Халқаро оммавий ҳуқуқ тушунчаси, предмети, объекти ва тизими - Юриспруденция - Презентации

Халқаро оммавий ҳуқуқ тушунчаси, предмети, объекти ва тизими

Загружено в:

07.05.2024

Скачано:

0

Размер:

1547.3076171875 KB

Халқаро оммавий ҳуқуқ тушунчаси, предмети, объекти ва тизими

 1. Халқаро ҳуқуқ – алоҳида ҳуқуқий тизим.  2. Давлатлараро муносабатлар халқаро ҳуқуқнинг предмети сифатида. Халқаро ҳуқуқий муносабатларнинг объектлари.  3. Халқаро ҳуқуқ, ташқи сиёсат ва дипломатия.  4. “Халқаро оммавий ҳуқуқ”, “халқаро хусусий ҳуқуқ” атамалари.  5. Халқаро ҳуқуқ ва ички (миллий) ҳуқуқнинг ўзаро нисбати: дуалистик ва монистик назариялар.  6. Миллий ҳуқуқ нормаларининг мазмуни ва қўлланилишига халқаро ҳуқуқ нормаларининг таъсири. Миллий ҳуқуқ нормаларининг халқаро ҳуқуқ нормаларининг мазмуни ва қўлланилишига таъсири.  7. Халқаро ҳуқуқ тизими. Тармоқлари, суб-тармоқлари, институтлар.  8. Халқаро ҳуқуқ ва давлат сиёсати. Халқаро ҳуқуқнинг устуворлиги принципи. Режа:

 1. Халқаро ҳуқуқ - давлатлар ўртасидаги муносабатларнинг, халқаро ҳамжамиятнинг умумий тили  2. Халқаро ҳуқуқ қоидалари нафақат ушбу ҳуқуқ соҳаси объекти бўлган давлатлар манфаатларини (миллий манфаатларни) тартибга солади, балки халқаро ҳамжамиятнинг фойдасини ( халқаро ҳамжамиятнинг умумий манфаатларини ) кўзловчи ва ҳимоя қилувчи хусусиятга ҳам эгадир.  3. Халқаро ҳуқуқ нормаларига риоя қилинишини таъминлаш ва ўзининг халқаро мажбуриятларини бажармаётган аъзоларига нисбатан бошқа давлатлар қандай чоралар кўриши мумкин ( давлатларнинг жавобгарлиги )?  Энг муҳими , Сиз халқаро ҳуқуқнинг мана шу каби вазиятларда бажарадиган ролини билиб олишингиздир. Халқаро ҳуқуқ нима учун керак?

 Глобал трансформация шароитида ХОҲ ролининг ортиб бориши  Глобал муаммоларни биргаликда ҳал этиш зарурияти  Халқаро ва миллий ҳуқуқнинг яқинлашуви  Давлатнинг халқаро обрўси (имидж)ни мустаҳкамлаш зарурияти  Миллий манфаатлар ҳимоясиЗамонавий даврда ХОҲни ўрганиш зарурияти.

5ГЛОБАЛЛАШУВ ЖАРЁНЛАРИ ВА ХАЛҚАРО ҲУҚУҚ  1) Ядро ҳалокати бартараф қилинмагани;  2) Давлатлар ўртасида қуролли тўқнашувлар алангалаётганлиги;  3) Халқаро терроризм қурбонлари ортаётганлиги;  4) Иқлимий ўзгаришлар хавфининг ошиши;  5) Юқумли касалликлардан миллионлаб одамларнинг ҳалок бўлаётганлиги;  6) Очлик ва ярим очликдан кўпгина одамларнинг ҳаётдан кўз юмушларини эсга олиш лозим.

