Ҳуқуқий тартибга солиш механизми - Юриспруденция - Презентации

Ҳуқуқий тартибга солиш механизми

Загружено в:

25.05.2024

Скачано:

0

Размер:

171.142578125 KB

ҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ МЕХАНИЗМИ

Ҳуқуқий тартибга солиш механизми тушунчаси, унинг асосий элементлари Ҳуқуқий тартибга солиш ва ҳуқуқий таъсир этиш Ҳуқуқий воситалар: тушунчаси, белгилари, турлари Ҳуқуқий тартиблар: соҳалар ва соҳалараро, моддий ва процессуал, шартномавий ва қонуний, муддатли ва доимий. Ҳуқуқий рағбатлантириш: тушунчаси, хусусияти, функцияси ва турлари Ҳуқуқий тартибга солиш самарадорлиги, белгилари ва уни таъминланиш асослариҲуқуқий имтиёзлар: тушунчаси, хусусияти, функциялари ва турлари РЕЖА Ҳуқуқий тартибга солиш механизмида ҳуқуқ нормаси, ҳуқуқий муносабат, индивидуал ҳужжатлар ва ҳуқуқий онг ўртасидаги муносабат. Ўзбекистонда демократлаштириш ва мамлакатни модернизациялаш жараёнида ҳуқуқий тартибга солишнинг самарадорлигини ошириш йўллари

1.ҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ МЕХАНИЗМИ ТУШУНЧАСИ, УНИНГ АСОСИЙ ЭЛЕМЕНТЛАРИ ҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ МЕХАНИЗМИ – жамиятдаги турли хил ижтимоий муносабатларни маълум кетма- кетликда ҳуқуқий тартибга солишга ёрдамлашувчи ҳуқуқий (юридик) воситалар тизими.

Ҳуқуқ нормалари Ҳуқуқий муносабатлар Юридик фактлар Норматив- ҳуқуқий ҳужжатларҲуқуқий тадбиқ этиш ва ҳуқуқни қўллаш актлари Индивидуал ҳуқуқий актлар Ҳуқуқий хулқ Ҳуқуқий онгҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ МЕХАНИЗМИНИНГ ЭЛЕМЕНТЛАРИ:

Ҳуқуқий воситалар бу муайян кўрсатмаларда ва хатти- ҳаракатларда намоён бўладиган ҳуқуқий ҳодиса бўлиб, унинг ёрдамида ҳуқуқ субъектларининг манфаатлари амалга оширилади ва ижтимоий фойдали мақсадларга эришиш таъминланади.

Ҳуқуқий воситаларнинг қуйидаги белгилари мавжуд: Улар ҳуқуқ субъектларининг манфаатларини амалга оширишнинг ва ижтимоий фойдали мақсадларга эришишни таъминлашнинг умумлашган юридик услублари бўлиб ҳисобланади Ҳуқуқий воситалар ҳуқуқнинг ахборот – энергетик сифати ва ресурсларини ўзида намоён қилади. Улар ўз навбатида, ҳуқуқий муносабат иштирокчиларининг манфаатларини амалга ошириш йўлида турган тўсиқларни бартараф этишга қаратилган бўлади. Ҳуқуқий воситалар ҳуқуқнинг таъсир этиш ва ҳуқуқий тартибга солиш механизми ҳамда ҳуқуқий режимларнинг асосий фаолият юритувчи қисми бўлиб ҳисобланади. Ҳуқуқий воситалар юридик оқибатларга, муайян натижаларга ва у ёки бу даражада ҳуқуқий тартибга солишнинг самарадорлигига ёки бузилишига олиб келади. Давлат томонидан таъминланади.

– ҳуқуқий воситалар тизими (юридик нормалар, ҳуқуқий муносабатлар, якка тартибдаги кўрсатмалар ва бошқалар) ёрдамида амалга ошири ладиган ижтимоий муносабатларни тартибга солиш, муҳофаза қилиш, ижтимоий эҳтиёжлардан келиб чиққан ҳолда, уларни ривожлантириш мақсадида ушбу ижтимоий муносабатларга самарали, норматив- ташкилий таъсир кўрсатиш жараёнидир.ҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ

- Ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи ҳуқуқ нормаларининг яратилиши - Яратилган ҳуқуқ нормаси доирасида субъектларда ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг пайдо бўлиши - Юридик нормада назарда тутилган ҳолатлар вужудга келганда субъектив ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг амалга оширилиши - Ҳуқуқни қўллашҲуқуқий тартибга солиш механизмида ҳуқуқ нормаси, ҳуқуқий муносабат, индивидуал ҳужжатлар ва ҳуқуқий онг ўртасидаги муносабат.

• давлат томонидан ҳуқуқ нормалари кўринишида ўрнатиладиган ва давлат мажбурлов кучи билан таъминланадиган ҳуқуқий тартибга солишнинг махсус усулидир.ҲУҚУҚИЙ РЕЖИМ ТУШУНЧАСИ

улар қонунчиликда белгилаб қўйилади ва амал қилиши давлат томонидан таъминланади; ижтимоий муносабатларнинг муайян соҳасини махсус шаклда тартибга солишни мақсад қилиб қўяди; муайян ҳуқуқий воситалардан ташкил топган ҳуқуқий тартибга солишининг махсус тартибини намоён этади; алоҳида ҳуқуқ субектларининг манфаатларини амалга ошириш учун қулай ёки ноқулай шарт – шароитларни белгилаб беради. Ҳуқуқий режимларнинг қуйидаги белгилари мавжуд:

