logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Юриспруденция
  4. Ҳуқуқ тизими

Ҳуқуқ тизими

Загружено в:

22.05.2024

Скачано:

0

Размер:

386.26171875 KB
Скачать
ҲУҚУҚ ТИЗИМИ 1. Ҳуқуқ тизими: тушунчаси ва тузилиши. 2. Ҳуқуқий тизим тушунчаси ва унинг асосий элементлари. 3. Ҳуқуқ тизимини соҳаларга ажратиш асослари. 4. Ҳуқуқ соҳаси ва ҳуқуқ институти тушунчалари. РЕЖА: 5. Моддий ва процессуал ҳуқуқ. 6. Ҳуқуқ тизимини хусусий ва оммавий ҳуқуққа ажратиш. 7. Ўзбекистон ҳуқуқ тизими асосий соҳаларининг тавсифи. 8. Ҳуқуқ тизими ва қонунчилик тизими. 9. Қонунчиликни тизимлаштириш: тушунчаси ва турлари. ҲУҚУҚ ТИЗИМИ - бу ижтимоий муносабатларнинг характери билан боғлиқ бўлган ҳуқуқнинг ички тузилиши бўлиб, у ҳуқуқ нормалари, ҳуқуқ институт- лари ва ҳуқуқ соҳаларининг қатъий илмий изчилликда жойлашган тар- тибидир. Ҳуқуқ тизими ҳодисасининг қуйидаги хусусиятларини кўрсатиб ўтиш мумкин: Ҳуқуқ тизими – муайян жамиятда амалда бўлган ҳуқуқнинг объектив сифатидир, уни аввалдан белгиланган режа асосида барпо этиш мумкин эмас Ҳуқуқ тизими тўлалигича ҳуқуқ билан мустаҳкамланадиган ва тартибга солинадиган ижтимоий муносабатлар тизимига мувофиқ келади Ҳуқуқ тизими тарихий ўзгарувчан, у жамият тараққиёти билан мутаносиб равишда эволюцион жараёнларни босиб ўтади Ҳуқуқ тизими таркибига кирувчи ўзаро алоқада бўлган соҳалар бир-бирини такрорламайди ва аксинча ўзаро бир-бирини тўлдиради Ҳуқуқ тизими ижтимоий муносабатлар мазмуни билан боғлиқ ҳолда, объектив равишда шаклланади Ҳуқуқ тизими яхлит тизим сифатида ҳуқуқнинг ички тузилишини, яъни бу тизим қандай ички “қурилма”дан иборатлигини кўрсатади Ҳуқуқ тизими уни ташкил этувчи юридик нормаларнинг муайян гуруҳларга бирлашишини кўрсатади Ҳуқуқ тизимини ташкил этувчи юридик нормалар ва улар бирлашган гуруҳларнинг ўзаро фарқланишини кўрсатади Ҳуқуқ тизими ижтимоий муносабатларнинг хусусияти ва уларнинг ўзига хослиги юридик нормаларнинг ҳам маълум даражада ихтисослашувини тақозо этади www.themegallery.com ҲУҚУҚ ТИЗИМИНИНГ ЭЛЕМЕНТЛАРИ ҲУҚУҚ НОРМАСИ ҲУҚУҚ ИНСТИТУТИ ҲУҚУҚ СОҲАСИ www.themegallery.com www.themegallery.comИжтимоий-иқтисодий маънода (бунда у умуман “ҳуқуқ нинг ижтимоий-иқтисодий тури” тушунчасига тўғри келади); Бирор мамлакатнинг ҳуқуқий тизими маъносида; Турли мамлакатлар ҳуқуқий тизимларининг бирлиги маъносида. “ Ҳуқуқий тизим” атамаси қуйидаги уч маънода қўлланилади: Ҳуқуқий тизимнинг таркибий элементларини қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин: www.themegallery.comҒоявий – мафкуравий мазмунга эга бўлган элементлар: а) ҳуқуқий онг; б) ҳуқуқий маданият; в) ҳуқуқий мафкура; г) ҳуқуқий сиёсат; д) юридик фан; е) қонунийлик муҳити ва ҳуқуқий тартибот режими.