yicha olib borishi mumkin. Bu esa, o‘z navbatida, foydalanuvchiga zarur bo‘lgan axborotni samarali qidirish va topish imkoniyatini beradi.

WWW.UZ dagi bo‘limlar ("Katalog", "Top- reyting", "Jamlangan statistika" va "Yangiliklar") foydalanuvchiga qator qulayliklarni yaratadi.  "Katalog" bo‘limida bevosita O‘zbekiston Respublikasiga aloqador bo‘lgan, ro‘yxatga olingan, ularga tavsif berilgan hamda katalog mavzulari bo‘yicha saralangan veb- saytlar haqida ma'lumot berilgan. Katalog foydalanuvchilari kerak bo‘lgan saytni yo‘nalishlar bo‘yicha (Iqtisod, Sport, Madaniyat, Yangiliklar va boshqalar) qidiruv orqali tezroq topishadi. Saytlarning yo‘nalishlar bo‘yicha ruknlarga (moliya, siyosat, kino va hokazo yo‘nalishlarda) ajratilgani ham qo‘shimcha qulaylik beradi.

 Internetdan foydalanishni o‘rgangan va uning samarasidan bahramand bo‘lishni istagan har bir shaxs qidiruv tizimlarining imkoniyatlaridan yaxshi xabardor bo‘lishi, undan foydalanish yo‘llarini puxta o‘zlashtirishi talab etiladi. Bunda nafaqat jahon axborot resurslaridan, balki milliy segmentdan ham foydalana olishning ahamiyati katta. Chunki o‘zbek internet dunyosi ham har kuni yuzlab, minglab foydali axborotlar bilan boyimoqda. Ularni topish va batafsil tanishish uchun esa milliy axborot-qidiruv tizimlari ko‘magiga tayanishga to‘g‘ri keladi.

Axborot izlash jarayoni  Axborot izlash jarayoni Internetda axborot iste'molchisining va Internet tuzilmalaridagi axborot izlash tizimlari bilan muloqoti asosida yuz beradi. Iste'molchi o‘zining axborotga bo‘lgan talabini axborot so‘rovi tarzida shakllantiradi. Bu so‘rovni bajarish uchun brouzer axborot izlash tizimi vositasida so‘rovga mos kelgan faktlar, hujjatlar yoki hujjatlar haqida ma'lumotlar topib beradi.

 Izlash ob'ektining turiga ko'ra uch xil axborot izlash farqlanadi: hujjat, fakt va bibliografiya izlash.  Axborot elektron shaklda yo qog‘ozda aks etgan bo‘lishi mumkin. Quyida gap elektron shakldagi axborot izlash haqida boradi. Hujjat izlashdan maqsad so‘rovga mos keluvchi hujjatga ishoratlarni topib, so‘ngra shu hujjatlar nusxalarini iste'molchi kompyuteriga yuklashdir.

Похожие

Internetda axborot qidiruv tizimi 2

Operatsion tizimlari

Muloqot tizimlari

Boshqaruvning avtomatlashtirilgan tizimlari

Optik tola tizimlari