бу халқаро ҳуқуқ субъектлари ўртасидаги оммавий-ҳуқуқий характердаги сиёсий, ҳарбий, иқтисодий, ижтимоий, маданий ва гуманитар соҳалардаги муносабатларни тартибга солувчи ҳуқуқий (шартномавий ва одат) нормалар йиғиндиси Халқаро ҳуқуқ тушунчаси

бу халқаро ҳуқуқ нормалари билан тартибга солинадиган ва халқаро ҳуқуқ субъектлари ўртасидаги вужудга келадиган оммавий- ҳуқуқий характердаги сиёсий, ҳарбий- сиёсий, ҳарбий-техникавий, иқтисодий, валюта-молиявий, илмий-техникавий, маданий ва гуманитар муносабатлар дир.Халқаро ҳуқуқ предмети

 Халқаро ҳуқуқ субъектлари ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини рўёбга чиқаришлари жараёнида юзага келадиган халқаро муносабатлар тушунилади.  Бундай муносабатлар халқаро ҳуқуқнинг умум эътироф этилган принциплари ва нормалари билан тартибга солинади. Халқаро ҳуқуқ предмети

 биринчидан, давлатлар ўртасидаги икки томонлама ва кўптомонлама ҳамда халқаро ҳамжамиятни қамраб оладиган муносабатлар;  иккинчидан, давлатлар билан ҳукуматлараро ташкилотлар ўртасидаги муносабатлар;  учинчидан, ҳукуматлараро ташкилотлар ўртасидаги муносабатлар;  тўртинчидан, давлатлар ва давлатларга ўхшаш мустақил халқаро мақомга эга бўлган тузилмалар (масалан, Ватикан рим католик черковининг маркази сифатида алоҳида халқаро-ҳуқуқий мақомга эга) билан бўлган муносабатлар. Замонавий халқаро оммавий ҳуқуқ қуйидаги муносабатларни тартибга солади:

 Давлатларнинг тамомила ички ваколатларига тегишли бўлмаган, улар юзасидан халқаро ҳуқуқ субъектлари ҳуқуқий муносабатга кириша олиши мумкин бўлган барча моддий ва номоддий неъматларни , хатти-ҳаракатлардан тийилиб туриш ни англатади.«Халқаро ҳуқуқ объекти»

 Халқаро оммавий ҳуқуқ  Халқаро хусусий ҳуқуқ  Трансмиллий ҳуқуқ  Қиёсий ҳуқуқ Халқаро ҳуқуқ

Халқаро оммавий ҳуқуқ ва халқаро хусусий ҳуқуқ ўртасидаги ўзаро боғлиқлик Халқаро оммавий ҳуқуқ Халқаро хусусий ҳуқуқ 1. Тартибга солишнинг асосий предмети Сиёсий, ҳокимият билан боғлиқ оммавий муносабатлар Чет эл элементи иштирокида фуқаролик ҳуқуқий муносабатлари (халқаро фуқаролик муносабатлари). 2. Асосий субъектлар Давлатлар ва давлатлараро ташкилотлар Турли хил мамлакатлардан жисмоний ва юридик шахслар 3. Асосий манбалар Халқаро шартномалар ва халқаро одатлар Тегишли давлатларнинг қонунлари ва бошқа ҳужжатлари (актлари) (ички қонуни). 4. Бузилган ҳуқуқларни ҳимоя қилиш Субъектларнинг ўзлари ёки давлатлараро органлар ва ташкилотлар ёрдамида Миллий судларда ва арбитражларда, халқаро арбитраж судларида

Халқаро ҳуқуқнинг функциялари 1. Мувофиқлаштирувчи 2. Тартибга солувчи 3. Таъминловчи 4. Муҳофазаловчи

Халқаро ҳуқуқнинг вужудга келиши 1. Қадимги даврда халқаро-ҳуқуқий муносабатларнинг пайдо бўлиши (Миср ва Месопотамия ўртасидаги тинчлик ва савдо битими, Умма ва Лагаш ўртасидаги чегараларни белгиловчи битим) - сиёсий бирликлар ўртасидаги қоидалар асосан диний қоидалар бўлган; - ягона ҳуқуқий тартиботни шакллантиришдан анча йироқ бўлган.