Ҳуқуқий рағбатлантириш – ҳурматга сазовор ихтиёрий хулқ- атворни юридик маъқул лаш шакли ва чорасидир. Мазкур чоранинг кўрилиши натижасида субъект тақдирланади, унинг учун ижобий оқибатлар рўй берган саналади.ҲУҚУҚИЙ РАҒБАТЛАНТИРИШ ТУШУНЧАСИРЕЖА АДАБИЁТЛАР САВОЛЛАР ГЛОССАРИЙ ВИДЕО 0102 04 0B04 0F 0C

Хатти-ҳаракат билан боғлиқ бўлади. Бунда рағбатлантириш, шахсга тартибга солувчи таъсир кўрсатар экан, ижтимоий фойдали хулқ-атворнинг муайян турини қатъий белгиламайди, балки рағбатлантириш тўғрисидаги нормада кўрса тилган оқибатлар мақбул ва фойдали эканлигига ишора қилади. Рағбатлантириш чоралари ижобий хулқ-атворни юридик жиҳатдан маъқуллайди, тақдирга лойиқ ихтиёрий хулқ-атворни жа мият ва давлат томонидан тақдирлаш шакли сифатида амал қилади. Рағбатлантириш жамият учун ҳам, рағбатлантирилаётган субъект учун ҳам фойдали бўлиб, уларни ижобий оқибатлар билан қаноатлантирган ҳолда, турли манфаат ларни уйғунлаштиради. Рағбатлантириш, одатда, анча таъсирчан юридик омил ҳисобланади. Рағбатлантиришнинг белгилари қуйидагилардан иборат:

Ҳуқуқий имтиёз деганда, субъектга ўз манфаатларини тўлароқ қон дириш имконини берувчи ва қўшимча, алоҳида ҳуқуқлар (афзал ликлар) беришда ёки мажбуриятлардан озод қилишда ифодаланувчи субъект ҳолатини қонуний равишда енгиллаштириш тушунилади.ҲУҚУҚИЙ ИМТИЁЗ ТУШУНЧАСИ

• ҳуқуқий имтиёзлар субъектларнинг манфаатлари янада тўлароқ қондирилиши, улар ҳаёт шароитларининг енгиллаштирилиши билан тавсифланади; • ҳуқуқий имтиёзлар умумий қоидадан истисно тариқасида қўлланилади ва юридик табақалаштириш усули си фатида амал қилади. Чунки имтиёзлар, авваламбор, шахс махсус ҳуқуқий мақомининг муҳим қисми, субъектнинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини юридик йўсиндаги алоҳида имкониятлар билан тўлдириш механизмидир • ҳуқуқий имтиёзлар ваколатли давлат органлари томонидан ҳуқуқий ҳужжатларда ҳуқуқ ижодкорлигининг демокра тик принципларига мувофиқ белгилаб қўйилган истисно тариқаси даги қоидалар сифатида амал қилади. Ҳуқуқий имтиёзлар учун қуйидаги белгилар муҳим ҳисобланади:

Ҳуқуқий тартибга солиш самарадорлиги кенг ва серқиррали тушунча бўлиб, унинг таркибий қисмларига қуйидагиларни киритиш мумкин: амалдаги қонунчилик тизимининг сифат жиҳати; ҳуқуқни қўллаш субъектларининг ҳуқуқий онги даражаси; ҳуқуқни қўллаш фаолиятининг самарадорлиги; аҳолининг ҳуқуқий онги ва маданияти даражаси.

-ҳуқуқ субъектларининг ҳуқуқий онги ва маданиятини юксалтириш ва бошқалар.-ҳуқуқни қўллаш жараёнини такомиллаштириш. Бунда ҳуқуқ ижодкорлиги ва ҳуқуқни қўллашнинг самарали уйғунлигини таъминлаш ҳамда жамиятда қонунийлик ва ҳуқуқий тартиботни қарор топтириш;-ҳуқуқ ижодкорлиги фаолиятини янада такомиллаштириш, яъни бунда қонунчилик тахникасига қатъий амал қилиш, ижтимоий манфаатларни тўлароқ эътиборга олиш ҳамда ҳуқуқ нормалари амалда бўладиган жамиятдаги объектив қонуниятларни ҳисобга олиш;Ҳуқуқий тартибга солиш самарадорлигини таъминлашнинг қуйидаги асосларини кўрсатиб ўтиш мумкин:

Тавсия этиладиган адабиётлар 1. Scott Veitch, Emilios Christodoulidis, Lindsay Farmer. Jurisprudence: Themes and Concepts. Second edition. – London: Routledge-Cavendish, 2012. -305 p. 2. Hans Kelsen. General Theory of Law and State. – Cambridge: Harvard University Press, 2009. –516 p. 3. Исломов З.М. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик. – Тошкент: Адолат, 2007. –916 б. 4. Одилқориев Х.Т., Тультеев И.Т. ва бошқ. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик / Х.Т.Одилқориев таҳрири остида. –Т.: Sharq, 2009. –592 б.

Похожие

Ижтимоий соҳани маъмурий-ҳуқуқий тартибга солиш

Юридик терминларни тартибга солиш ва унификация қилиш масаласи

Чиқиндилар, хавфли ва радиоактив ашёлар билан муомала қилишни ҳуқуқий тартибга солиш, Хўжалик ва бошқа фаолиятни амалга ошириш жараёнида атроф муҳитни ҳуқуқий муҳофаза қилиш

Ҳуқуқий муносабат

Ҳуқуқ тизими