Ҳаракатда (муайян жараён орқали) ифодаланадиган таркибий элементлар: а) ҳуқуқ ижодкорлиги; б) ҳуқуқни амалга ошириш, қўллаш жараёни; в) ҳуқуқий муносабатлар; г) ҳуқуқий тартибга солиш механизми. Норматив хусусиятга эга бўлган таркибий элементлар: а) ҳуқуқ; б) ҳуқуқ тизими; в) ҳуқуқий принциплар; г) ҳуқуқнинг манбалари Ҳуқуқ тизимини соҳаларга ажратиш асослари Ҳуқуқий тартибга солиш предмети деганда, ҳуқуқ нормалари таъсири доирасида бўлган муносабатлар тушунилади. Яъни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиниши зарур бўлган ҳар қандай ижтимоий муносабат ҳуқуқий тартибга солиш предметини ташкил этади. Ҳуқуқий тартибга солиш методи – мавжуд ижтимоий муносабатларга ҳуқуқнинг таъсирида қўлланиладиган усуллар, воситалар мажмуидир. www.themegallery.com11 2F 1F 11 33 04 0B 1B 08 31280B 05 20 0619 18 1C 11 1D 0432 08 05 02 08 • – бу ўзига хос ижтимоий муно- сабатларнинг муайян соҳасини тартибга солувчи ҳуқуқ норма- лари ва ҳуқуқ институтларининг йиғиндисидир.ҲУҚУҚ СОҲАСИ • – ўзаро боғлиқ бўлган бир тур- даги ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи ҳуқуқий нор- малар гуруҳи.ҲУҚУҚ ИНСТИТУТЛАР И ҲУҚУҚ ТИЗИМИ • Ҳуқуқий тартибга солиш предмети ва методи яго- налиги мезони бўйича батартиблаштирилган норма (соҳалар, тармоқчалар, ҳуқуқ институтлари, умумий ва махсус қисмлар)лар ижтимоий муносабатларни ҳар томонлама тартибга солиш мақсадида таркиб топади. ҚОНУНЧИЛИК ТИЗИМИ • Ижтимоий ҳаёт эҳтиёжлари тақозо этган объектив мезонлар асосида батартиблаштирилган норматив ҳуқуқий ҳужжатлар(ва уларнинг унсурлари – бўлим, боб, модда, параграф, пункт ва б.) эса ижтимоий бошқарув жараёнида ҳуқуқ нормаларидан самарали фойдаланиш мақсадларида шаклланади. www.themegallery.com НОРМАТИВ-ҲУҚУҚИЙ ҲУЖЖАТЛАРНИ ТИЗИМЛАШТИРИШ ТУРЛАРИ Кодификация Инкорпорация Консолидация www.themegallery.com Кодификация • бу норматив ҳуж- жатларни уларнинг мазмунига ўзгарти- риш киритиш орқа- ли мантиқий асосда ягона норматив ҳуж- жатга тизимлашти- ришдир. Инкорпорация • амалдаги қонунлар, фармонлар, ҳукумат қарорлари, фармо- йишлар ва бошқа норматив-ҳуқуқий актларнинг мазму- нига бирон-бир ўз- гариш киритилмас- дан, улар хроноло- гик, алифбо, мавзу бўйича ёки ўзгача тартибда (масалан, ҳуқуқ соҳалари бў- йича) тизимга солиб нашр қилинади. Консолидация • бу тизимлаштириш- нинг шундай шакли- дирки, бунда норма- тив-ҳуқуқий актлар- нинг мазмунига ўз- гартиришлар кири- тилмайди, лекин бу ҳужжатлар мустақил юридик акт сифати- да ўзининг кучини йўқотади. Ҳар қандай давлат миллий ҳуқуқий тизим бўлишини тақозо этади. Унинг асосий белгиси – оммавий ва хусусий ҳуқуқ, марказий вазифаси эса фуқаролик жамиятидаги хусусий ва умумий (оммавий) манфаатларнинг энг мақбул нисбатини кафолатлашдир. 1. Исломов З.М. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик. – Тошкент: Адолат, 2007. –916 б. 2. Одилқориев Х.Т., Тультеев И.Т. ва бошқ. Давлат ва ҳуқуқ назарияси. Дарслик / Х.Т.Одилқориев таҳрири остида. –Т.: Sharq, 2009. –592 б. 3. Scott Veitch, Emilios Christodoulidis, Lindsay Farmer. Jurisprudence: Themes and Concepts. Second edition. – London: Routledge-Cavendish, 2012. -305 p. 4. Hans Kelsen. General Theory of Law and State. – Cambridge: Harvard University Press, 2009. –516 p. Тавсия этиладиган адабиётлар

Похожие

Халқаро оммавий ҳуқуқ тушунчаси, предмети, объекти ва тизими
Маъмурий ҳуқуқ
Ҳуқуқ ижодкорлиги
Халқаро ҳуқуқ манбалари. Халқаро ҳуқуқ принциплари
Маъмурий ҳуқуқ асослари