Халқаро ҳуқуқнинг вужудга келиши 2. Янги давр халқаро ҳуқуқи (XVI асрдан XVII асргача Европа ҳудудида туғилиб, XVII асрдан XIX асргача дунё миқёсида шаклланган) - христиан дунёсини бирлаштириш ғояси (Муқаддас Рим империясининг тузилиши); - диний инқилоблар натижасида Рим папаси ҳокимиятининг кучсизланиши, савдонинг ривожланиши мустақил, кучли монархияларга эҳтиёжни туғдирган; - ҳудудни асос қилиб олиб, ўзидан юқори турувчи ҳокимиятни рад қилувчи, марказлашган ҳокимиятга эга янги суверен давлатлар вужудга келади (30 йиллик уруш, 1648 йилги Вестфалия сулҳи)

Халқаро ҳуқуқнинг вужудга келишига оид назариялар 1. Табиий ҳуқуқ назарияси (XVI-XVIII асрлар) - Гюго Гроций (1583-1645) – рационал табиий ҳуқуқ назарияси – инсон мантиққа (ақлга) асосланиб жамиятни сақлаб туриш учун маълум бир қоидалар зарур эканлигини англаб етади («Уруш ва тинчлик ҳуқуқи» асари, 1625 йил) 2. Позитив халқаро ҳуқуқ (XVIII-XX асрлар) (Бинкершоек, Ваттел, Мозер каби олимлар) - инсон - товар – капитал нинг чегаралаш оша ҳаракатланиши фаоллашади. Давлатларда ҳам халқаро ҳуқуққа зарурат сезила бошлайди. Давлатлар ўртасида моддий халқаро ҳуқуқ нормалари шакллана бошлайди.

Халқаро ҳуқуқ ва Европа таркибига кирмайдиган мамлакатлар 1. Европанинг кенгайиши. Буюк географик кашфиётлар. - 1453 йил Усмонли турклар Контантинополни эгаллайди - 1488 йил Б.Диас Яхши умид бурнининг кашф этилиши - 1492 йил Х.Колумб Американинг кашф этилиши - 1493 йил Рим папаси Александр VI нинг фармони - 1494 йил Испания ва Португалия ўртасида Тордесиллас битимининг тузилиши - 1498 йил Васко да Гама Ҳиндистонга борадиган йўлнинг кашф этилиши - 1529 йил Испания ва Португалия ўртасида Сарагоса битимининг тузилиши 2. Мустамлакаларни тақсимлаш - “кашф этиш” (Испани, Португалия) ва “Биринчи эгаллаш” (Нидерландия, Англия, Франция, Германия) тамойиллари - “адолатли уруш” ва “Босиб олиш”

Халқаро ҳуқуқ ва Европа таркибига кирмайдиган мамлакатлар

Ҳозирги замон халқаро ҳуқуқиКлассик халқаро ҳуқуқ

Классик Ҳозирги замон Урушга муносабат Давлатлар ўртасидаги низоларни ҳал қилишнинг ҳуқуқий воситаси. “ Адолатли уруш” ғояси 1928 йилги Бриан-Келлог пактига асосан, миллий сиёсат қуроли сифатида урушдан фойдаланиш тақиқлаб қўйилди. Урушга бўлган муносабат Биринчи жаҳон урушидан кейин узил- кесил ўзгарди. БМТнинг Уставида куч ишлатиш ёки куч ишлатиш билан таҳдид қилиш бутунлай тақиқлаб қўйилди

Классик Ҳозирги замон Ҳудудий таъсир доираси Асосан Европа давлатлари ўртасида амал қилган Универсал. Ўз таъсир доирасига барча давлатларни олади. Манбалари Одат ҳуқуқи Халқаро шартномалар Халқаро одатлар Субъектлари Давлатлар 1) Халқаро ҳамжамиятнинг ташкилотлашуви 2) Жисмоний шахслар билан алоқадор бўлган халқаро ҳуқуқнинг ривожланиши

Халқаро ва миллий ҳуқуқнинг ўзаро боғлиқлиги Халқаро ҳуқуқ Миллий ҳуқуқ Асосий предмет Давлатлараро муносабатлар Асосий предмет Миллий (ички) алоқалар Асосий субъектлар Давлатлар, Халқаро ташкилотлар Давлат шаклидаги тузилмалар Асосий субъектлар Жисмоний шахс, Юридик шахс Давлат органлари Нормалар яратиш усули Давлатлар хоҳиш-иродаларини мувофиқлаштириш Нормалар яратиш усули Давлат-ҳокимият фаолияти. Асосий манбалар - Халқаро шартномалар ва халқаро одатлар Асоссий манбалар - Миллий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар Нормаларга риоя қилишни таъминлаш - Субъектлар ўртасида (марказлаштирилган мажбурий механизм бўлмайди) Нормаларга риоя қилишни таъминлаш – Давлатларнинг вакиллик органлари томонидан

Халқаро ва миллий ҳуқуқнинг ўзаро боғлиқлиги Назария Монистик концепция (А.Лассон, Г.Кельзин) Умумий ҳолатлар Дуалистик концепция (Г.Трипель, Д.Анцилотти) Халқаро ва миллий ҳуқуқ – икки хил ҳуқуқий тартиб Миллий хуқуқ ва халқаро ҳуқуқ ягона ҳуқуқ тизими

Халқаро ҳуқуқ соҳалари  Халқаро шартнома ҳуқуқи  Дипломатик ва консуллик ҳуқуқи  Халқаро ташкилотлар ҳуқуқи  Халқаро низоларни тинч йўл билан ҳал этиш ҳуқуқи  Халқаро жиноят ҳуқуқи  Халқаро иқтисодий ҳуқуқ  Халқаро атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ҳуқуқи  Халқаро хавфсизлик ҳуқуқи  Халқаро гуманитар ҳуқуқ  Халқаро инсон ҳуқуқлари ва бошқалар

 Ўзбекистон Конституцияси Муқаддимасида Ўзбекистон халқи: «халқаро ҳуқуқнинг умум эътироф этилган қоидалари устунлигини тан олган ҳолда» мазкур Конституцияни қабул қилиши қайд этилган.  Конституциянинг Муқаддимасида халқаро ҳуқуқнинг умум эътироф этилган қоидалари миллий қонунлардан устунлигининг тан олиниши белгилаб қўйилган. Шунингдек, Конституцияда, халқаро ҳуқуқ билан давлатимиз ҳуқуқ тизимининг ўзаро алоқалари белгиланган. Ўзбекистон Республикаси ва халқаро ҳуқуқ

 Ўзбекистон Республикаси дунёнинг 130 дан ортиқ давлатлари билан дипломатик алоқалар ўрнатган.  Тошкентда 45 та чет эл элчихоналари,  8 та фахрий консуллар,  19 та халқаро ташкилотлар ваколатхоналари,  18 та хорижий халқаро ҳукуматлараро ва ҳукумат ташкилотлари ваколатхоналари,  1 та дипломатик мақомга эга савдо ваколатхонаси фаолият кўрсатмоқда. Ўзбекистон Республикаси ва халқаро ҳуқуқ

 Хорижий мамлакатларда ва халқаро ташкилотларда Ўзбекистон Республикасининг 47 та дипломатик ва консуллик ваколатхоналари мавжуд.  Ўзбекистон 100 дан ортиқ халқаро ташкилотларнинг аъзоси бўлиб, мамлакатимиз турли хил кўп томонлама ҳамкорлик тузилмалари билан ўзаро шерикчилик алоқаларини ривожлантирадиЎзбекистон Республикаси ва халқаро ҳуқуқ

Тавсия этиладиган асосий адабиётлар  Халқаро ҳуқуқ. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. – Т.: ТДЮУ. 2018. – Б.449  А.Умирдинов., А.Хакимов., Х.Раджабов. Визуал халқаро ҳуқуқ. Дарслик (таржима) – Т.: Юридик адабиётлар публиш. 2021. – Б.600  Лукашук И.И., Саидов А.Х. Ҳозирги замон халқаро ҳуқуқи назарияси асослари. Дарслик. – Тошкент: Адолат. 2006. -424 б.  Malcom Shaw. International Law. Cambridge University Press, 8th ed., 2017.  Antony Aust. Handbook of International Law. Sec.ed. Cambridge University Press. 2010.

Похожие

Халқаро хусусий ҳуқуқнинг предмети ва тизими

Халқаро ҳуқуқ манбалари. Халқаро ҳуқуқ принциплари

Фуқаролик ҳуқуқи тушунчаси, тамойиллари, тизими ва предмети

Ҳуқуқ тизими

Халқаро зиддиятлар даврида халқаро ҳуқуқ